I
I
I
li
Knuffel kwijt
7
66 Glutenvrij is als
'marketing tooi'
ontdekt in het
rijtje puur, eerlijk
en natuurlijk
6 GEZOND
OPVOEDING
Annie de Vreugd
Als kindlief na een dag heer
lijk spelen naar bed moet, is
teddybeertje kwijt. We weten
dat er zonder knuffel niet
wordt geslapen. Huis, tuin, au
to en speelveldje voor het huis
worden uitgekamd en dan
blijkt dat beertje de hele mid
dag heeft liggen tukken in de
laadruimte van de loopauto.
Het zoekraken van een knuffel
is een veelvoorkomend kinderdra
ma. Er bestaat al jaren zelfs een
speciale website voor dit pro
bleem: de knuffelkwijtsijt, een
SOS site voor zoekgeraakte knuf
felbeesten. Hoe komt het dat een
kind zo zielsveel kan houden van
een levenloos ding? Waar komt
die passie voor een kroellap van
daan? Vaak is de lieve knuffel een
beestje dat al in de wieg
naast het hoofdje van de baby
stond. Maar er zijn ook peuters
die op slag verliefd worden op
een beest dat op de bovenste
plank in een speelgoedwinkel
staat en dat ouders nooit
hadden uitgekozen. Evenzoveel
kinderen talen niet naar een
speelgoedbeest, 50 procent
van de kinderen heeft geen onaf
scheidelijke knuffel. Nooit is aan
getoond dat kinderen die
een knuffel hebben zich gezon
der ontwikkelen dan kinderen
die er geen hebben. Ook het
omgekeerde is nooit bewezen.
Wetenschappers proberen deze
kinderliefde voor een voorwerp
te verklaren. Sommigen menen
dat, wanneer de knuffel maar
vaak bij het kind is op het mo
ment dat ouders hun kind troos
ten, de knuffel alleen al op een ge
geven moment genoeg is om
troost te bieden. De knuffel als
aangeleerde (geconditioneerde)
troost. Anderen denken dat het
kind een knuffel nodig heeft om
scheidingsangst te overbruggen.
De knuffel bij gebrek aan beter.
Belangrijke vragen zijn echter
open blijven staan. Waarom heeft
het ene kind in een gezin een on
afscheidelijke knuffel en loopt
een broertje of zusje er helemaal
niet warm voor? Waarom is er
tussen alle knuffels maar eentje
de allerliefste? Hoe komt het dat
de knuffel een typisch westers
verschijnsel is? In andere cultu
ren worden knuffels veel minder
aangetroffen. Waarom blijft een
kind ook ontroostbaar als het zijn
knuffel kwijt is, terwijl zijn
ouders toch in de buurt zijn?
Hoe het ook zij, die lieve knuffel
heeft al heel veel goede diensten
bewezen tijdens stressmomen
ten als ziekenhuisopname, de eer
ste dag in de crèche of op schoot
bij een spannende televisiefilm.
Ouders kunnen knuffelkonijn
niet ongestraft in de vuilnisbak
kieperen of in de wasmachine
doen. Ontwenningskuren heb
ben in het geheel geen zin, die
stuiten op groot verzet. Waarom
ook het kind zijn knuffel niet la
ten? Die is pas echt bezwaarlijk
als het relaties met mensen in de
weg staat. Normaliter slingert de
knuffel steeds vaker in een hoek
naarmate het kind ouder wordt
en meer zelfvertrouwen krijgt.
Het gaat de knuffel steeds meer
vergeten. Dan kan knuffelbeest in
een doos naar de zolder.
De hype is vanuit de
Verenigde Staten
overgeslagen naar
Nederland: glutenvrij
eten. Het eiwit in
graanproducten als
tarwe, rogge en gerst
krijgt de schuld van
huid- en gewrichts
klachten tot gedrags
problemen. Allemaal
aan de rijstwafels?
Heieen Quantrill (32) zat vlak
na de geboorte van haar
dochtertje verschrikkelijk
slecht in haar vel. Een vita
mine B12 tekort, meer vlees
eten, zei de huisarts. „Ik
was echt een wrak. Ik heb
een heel fijne huisarts en die heeft echt
mee zitten denken wat er aan de hand kon
zijn, maar we kwamen er niet uit."
Een natuurgeneeskundigde adviseerde
haar gluten en suiker uit haar dieet te
schrappen. „Haar verhaal sprak me wel aan
en ik ben er zó van opgeknapt. Maar ik had
wel graag meer handvatten gehad. Het was
een hele zoektocht uit te vogelen wat ik
wel en niet mocht eten." Ze begon daarom
de blog Eet goed, voel je goed om recepten te
delen en heeft inmiddels vier gluten- en
suikervrije kookboeken op haar naam.
De glutenvrije markt, zegt. diëtist Esther
Melenberg van de Nederlandse Coeliakie
Vereniging (NCV), is wereldwijd sinds
2006 met 170 procent gegroeid. En die
markt is niet alleen gericht op patiënten
met de auto-immuunziekte coeliakie die
om medische redenen geen gluten mogen
eten. „Het is echt een modeverschijnsel dat
mensen gluten weglaten. In de VS eten
40.000 mensen zonder medische oorzaak
glutenvrij. Dat komt onder meer door het
boek Wheat Belly (vertaald als: Broodbuik
waarin staat dat tarwe slecht is voor ieder
een. Terwijl dat totaal geen wetenschappe
lijke onderbouwing heeft."
De sterren doen het. Tennisser Novak Djo-
kovic, actrice Gwyneth Paltrow, ze werpen
zich als goeroe op met hun eigen dieetboe-
ken. De hype is sinds een jaar of drie, vier
ook naar Nederland overgeslagen, zegt
foodtrendwatcher Marjan Ippel van de web
site Talkin' Food. „In Amerika zijn hele gro
te chefs ermee aan de gang gegaan. In Ne
derland zijn restaurants er nu ook erg mee
bezig glutenvrije alternatieven te bieden.
