i
w
m
l
GEZOND 7
1
KOEN SIMONS (1976)
Patiënten op de intensive care-
afdeling van een ziekenhuis
staan dag en nacht bloot aan
allerlei geluiden. Metingen in
het Jeroen Bosch Ziekenhuis
(Den Bosch) wijzen uit dat
meer dan de helft van het
geluid komt door personeel.
Het stereotiepe beeld van
,een patiënt op de intensive
care-afdeling (ic) is dat van
iemand die roerloos in een
bed ligt, buiten bewustzijn
door toegediende medicij
nen. Via een kluwen slan
gen en kabels is hij verbonden met een
berg apparaten met beeldschermen, knip
perende lampjes, bliepjes en alarmen. Wie
op de ic-afdeling van het Jeroen Bosch Zie
kenhuis in Den Bosch een blik in de patiën
tenkamers werpt, ziet echter regelmatig
een wakkere patiënt, rechtop in bed zit
tend en pratend met het personeel.
„Patiënten die met medicijnen buiten be
wustzijn worden gehouden, kom je op de
ic- nog altijd wel tegen", vertelt Koen Si
mons. Hij werkt als internist-intensivist
op de ic-afdeling van het Jeroen Bosch Zie
kenhuis. „Tegenwoordig proberen we de
periode dat de patiënt buiten bewustzijn
is, wel zo kort mogelijk te houden. Uit aller
lei onderzoek blijkt dat een zo kort moge
lijk periode van diepe sedatie, zoals dat in
het jargon heet, beter is voor het herstel
van de patiënt. Patiënten op de ic zijn te
genwoordig gemiddeld dus veel wakkerder
dan in het verleden."
Maar dat wakkerder zijn, heeft behalve
voordelen ook nadelen voor de patiënt.
Simons: „Als de patiënt wakkerder is, is hij
zich ook meer bewust van wat er rondom
hem gebeurt. Bewust van de mensen die
in- en uitlopen, van alle geluiden op de
ic-kamer en van de hoeveelheid licht op de
kamer. Nu de patiënten minder diep en
minder lang gesedeerd zijn, groeit de aan
dacht voor de omgeving van de patiënt."
Zoals de aandacht voor de hoeveelheid ge
luid op de kamer. ;,Op een ic-kamer heerst
per definitie een veel hoger geluidsniveau
dan op patiëntenkamers elders in het zie
kenhuis. Een patiënt op de ic is ernstig
ziek en voor zijn leven afhankelijk van aller
lei apparatuur. Die apparatuur maakt ge
luid en geeft daarbovenop nog eens een
alarm als iets mis dreigt te gaan met de pa
tiënt. De toestand van de patiënt maakt
het bovendien nodig dat het personeel re
gelmatig de kamer binnenloopt voor con
troles. Studies hebben laten zien dat het ge
luidsniveau op een ic-kamer overdag onge
veer 6o decibel is. Dat is vergelijkbaar met
het geluidsniveau van twee mensen die
een gesprek met elkaar voeren, maar dan
wel continu. Tot voor kort heerste de opvat
ting: de patiënt is gesedeerd, die merkt er
toch niets van."
De minder diepe sedatie heeft nu geleid
tot een kritische blik ten aanzien van de
hoeveelheid geluid op de ic. Simons: „Als
je iets aan het geluid wilt doen, moet je
eerst weten wie of wat de belangrijkste ver
oorzakers zijn van het geluid. Om daar in
zicht in te krijgen, kun je iemand laten tur
ven hoe vaak er een alarm afgaat of hoe
vaak het personeel de kamer binnenkomt
of met elkaar praat. Dat levert echter vaak
een vertekend beeld op, aangezien mensen
zich anders gaan gedragen als ze weten dat
ledereen kan
nu bij zichzelf
nagaan hoe hij
kan bijdragen
aan minder geluid
ze voortdurend bekeken worden. In samen
werking met Philips Research kozen mijn
collega Peter de Jager en ik er daarom voor
op een aantal ic-kamers microfoons op te
hangen, uiteraard met toestemming van de
patiënten en het personeel, en geluidsopna
mes te maken. Ofschoon het personeel van
de opnames wist, liet het zijn dagelijks han
delen hierdoor amper beïnvloeden. Daar
door verkregen we zeer realistische gege
vens. De opnames zijn door geluidsdeskun
digen van Philips vervolgens van minuut
tot minuut geanalyseerd. Dat leverde niet
alleen zeer gedetailleerde gegevens op over
de geluidssterkte op ieder moment van de
dag, maar ook over de bronnen van alle ge
luiden."
Hieruit bleek dat de geluidssterkte op de ic
overdag gemiddeld 6o decibel en 's nachts
55 decibel is. Dat laatste zit tussen het ge
luidsniveau van een elektrische tandenbor
stel en een vaatwasser in. Maar ook in de
nachtelijke uren kwamen regelmatig ge-
luidspieken van 90 decibel voor, het niveau
van een drukke snelweg. „Overdag waren
er gemiddeld twintig stille periodes. Dan
blijft het geluidsniveau minstens 5 minu
ten onder de 50 decibel, 's Nachts duurden
de stille periodes gemiddeld 20 minuten."
Verrassend en ook wel confronterend wa
ren de uitkomsten van de analyses naar de
bronnen van het geluid. Maar liefst 57 pro
cent van alle geluid was afkomstig van acti
viteiten van het personeel, zoals praten en
deuren open- en dichtdoen. In 90 procent
van de gevallen was het einde van een stil
le periode toe te schrijven aan geluid voort
komend uit een activiteit van het perso
neel. Simons: „Natuurlijk zijn die activitei
ten en het bijkomende geluid niet hele
maal te vermijden. Er moet immers ge
werkt worden en de patiënt moet in de ga
ten gehouden worden. Wel gaan we naar
aanleiding van deze uitkomsten nu met el-
kaar overleggen hoe we het geluid, vooral
's nachts, tot een minimum kunnen beper
ken. Bijvoorbeeld door overleg tussen per
soneelsleden onderling niet aan het bed
van de patiënt te voeren, maar op de perso-
neelspost. En door de deuren van de ic-ka-
mers en van de personeelspost zo veel mo
gelijk dicht te laten. Iedereen kan nu bij
zichzelf nagaan hoe hij kan bijdragen aan
minder geluid op de ic. Vooral 's nachts. Im-
mers, nog meer dan gezonde mensen heb-
ben zieke mensen een zo ongestoord moge
lijke nachtrust nodig voor hun herstel."
DINSDAG 10 DECEMBER 2013
Opleiding: geneeskunde,
specialisatie interne ge
neeskunde en intensive
care-geneeskunde
Huidige functie: inter-
nist-intensivist Jeroen
Bosch Ziekenhuis
Onderzoek gefinancierd
door: Jeroen Bosch Zieken
huis
Medeonderzoeker(s):
Peter de Jager (Jeroen
Bosch Ziekenhuis)
'Herrie'
ic
door Marten Dooper
I
Koen Simons (links) en Peter de Jager ontdekten dat het personeel het meeste lawaai maakt op de ic. foto Yvonne Lemmens
foto boven: Getty Images/iStockphoto
Koen Simons
reageren?
gezondheid@depersdienst.nl
