66
De dag dat John F.
Kennedy werd
vermoord, is een
dag die veel lezers
bijstaat als geen
andere, want 'de
wereld veranderde
voorgoed'.
De dag dat ]FK werd vermoord, was
beslist een keerpunt in ons leven.
10 VERDIEPING
22 NOVEMBER 1963
J
Een basketbalwedstrijd tegen
Yanks in Haarlem die in tra
nen eindigt, een jochie dat
Gods inspanningen niet
meer kan volgen en van zijn
geloof valt op het Klein-Se-
minarie Ypeiaar in Breda en
een Brabants meisje van 14 dat al merkt
hoe de zwart-wit-tv het nieuwe huiselijk
altaar wordt dat het kerkelijke altaar defini
tief zal vervangen.
Drie herinneringen aan 22 november 1963
die niets met elkaar te maken hebben. Ze
zouden misschien allang zijn vergeten
door respectievelijk Pieter Bakker (Haar
lem), Jan Frankevijle (Oosterhout) en Joke
van Gils (Loon op Zand) als ze van een an
dere dag waren geweest.
Dit zijn drie van de bijna achthonderd le-
zers van de gezamenlijke regionale kranten
van Wegener, HDC en MGL, waaronder
ook deze krant, die reageerden op de op
roep om hun herinneringen aan die fatale
dag in te sturen. Persoonlijke anekdotes,
die samenvallen met zo'n moment dat de
wereld schokte. Neil Armstrong op de
maan, vliegtuigen die de Twin Towers in
New York binnenvliegen en - dichter bij
huis - de moord op Pim Fortuyn; het wa
ren evenzo markerende gebeurtenissen die
zouden volgen op die moord in Dallas,
Texas. Een hele generatie weet nog precies
wat ze deed of waar ze was toen ze hoorde
dat Lee Harvey Oswald de open limousine
van de president onder vuur had genomen.
De door televisiebeelden gedragen pijn
werd gevoeld van de Zeeuwse kust tot diep
in de Achterhoek. Een dag die bevroor in
het collectieve geheugen van 55-plussers,
zo lijkt het. Maar ook een dag die ontdooit
nu de vijftigste verjaardag van het drama
daar is. Groot blijft bij veel lezers de ontzet
ting over de moord op een icoon van hun
jeugd. John F. Kennedy, Jacky en hun foto
genieke kids belichaamden niet alleen een
sprookje, maar ook dat verlangen naar een
nieuwe en betere wereld. Hollywoodach-
tige warmte en ontspanning in de span
nendste jaren van de Koude Oorlog.
Amerika gaf de mensen hoop en dus was
het ook druk op de die dag gehouden Ame
rican food show in Amsterdam. Andere le
zers waren die avond thuis en zouden ver
geefs wachten op de tweede aflevering van
de cowboyserie Bonanza of hielden zich be
zig met de hobby's van die tijd. Bij de
schaakvereniging stonden vijftig mannen
glanzende Cadillacs, Dodges en Studeba-
kers uitgeknipt, die de jongens op het be
hang boven hun bed plakten.' Het was de
tijd van de grote films uit Hollywood en
die onbereikbare sterren: Anne Bancroft,
Sophia Loren en Rita Moreno. Gregory
Peck en Sidney Poitier.
En ja, de Vietnamoorlog woedde na de Ko-
reaoorlog en langzaamaan drong steeds
meer geweld de huiskamer binnen via
steeds meer televisietoestellen. De prime ti
me televisie-executie van een Amerikaanse
droom maakte diepe indruk. 'Ik wist niet
wat dat woord betekende, vermoord, maar
durfde het ook niet te vragen', herinnert
een lezeres zich. 'Kennedy was toch dood
geschoten?' Vermoord. Zoiets gebeurde
hier niet, ook niet in de zoete, zwart-wit-
wereld van Swiebertje en Pipo de Clown of
in de matineevoorstellingen van Abbott
Costello, of Tarzan. 'Het enige geweld dat
we zagen was Tarzan die met een zwarte
aan en rond de borden, beneden de grote ri
vieren leek het halve land nog in een fanfa
re te spelen, tienermeisjes kwamen thuis
van stenoles of borduurden op de club
avond van de Doopsgezinde Kring. Het zat
vol in het Philips Ontspanningscentrum in
Eindhoven, waar Beethovens Negende
galmde; orkest onder leiding van Hein Jor-
dans. Jongeren rikten (een toen heel popu
lair kaartspel) in de woonkamer of in het
dorpscafé, of stortten hun hart uit bij pen-
vriendinnen. Anderen waren creatief met
figuurzagen of zaten in een lavet, een was
piek ergens tussen een badkuip en een
gootsteen in.
Voor zo velen in deze opgroeiende genera
tie was Amerika een sterke broer die het
goed met ons voorhad, zo schrijft een lezer
letterlijk. 'In de jaren na de oorlog was alles
goed wat er uit Amerika kwam. Er werd ge
vochten om de dikke tijdschriften vol plaat
jes van lachende mensen. Daar werden
Een dag
bevroren
in het
Joke van Gils, Loon op Zand
Een veiligheidsagent klimt op de limousine,
vlak nadat John F. Kennedy is geraakt.
foto ANP
door Bob van Huët
