SPECTRUM 3
OORLOG
interview
Tweede Wereldoorlog danig aangetaste kolonie. De
Haan was sergeant in de 7 Decemberdivisie, en
kwam in Bandung op West-lava terecht.
Gerda: Over zijn militaire acties had mijn vader
het nooit. Ja, ik herinner me dat de term 'ploppers',
vrijheidsstrijders, wel eens is gevallen. Wij kregen
van hem eigenlijk alleen de mooie, onschuldige ver
halen te horen. Hij vertelde over de bigband Sweet
Seventeen, waar hij gitaar in speelde. Over zijn lief
desleven zweeg hij. Hij moet daar in Bandung het
meisje Wanda hebben leren kennen. Bij het zwem
bad van het Homann-hotel, waar hij zwemles gaf.
Van een zus van Wanda, tante Frieda, hoorden we
dat ze wel een halfjaar verkering hebben gehad. In
maart 1949 moest hij op de boot terug naar Neder
land. Edwina werd 10 december van dat jaar gebo
ren. Ze moet dus vlak voor het vertrek van mijn va
der verwekt zijn. Waarschijnlijk heeft hij nooit ge
weten dat zijn vriendin Wanda zwanger van hem
was. Ik heb nergens vanuit Indië geschreven brie
ven van mijn vader gevonden. Die zijn er ongetwij
feld geweest, hij was zeker het type dat graag
schreef. Romantisch, muzikaal, snel geëmotioneerd
door muziek. Hij was een heel zorgzame vader. Dat
moest wel want mijn moeder werkte ook, ze was fy
siotherapeute. Hij liep achter de kinderwagen, en
dat op een dorp als Zoutelande. Voor die tijd was
hij zeker geëmancipeerd. Ondanks alle ellende
heeft hij het in Indië naar zijn zin gehad. Hij was
dol op Indisch eten, rijsttafels, nasi, bami, er was al
tijd sambal in huis."
De jonge moeder Wanda miste haar Eddie zo, dat
ze in 1950 besloot naar Nederland te gaan. Haar één
jaar oude dochtertje Edwina liet ze achter bij een
zus. In Nederland heeft ze alle mogelijke moeite ge
daan om haar geliefde terug te vinden, tot en met
een informatieverzoek bij het Ministerie van Defen
sie. Tevergeefs. Maar terug naar naar haar moeder
land ging ze niet. Haar zus in Indonesië had het
druk met haar eigen kinderen en besloot Edwina in
een adoptiegezin onder te brengen. Wanda trouw
de in Nederland, woonde in Helmond en kreeg nog
een dochter. Moeder Wanda in Nederland en doch
ter Edwina in Indonesië hadden geen contact met
elkaar. Edwina's man heeft Wanda wel eens ge
schreven, maar ze weigerde contact op te nemen.
Pas in 2007, een jaar voor ze overleed en al ernstig
ziek was, ging ze overstag en reisde naar Jakarta.
Toen hoorde Dina, de in 1968 geboren dochter van
Edwina, voor het eerst van de 7 Decemberdivisie.
Zij nam het voortouw en plaatste namens haar moe
der de oproep op de site.
Gerda: „We mailden, we skypten. Maar we wilden
Edwina natuurlijk graag echt ontmoeten. In april
2010 ben ik met mijn man Eric naar Indonesië ge
gaan. Mijn broers en zussen vonden het allemaal te
ver, te duur, twee van hen hebben vliegangst. Het
was spannend. Niet zoals in het programma Spoor
loos, omdat we geen gezamenlijke jeugd hebben ge
had. Maar ik had wel opeens een nieuwe zus. Ze
stond ons in de vliegveldhal óp te wachten. Mijn
Eric is lang en stak daar boven iedereen uit. Zo her
kende ze ons. Ik heb het Homann-hotel in Ban
dung gezien, het zwembad ook. Dat was best aan
grijpend. Gelukkig spreken ze allemaal goed Engels,
dat vergemakkelijkte het contact. Edwina heeft echt
het gevoel: mijn vader is dan wel overleden, maar
het is geweldig om nu broers en zussen te hebben.
Wij zijn in april 2012 nog eens naar Indonesië ge
gaan. In december van datzelfde jaar is Edwina met
haar dochter Dina en schoonzoon Johnny een paar
weken hier geweest. Het is zo fantastisch dat we
herenigd zijn. Uiteindelijk wil iedereen weten waar
zijn roots liggen. Voor mij is het van belang dat je je
vader leert kennen. Nee, ik verwijt hem helemaal
niets. Ik ervaar de ontdekking van dat verzwegen
verleden als een verrijking van ons leven."
ZATERDAG 30 NOVEMBER 2013
halfzus
IN TIJOEN VAN
MZi MMetNt u hum ttmwtat* ><*oiet« i« ct «0*1
Filmmaker en schrijfster Annegriet Wietsma maakte
in 2010 de tv-documentaire Tuan Papa, over 'onze'
jongens en hun verzwegen kinderen in de Oost. Ze
beheert ook de website www.oorlogsliefdekind.nl,
waar verhalen en oproepen van uit de verzwegen lief
des voortgekomen kinderen worden gepubliceerd.
Over hetzelfde onderwerp schreef Annegriet Wiets
ma samen met militair historicus Stef Scagliola het
boek Liefde in tijden van oorlog, dat afgelopen woens
dag verscheen.
In de jaren 1946-1949 stuurde Nederland zo'n
135.000 jonge militairen naar Indonesië. Ze werden
gewaarschuwd voor de in sarongs gehulde schonen.
Het leger verstrekte echter geen condooms. Bij te
rugkeer in Nederland werd het thuisfront gerustge
steld. Maar ja. Pagina 8: inmiddels weten we be
ter. Er lopen duizenden verzwegen nazaten rond als
onbedoeld 'bijproduct' van de onbeschermde liefde
tussen de Nederlandse militairen en hun Indonesi
sche meisjes." Het rapport van een inspectiereis eind
1963 bevestigde het probleem (pag. 228): „De
Zeeuwse en Friese regimenten van de KL die tijdens
de politionele acties hier zaten, hebben hun sporen
achtergelaten in de vorm van kinderen die duidelijk
de fysieke kenmerken van hun verwekkers dragen."
Annegriet Wietsma en Stef Scagliola: Liefde in tijden van
Oorlog - Uitg. Boom, 356 pag., 19,90. Presentatie: wo.
11 december, 16.30 uur in de Drvkkery in Middelburg.
De bigband Sweet Seventeen in Bandung tijdens de sinterklaasviering van 1947 of 1948. Tweede van links Eddie de Haan. De foto komt uit een roodieren album met Indiëfoto's van De Haan.
Zijn dochter Gerda de Haan deed het album cadeau aan Edwina, de dochter die Eddie de Haan vlak voor zijn vertrek naar Nederland verwekte.
