Schippershuis en
1
I
I
2 BUITEN
J
t
rP
Bedreigd erfgoed
Het prachtige vestingstadje
IJzendijke, dat in de Twee
de Wereldoorlog tussen ge
vechtslinies lag ingeklemd, heeft
toen zwaar geleden. Slechts wei
nig historische huizen zijn des
tijds overeind gebleven. Om pre
cies te zijn hadden slechts vijf wo
ningen aan de Nassaustraat de
toenmalige bombardementen
overleefd. Het meest bijzondere
hiervan was wel het Schippers
huis uit omstreeks 1600, met op
de bovenverdieping nog de origi
nele ramen met negen ruiten. Het
pand had een buitentrap en een
vrij zeldzaam hoog souterrain.
Dit had te maken met de oor
spronkelijke functie namelijk als
tehuis voor schippers met hun
'toebehoren'. Daarmee was het
Schippershuis het oudste nog ori
ginele pand in IJzendijke. Naast
het Schippershuis stond ook nog
een pand uit 1898, opgetrokken in
neo-renaissance stijl, dat lange
tijd in gebruik was als kantoor.
Dit pand had de MIP (Monumen
ten Inventarisatie Project) status
gekregen, maar is nooit geselec
teerd als Rijksmonument. Er is
door de gemeente Sluis voor bei
de panden in 2009 een sloopver
gunning verleend, nadat de eige
naar deze panden in de afgelopen
jaren langzaam heeft laten ver-
krotten. De monumentencommis
sie had echter negatief geadvi
seerd, maar B en W hebben dit ad
vies naast zich neer gelegd. De
Komend uit de richting van Middelburg duikt rechts een file
waarschuwingssysteem op. Dan een boomkwekerij en in het
landschap staat een windmolen in eenzaamheid. Hij is van een
boer die de stroom nodig heeft voor zijn computergestuurde
melkveehouderij. Links en rechts verschijnen nog wat huizen
en boerderijen tot je de dorpskern binnenrijdt: Buttinge.
De buurtschap heeft geen
stoep maar wordt aan slechts
een zijde geflankeerd door
een fietspad. Dwars door het
gehucht loopt de drukke
Middelburgseweg. Ook staat
er een blikvanger, de weg is
namelijk populair onder schoolgaande fiet
sers. Vroeger was het alleen op donderdag
druk. Dan reden de Walcherse boeren met
hun typisch Walcherse verewagens naar de
markt in Middelburg met boter, kaas, eieren
en andere landbouwproducten. Doorde
weeks reden de bodes met paard en wagen
op geregelde tijden langs de huizen. Ze on
derhielden een koeriersdienst van Middel
burg naar de verschillende omliggende dor
pen. Ook klompenverkoper Kerkhove kwam
langs - meestal met zijn zoon - in de hoop
klompen, potten en pannen te verkopen. De
wagens reden over een smalle klinkerweg.
Ter hoogte van Buttinge werd die verlicht
door welgeteld één petroleumlantaarnpaal.
Timmerman Boogaard was lantaarnopste
ker. Vroeger kon de schoolgaande jeugd hun
fiets laten repareren bij smid Izaak Boone
die tot op hoge leeftijd zijn ambacht uitoe
fende. Ploegscharen sleep hij in zijn beginja
ren voor twintig cent. Ruim zestig jaar(!) is
hij smid geweest. Op speciaal verzoek trok
hij met een van zijn grote tangen één van de
laatste tanden van een klant. Toen er ie
mand kwam met het verzoek om zijn teen
nagels te laten knippen - een paar centime
ter lang - stuurde hij die door naar de tim
merman, want 'die had er wel een scherpe
beitel voor'. De tijd van het paarden beslaan
ging over. Siersmeedwerk, roosters voor
H
open haarden en meer van dat soort werk
kwam er voor in de plaats. Ook de Middel-
burgseweg veranderde. Deze werd net na de
oorlog verbreed en geasfalteerd.
Met zijn vinger tekent Wim Uilenbroek de
slingerende weg na op tafel. „Het is niet rus
tiger geworden na de aanleg van de nieuwe
N57. Ik erger me aan grote trekkers die met
een bloedgang door de bebouwing razen.
Eén klapband en het hele huis vliegt weg.
En het zijn niet de toeristen maar de men
sen uit de regio die rijden als barbaren."
Uilenbroek bewoont sinds achttien jaar met
zijn vrouw Mieke het huis met de Middel
landse Zeetuin. Kapot was hij er niet van,
toen hij het zag staan aan de Middelburgse-
weg. Maar na entree was hij verkocht. Het
huis zag er netjes uit én hij kreeg er een lap
grond bij: een jongensdroom. „Ik ging hele
maal op los op die tweeduizend vierkante
meter. Er staat een kerk, de abdij van Buttin
ge. En het Spaanse plein heet Plaza Sint Mi
chael." Aardig wat verwijzingen naar de his
torie van de buurtschap maar het échte reli
kwie is het overblijfsel van de kerk die er
ooit gestaan heeft. Buttinge was namelijk
een zelfstandige parochie met eigen kerk, ge
wijd aan Sint Michael. In de strijd tegen de
Spanjaarden in de tachtigjarige oorlog raakte
deze beschadigd, daarna in verval. De paro
chie wordt in 1249 voor het eerst genoemd.
De bebouwing ligt op een kreekrug en daar
door hoger dan het omliggende land. Vroe
ger werd gedacht dat de naam Buttinge afge
leide was van een waterloop. Later bleek dat
het komt van de eigennaam Butto, afkorting
van Bodefried. „Het is half Zeeuws, half im
port dat hier rondloopt", vertelt Uilenbroek.
„Een kleine gemeenschap. We lopen de
deur niet bij elkaar plat maar we respecteren
elkaar en helpen als er wat is. Zeeuw of im
port, dat maakt niet uit. Terwijl je natuurlijk
altijd maar moet afwachten of ze je accepte
ren in Zeeland. Als je maar hard genoeg
werkt. Dat is waar het om gaat hier. Mijn
moeder komt van oorsprong uit 's-Heeren-
hoek dus ik ken Zeeland van vroeger. Zat ik
ook op m'n knieën aardappelen te rapen. We
kozen er voor naar Walcheren te verhuizen
omdat het landschap meer afwisselend is
dan dat van Noord- en Zuid-Beveland. Dat is
ook mooi met die dijken en populieren maar
je bent er gauw op uitgekeken. Op Walche
ren heb je zee, duinen, bossen en kreekrug
gen. Je ziet de glooiing lopen. Het is net
geen Zuid-Limburg maar je ziet de niveau
verschillen. Daar ben ik helemaal gek van."
Historische schuren, unieke
waterputten en oude bakketen.
Veel cultureel erfgoed in Zeeland
wordt bedreigd. In deze serie laten
we zien wat er dreigt te verdwijnen.
Het schippershuis (I) en het herenhuis aan de Nassaustraat in IJzendijke.
Het échte relikwie is het
overblijfsel van de kerk
door Michiel Bouwman
Wim Uilenbroek bij het restant van de kerk van Buttinge. Het staat in zijn Middellandse Zeetuin.
