66 Zijn lichaam
misbruikt, maar
zijn geest is nog r"
steeds vrij
66 Wie met mij wil
praten over dat
Mandela de leider
66 Zodra hij geweld
afzweert en niets
onderneemt om
geweld in
Zuid-Afrika los te
laten barsten, zal
de regering hem
vrijlaten
MANDELA 13
J
vrijd de gevangenen', door die
pr-actie was de tekst: 'Bevrijd
Nelson Mandela en andere gevan
genen'. Die campagne was erg ef
fectief"
Het ANC had een collectief leider
schap, dus het naar voren schui
ven van Mandela leidde wel tot
enige wrevel onder de ANC-lei
ders die op Robbeneiland gevan
gen zaten.
Mandela was echter de enige goe
de kandidaat om als symbool van
de strijd te dienen. Hij had gestu
deerd, was advocaat. En Mandela
had een aristocratische achter
grond. Na het overlijden van zijn
vader werd de nog jonge Mandela
opgevoed bij zijn neef, de Them-
bu-koning.
Van Kessel: „Daar maakte hij ver
gaderingen mee van stamoudsten
en zag hij hoe gezamenlijk beslui
ten werden genomen. Daar leerde
hij van. Ook had hij een charman
te manier van omgaan met men
sen. Je moet ook niet vergeten dat
Mandela al in de jaren '50 een so-
cietyfiguur was in Johannesburg.
Hij ging goed gekleed en de popu
laire pers schreef regelmatig over
hem."
Met deze achtergrond, zijn plei
dooi voor verzoening én de
pr-campagne slaagde Mandela er
in om als een held de gevangenis
uit te komen, de harde werkelijk
heid in. Ondanks de grote proble
men in Zuid-Afrika is het gezag
van Mandela en het beeld van de
Grote Verzoener, dat de mensen
van hem hebben, amper aange
tast. „Hoewel er wel een verschil
is", zegt Van Kessel. „De zwarte
mensen zien hem als de aanvoer
der in de strijd tegen apartheid.
Bij de blanken is hij ook geliefd,
maar die zien hem als de verzoe
ner."
Dat het in Zuid-Afrika op veel ter
reinen erg slecht gaat, tast het
imago van Mandela niet aan. Vol
gens veel mensen is het de schuld
van het ANC dat de problemen
nog zo groot zijn. Mandela is in
die beeldvorming losgekoppeld
van het ANC. Als president werk
te hij aan nation-building. Hij
kreeg aanzien en gezag, terwijl
het ANC steeds minder gezag
had. Als verzetsgroep werd het
ANC de grootste partij van het
land. Die omschakeling is geen
succes geweest, want de partij
raakte in opspraak door corruptie
en machtsstrijd. „Dat werkt ver
lammend", zegt Van Kessel.
„Voor de viering van het 100-jarig
bestaan vorig jaar rolden de
ANC-leiders als het ware vech
tend met elkaar over straat. Ze wa
ren niet bezig met het landsbe
lang, maar met elkaar. Mandela
heeft daar wel wat aan proberen
te doen. Ik heb het verhaal ge
hoord dat hij plotseling verscheen
bij een vergadering van het partij
bestuur om te pleiten voor meer
aandacht voor aidsbestrijding.
Dat was een slag in het gezicht
voor de toenmalige president Tha
bo Mbeki die het aidsprobleem
niet belangrijk vond. Ook heeft
Mandela zich uitgesproken tegen
corruptie."
Zo'n 40 procent van de Zuid-Afri
kanen - voornamelijk zwarte men
sen - leeft in armoede, zonder
werk. En zonder uitzicht op verbe
tering. Er is echter wel een rijke,
zwarte elite opgekomen, 25 jaar ge
leden waren alleen blanken rijk.
Van Kessel: „Maar de kloof tussen
arm en rijk is alleen maar groter
geworden."
De grootste verandering ten goe
de vindt ze vooral de afschaffing
van de segregatie. Er is gelijkbe
rechtiging en de pasjes-wetten
zijn verleden tijd. „En er wordt
minder gefolterd in de gevange
nissen."
Hoe zal Mandela in haar herinne
ring voortleven?
