Relatie tussen oude bondgenoten
Egypte en Türkije nu op dieptepunt
Rumoer om EU-verdrag in sti
6 BUITENLAND
ISLAMISERING TURKIJE
analyse De Hagia Sophia die weer
moskee moet worden? De
islamisering van Turkije gaat hard.
ISTANBUL - Wordt de Hagia
Sophia, een van de beeldbepalen:
de monumenten van Istanbul,
weer een moskee? Als het aan de
Turkse vicepremier Bulent Arinc
ligt wel. „Ik hoop dat er snel weer
gelukkige dagen aanbreken."
Daarmee zette hij de 'herovering'
van de Hagia Sophia weer op de
agenda.
De voormalige kathedraal van
Constantinopel is een van de be
langrijkste overblijfselen van het
Byzantijnse rijk en werd in 1453
na de verovering van Constantino
pel door Sultan Fatih II omge
doopt tot moskee. Bijna vijfhon
derd jaar later besloot Atatürk, de
eerste president van Turkije, een
museum van de Hagia Sophia te
Dit zal leiden tot
verdere polarisatie
en straatgeweld,
zoals we dat in de
jaren '70 zagen
Democratie is als
een trein. Als je de
bestemming hebt
bereikt, dan
stap je uit
maken. Een bewijs van het secu
liere karakter van de nieuwe repu
bliek.
Maar tijden zijn veranderd. En
Turkije is veranderd, aldus Arinc.
Daarmee slaat de vice-premier de
spijker op zijn kop. Voor veel "Bar
ken is juist dat seculiere karakter
van hun land in gevaar. De droom
van Arinc over de Hagia Sophia
moskee komt op een moment dat
er een fel debat woedt over de isla
misering van Uirkije. Gevoed
door premier Erdogan (AKP) die
onlangs tekeer ging tegen ge
mengd studeren. Vorige week
deed AKP-parlementariër Sadik
Yakut er een schepje bovenop en
noemde het 'een historische ver
gissing' dat jongens en meisjes
naar dezelfde scholen gaan. „Maar
we gaan het oplossen."
Het zijn uitspraken die bij veel
Tlirken verkeerd vallen. Een paar
jaar geleden had geen enkele
AKP-politicus dat durven roepen.
Maar na drie verkiezingsoverwin
ningen op rij, is het zelfvertrou
wen van de regeringspartij ge
groeid. Conservatieve opvattin
gen worden niet meer verborgen.
Erdogans belofte vorig jaar 'een re
ligieuze generatie op te voeden'
deed bij velen de alarmbellen al
rinkelen. Net als zijn voortduren
de oproep aan vrouwen om drie
kinderen te krijgen, zijn tirades te
gen abortus, tegen alcohol. De
woorden van de premier hebben
in het conservatieve land, waar
van vrije pers geen sprake meer
is, grote gevolgen. Een tv-presen-
tatrice werd onlangs ontslagen na
dat een AKP-politicus op Twitter
commentaar leverde over haar de
colleté.
Dit alles bewijst het gelijk van de
hardcore secularisten, die nooit ge
loofd hebben in de boodschap
van de 'gematigde moslim-demo
craten'. Het opheffen van het
hoofddoekverbod op de universi
teiten, was voor hen al een teken
aan de wand. Het feit dat hoofd
doeken nu zelfs in het parlement
zijn toegestaan, helemaal.
Zij herinneren voortdurend aan
de woorden van Erdogan in de ja
ren '90, toen hij nog burgemees
ter van Istanbul was. „Democratie
is als een trein. Als je je bestem
ming hebt bereikt, stap je uit."
Tegenstander van het eerste uur
is columnist Burak Bekdil. „Zon
der twijfel, dit is het ware gezicht
van de AKP", zegt hij. De protes
ten van deze zomer, met als aan
leiding bouwplannen op het Ge-
zi-plein, hebben volgens Bekdil
een grote impact op Erdogan ge
had. „Hij geloofde tot die tijd dat
hij bijna zijn ambitie had bereikt
- een vrome jeugd. Maar Gezi
heeft hem duidelijk gemaakt dat
dat ideaal nog heel ver weg is.