Maar het is nog niet zo groot als in de ons
omringende landen. In Spanje is echt alles
glutenvrij, daar staat het zelfs als aanprij
zing op potjes olijven. Glutenvrij is als
'marketing tooi' ontdekt in het rijtje puur,
eerlijk en natuurlijk."
In zijn bestseller Wheat Belly uit 2011 wijt
de Amerikaanse cardioloog William Davis
niet alleen obesitas en suikerziekte aan de
vlucht die de consumptie van tarwe heeft
genomen, maar ook auto-immuunziekten,
ontstekingsreacties, allergieën, astma en ec
zeem. Niet alleen zit tarwe tegenwoordig
in bijna alle maaltijden terwijl de mens er
genetisch niet op is gebouwd daar zo veel
van te eten, maar die tarwe is ook nog eens
door de decennia heen genetisch gemodifi
ceerd. 80 procent van de eiwitten in tarwe
zijn gluten, die het deeg zo elastisch ma
ken. Vandaar dat juist het percentage glu
ten bij die 'veredeling' is verhoogd. „Wij
zijn van mening dat tarwe een gezond, ve
zelrijk product is dat je niet moet weglaten
uit je voeding als daar geen medische nood
zaak voor is, net als rogge, gerst, kamut,
spelt en andere graanproducten die gluten
bevatten" zegt diëtist Melenberg van de
NCV echter stellig. „Er zijn veel mensen
die proberen geld te verdienen aan de nieu
we leefstijldiëten. Maar deze hype kan scha
delijk zijn. Je loopt het risico op grote tekor-
ten aan vezels, ijzer, vitaminen en minera
len."
De NCV vindt het ontzettend belangrijk
dat mensen die menen dat zij baat hebben
bij een glutenvrij dieet zich op coeliakie la
ten testen. „Waarschijnlijk heeft één op de
honderd mensen deze ziekte terwijl maar
één op de achthonderd die diagnose krijgt.
Het is een auto-immuunziekte met zeer
uiteenlopende klachten en het is van be
lang dat de patiënten goede begeleiding
krijgen. Het zou heel vervelend zijn als
mensen door zelf een beetje te lopen dokte
ren met glutenvrije diëten de diagnose mis
lopen."
Naast coeliakie is ook glutensensitiviteit in
middels wetenschappelijk erkend. Dit kan
zich ook in de loop van het leven nog ont
wikkelen. „Hoeveel procent van de men
sen daar last van heeft, is niet helemaal dui
delijk maar ligt waarschijnlijk rond de 3
procent", aldus Esther Melenberg. Net als
cardioloog Davis zoekt zij de verklaring in
de toegenomen productie en veredeling
van tarwe. „Maar ook hier is het belangrijk
dat éérst coeliakie wordt uitgesloten."
Ralph Moorman, bedenker van het populai
re glutenvrije Hormoonbalansdieet, erkent
de spagaat van de NCV. De levensmidde
lentechnoloog, mental coach en personal
trainer heeft in zijn praktijk ervaren dat
veel van de mensen die hij begeleidt, baat
hebben bij een glutenvrij dieet. Luchtweg
problemen, huidirritaties, maar ook ge
dragsproblemen kunnen erdoor verminde
ren of verdwijnen. „Inderdaad bestaat de
kans dat deze mensen coeliakie hebben,
maar als ze al een tijdje glutenvrij leven
kun je dat niet meer meten. Eigenlijk zou
iedereen getest moeten worden. Misschien
kunnen we met de NCV de handen ineen
slaan en dat meenemen in een protocol."
Volgens Moorman is er juist géén sprake
van tekorten bij de mensen die hij gluten
vrij laat eten. „Zij hadden eerst veel meer
verteringsproblemen waardoor voedings
stoffen niet goed werden opgenomen. Eten
ze glutenvrij, dan zie je hun ijzer, hun vita
mine B12 stijgen. Sommigen aten daarvoor
ook best veel vitaminen en mineralen,
maar dat was in hun bloed niet te
zien."Zelf verruilde hij al jaren geleden
zijn brood voor rijstwafels, vanaf het begin
ervoer hij minder sufheid. De acné waar
hij met name op zijn rug last.van had, ge
nas. „Mensen zijn ontzettend veel meer
meelmaaltijden gaan eten, twee keer per
dag brood, 's avonds nog eens pasta. Die
sensitiviteit is iets wat door de jaren heen
groeit, de klachten zijn niet één op één op
iets te herleiden. En er zijn zoveel redenen
om je suf te voelen. Artsen zullen als eerste
op ijzer testen. En glutensensitiviteit is ook
niet goed meetbaar. Je ervaart het pas als je
gluten laat staan."
Voor Heieen Quantrill is het duidelijk. „Ik
heb thuis heel duidelijk de link gezien tus
sen gluten en gezondheid. Mijn man is ook
glutenvrij gaan eten en we voeden onze
kinderen glutenvrij op. Dat is geen heilig
moeten, als de kinderen af en toe een
broodje krijgen bij vriendjes, of peperno
ten op school, mag dat best. Maar ik merk
dat ze er sloom van worden, hangerig, veel
katteriger. En dat dat heel snel overgaat zo
dra ik de gluten terugschroef."
Annie de Vreugd is orthopedagoge.
De opkomst van
door Marjolijn de Cocq
beeld De Persdienst
Marjan Ippel
www.ncv.nl;www.eetgoedvoeljegoed.com;
www.talkinfood.nl; www.hormoonbalans-
dieet.net
reageren?
gezondheid@depersdienst.nl