Van Kessel: „Als een groot staats
man. We kunnen uren praten
over wat er allemaal mis is in
Zuid-Afrika, maar we moeten
niet vergeten dat iedereen in de ja
ren '80 verwachtte dat het daar
zou uitdraaien op een bloedige
burgeroorlog, op een strijd tussen
blank en zwart. We kunnen nu
constateren dat het toch nog aar
dig is afgelopen. Vooral dankzij
Mandela, hij had het gezag om al
les in goede banen te leiden. En
hij heeft zich nooit als de Messias
gedragen die de mensen van hem
hebben gemaakt."
Hij staat in het
epicentrum van
onze tijd, de onze
in Zuid-Afrika en
die van jou, waar je
ook moge zijn
van zwart
Zuid-Afrika is, kan
het vergeten
ZATERDAG 7 DECEMBER 2013
In 1961 volgt vrijspraak.
1958 Trouwt met Winnie na
scheiding van Evelyn.
1960,21 maart Bloedbad van
Sharpeville. De politie doodt
69 zwarte mensen, inclusief
vrouwen en kinderen, bij-éen
protest. Zwarte Zuid-Afrikanen
demonstreren tegen beperkin
gen van hun bewegingsvrijheid
door middel van het pasjes-sys
teem. De regering vreest repre
sailles en roept de noodtoe
stand uit. Het ANC wordt ver
boden.
1961 Het ANC komt tot de
conclusie dat vreedzaam pro
test niet helpt en richt een on
dergrondse militaire tak op:
Umkhonto we Sizwe (Speer
van de Natie). Nelson Mande-
la, die nu vice-president van
het ANC is, wordt leider van
de militaire afdeling.
1962 Na een jaar in het ge
heim te hebben gewerkt
wordt Mandela gearresteerd
omdat hij het land illegaal wil
verlaten. Wordt veroordeeld
tot vijf jaar celstraf.
1963 Tien ANC-leden worden
gearresteerd op beschuldiging
van verraad en sabotage. Man
dela wordt samen met hen in
Rivonia berecht.
1964,12 juni Mandela en ze
ven anderen worden in het Ri-
vonia-proces tot levenslang ver
oordeeld en overgebracht naar
Robbeneiland.
1982, maart Wordt na 18 jaar
met andere ANC-leiders naar
de Pollsmoor-gevangenis over
gebracht.
1988 Overplaatsing naar de
Victor Verster-gevangenis.
1990,11 februari President
F.W. de Klerk maakt een einde
aan de Apartheid en heft het
verbod op het ANC op. Na 27
jaar gevangenschap wordt Man
dela vrijgelaten uit de Victor
Verster-gevangenis. Hij wordt
door een mensenmenigte be
groet als hij met Winnie de ge
vangenis verlaat.
1991 Tijdens het eerste con
gres van het ANC wordt Man
dela gekozen tot eerste voor
zitter van de partij.
1993 Huwelijk met Winnie
strandt. Mandela krijgt samen
met De Klerk de Nobelprijs
voor de Vrede.
1994,27 april Eerste vrije ver
kiezingen. Mandela wordt ge
kozen als eerste zwarte presi
dent van het land. President
schap staat in het teken van
verzoening.
1998 Trouwt met Gra<;a Ma-
chel.
1999 Thabo Mbeki volgt Man
dela op als president. De voor
malige president zet zich
voortaan in voor de bestrijding
van hiv en aids in Zuid-Afrika.
2004 Kondigt aan dat hij zich
terugtrekt uit het openbare le
ven. Hij wil rustiger leven en
meer tijd met zijn familie door
brengen.
2005 Zoon Makgatho overlijdt
aan aids. Mandela dringt aan
op meer openheid over ziekte.
2007 Ondanks zijn terugtre
ding uit de openbaarheid
vormt hij met andere promi
nenten, zoals aartsbisschop
Desmond Tutu, Jimmy Carter
en Kofi Annan, de groep Glo
bal Elders die als doel heeft we
reldproblemen mee te helpen
oplossen.
2012 Verhuist naar zijn geboor-
tedorp.
Paus Johannes Paulus II bezocht
Mandela tijdens zijn president
schap. foto EPA
Special AKA, Free Nelson
Mandela (1984)
slimme propaganda
John Vorster, premier
Zuid-Afrika in 1975
Nadime Gordiner, schrijfster
PW Botha, premier Zuid-Afrika
in 1988
De Beste voetballer van Europa aan de
van Zuid-Afrikaan op. foto Cor Mulder/ANP
In 1999 ontving Mandela Michael
Jackson, foto Anna Zieminski
In juli 2003 was koningin Beatrix te gast op het feest voor zijn 85e verjaar
dag. foto EPA