Daarom geeft hij nu extra gas."
Erdogan weet volgens Bekdil heel
goed dat zijn uitspraken door zijn
conservatieve achterban worden
gesteund. „Maar het gevaar is
groot dat Turkije niet alleen poli
tiek maar ook sociaal geleid wordt
door een conservatief religieuze
ideologie die per definitie niet de
mocratisch is. Dit zal leiden tot
verdere polarisatie en tot straatge
weld, zoals we dat in de jaren '70
zagen."
Dit weekend stuurde Cairo de
Turkse ambassadeur het land uit,
Ankara deed op zijn beurt hetzelf
de met zijn Egyptische collega.
Sinds het gedwongen vertrek van
de Egyptische president Morsi
zijn relaties tussen de twee lan
den erg gespannen. Erdogan, die
met Morsi een belangrijke bond
genoot verloor, was een van de fel
ste tegenstanders van de staats
greep van het leger.
Vorige week riep Ankara opnieuw
op tot vrijlating van Morsi en
toen was de maat voor Cairo vol.
Tlirkije moet zich met zijn eigen
zaken bemoeien en ophouden
'ontmoetingen van groepen te on
dersteunen die het land willen de
stabiliseren', zei een Egyptische
woordvoerder.
De woorden maken weinig in
druk op premier Erdogan, die za
terdag veelzeggend weer vier vin-
gers in de lucht stak. „Ik zal nooit
respect hebben voor hen die aan
de macht zijn gekomen door een
militaire coup", aldus de premier.
Tlirkije heeft na de val van de
Egyptische bondgenoot maar wei
nig vrienden meer over. Tot twee
jaar terug zag Tlirkije zich nog als
leider van de regio. De oorlog in
Syrië en de steun aan de soenniti
sche oppositie daar, bracht daar ra
dicaal verandering in. De steun
aan de soennieten zette kwaad
bloed in het sjiitische Iran. Anka
ra slaat nu - om de schade te be
perken - een meer gematigde
toon aan. Een toon die niet echt
bij de explosieve Erdogan past.
Premier Mykola Azarov kondigde
afgelopen donderdag aan de ge
sprekken over de ondertekening
van het associatieverdrag voor
vrije handel tussen de EU en Oek
raïne af te breken. Eerder die dag
had het parlement een wetsvoor
stel verworpen, dat het mogelijk
zou maken oud-premier Joelia Ti-
mosjenko, die in de cel zit, naar
Duitsland te laten overbrengen
voor behandeling van haar rug
klachten. Timosjenko's (tijdelij
ke) vrijlating was een voorwaarde
waaraan Kiev moest voldoen om
het verdrag te mogen tekenen.
De EU ziet de gevangenschap van
Timosjenko als politiek gemoti
veerd. Ze is de aartsvijand van pre
sident Janoekovitsj, die haar ver
sloeg in de verkiezingen van 2010.
Sneltrein Erdogan davert v<
door onze correspondent
Jessica Maas
Burak Bekdil, columnist
Premier Erdogan in jaren '90
door onze correspondent
Jessica Maas
ISTANBUL - Vier vingers in de lucht.
Hét symbool waarmee steun wordt
betuigd Moslim Broederschap in
Egypte. Dat was het niet mis te ver
stane antwoord van de Turkse pre
mier Erdogan zaterdag op de hoog
oplopende diplomatieke rel met
Egypte.
door onze correspondent
Joost Bosman
MOSKOU - In de Oekraïense hoofd
stad Kiev is gisteren massaal gede
monstreerd tegen het besluit van
de regering om de onderhandelin
gen met de Europese Unie (EU)
voorlopig te staken. Tegelijk gin
gen tegenstanders van toenadering
tot Brussel de straat op. Tiendui
zenden mensen deden mee.
Moskou heeft Kiev gedreigd
met hogere gasprijzen en
importtarieven als het een
verdrag sluit met de EU
