Europa
Oekraïne zit klem
Oekraïne zit opnieuw klem tussen
Oost en West. Het gevoel zegt vrij
heid en aansluiting bij de Europese
Unie. Het verstand kiest toch ook
voor Rusland. Na de Oranjerevolutie
van 2004 is de revolte weer op straat.
En op de achtergrond is de EU be
zorgd om onze gastoevoer.
8 VERDIEPING
PROTEST IN OEKRAÏNE
Brussel wil Oekraïne graag bij de
Europese Unie hebben. Vooral
omdat de EU er dan een grote
consumentenmarkt van zo'n 46
miljoen zielen bij krijgt. Moder
nisering van de Oekraïense economie zou
mooie kansen bieden voor West-Europese
bedrijven en dat is goed voor de werkgele
genheid.
Dan zal de EU wel eerst decennia lang geld
moeten pompen in een verpauperd land,
dat met een jaarlijks bruto nationaal pro
duct van 5400 euro per hoofd van de bevol
king nog ver achter Roemenië en Bulgarije
staat. Subsidies overmaken naar Oekraïne
is riskant, gezien de bedenkelijke eerste
plaats op de lijst van corruptste landen van
Europa.
Omdat er op korte termijn meer na- dan
voordelen zitten aan een uitbreiding van
de EU toonde de Engelse politicoloog John
Laughland zich verheugd over de afgebro
ken onderhandelingen tussen Kiev en Brus
sel. „Ze hebben daar veel meer aan Rus
land. Daar is Oekraïne veel nauwer mee
verbonden. En kijk eens naar de andere lan
den in Oost-Europa die bij de EU horen:
Griekenland, Cyprus, Roemenië, Bulgarije,
geen van alle hebben ze er profijt van", al
dus Laughland.
Maar het alternatief, lidmaatschap van Oe
kraïne van de Euraziatische Unie, is voor
de EU riskant. Die douane-unie wordt ge
leid door Rusland en met toetreding van
Oekraïne zou het Kremlin ook veel meer
zeggenschap krijgen over de politieke be
sluitvorming in Kiev. Daarmee kan Poetin,
zeker met het 'gaswapen' in handen, Euro
pa in de toekomst flink dwarszitten. Afhan
kelijk zijn van de grillen van Rusland is
een Brusselse nachtmerrie.
Volgens politicologe Lilia Sjevtsova moet
Europa ophouden te geloven dat het part
nerschap dat de EU met Oekraïne en ande
re Oost-Europese staten wil aangaan als
een brug tussen Europa en Rusland kan
dienen. „De grootste fout die de EU heeft
gemaakt, is niet dat het Oekraïne heeft ge
dwongen tot een keuze. Brussel heeft ge
faald Kiev de juiste keuze te laten maken."
Dat laatste vinden nu ook sommige politici
in Brussel. Dat Kiev het democratische ge
halte en de mensenrechten naar een hoger
plan moet tillen om bij de Europese fami
lie te gaan horen, is mooi. Maar concreet is
er weinig toegezegd.
Oekraïne is belangrijk want
afhankelijk zijn van de
grillen van Rusland, is een
Brusselse nachtmerrie
Het stadsbestuur van de Oe
kraïense hoofdstad Kiev heeft
gisteren opdracht gegeven tot
het inrichten van een ijsbaan
op het Onafhankelijkheids
plein, de plek waar duizenden mensen al
wekenlang betogen tegen de regering van
president Viktor Janoekovitsj. De ijsbaan
moet zondag gereed zijn, aldus Oekraïense
media, en het eerste besluit daartoe zou al
ver voor de protesten zijn genomen.
De burgemeester van Kiev, Aleksandr Po
pov, benadrukte daarnaast dat de autoritei
ten geen geweld zullen gebruiken om het
conflict tussen de oppositie en de autoritei
ten te beëindigen. Ondertussen gaan de de
monstraties door. Zondag gingen volgens
politie van Kiev 50.000 mensen de straat
op. Volgens de oppositie waren het er een
half miljoen. Allemaal vóór Europa en té
gen de pro-Russische regering die toenade
ring tot de EU nu afweert.
Wie de massademonstraties in Kiev aan
schouwt, zou kunnen denken dat zowat de
hele bevolking zich wil aansluiten bij Euro
pa. Maar dat is niet zo. Uit een onderzoek
van het Internationaal instituut voor de so
ciologie van half november bleek dat de
verdeling vrijwel gelijk is: 39 procent van
de Oekraïners wil bij de Europese Unie ho
ren, terwijl 37 procent opteert voor de Eur
aziatische Unie die Rusland al heeft met
Wit-Rusland en Kazachstan.
De gespletenheid komt voort uit het feit
dat in het westen en midden het Oekraïen
se nationalisme de boventoon voert en
Oekraïens wordt gesproken, en het oosten
en zuiden van het land hoofdzakelijk Rus-
sischtalig zijn. De Russen zijn al eind 16e
eeuw die gebieden binnengetrokken en de
russificatie is daarna alleen nog maar ver
der gegaan.
Na een korte periode van onafhankelijk
heid in de jaren '20 besloot de sovjetlei
ding van Oekraïne een sovjetstaat te ma
ken. Dat heeft bij veel Oekraïners kwaad
bloed gezet ten aanzien van Moskou. Even
als de Holodomor, de gruwelijke hongers
nood die het land in de jaren '30 trof en
waarbij miljoenen het leven lieten. De
ramp werd veroorzaakt door de gedwon
gen collectivisatie van de landbouw, door
gevoerd door Moskou.
Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in
1991 nam de onenigheid tussen Oekraïners
en Russen snel toe. Hoewel in de praktijk
hun beide talen door elkaar worden ge
bruikt, is in het openbare leven Oekraïens
vereist. Daardoor slinkt het aantal Russisch-
talige scholen (ook in het oosten en zui
den) en is hoger onderwijs nog slechts in
het Oekraïens te volgen.
Explosief mengsel
door Joost Bosman
beeld De Persdienst
