Ivo Opstelten
Minister Ivo Opstelten en staatssecretaris
Fred Teeven verdedigen deze week de
begroting van Veiligheid en Justitie.
Het duo heeft de reputatie koersvast als
een mammoettanker te zijn, maar blijkt
ook wendbaar als een balletdanser.
8 VERDIEPING
VEILIGHEID EN JUSTITIE
is de man van de stevige taal. Wie de
WD-minister van Veiligheid en Justitie
aan de tand voelt, krijgt steevast een oneli
ner uit het vocabulaire van een strenge
sheriff. Of het nu om cybercrime, groot
schalige fraude of een zedenzaak draait, hij
gaat de daders 'keihard aanpakken'.
Iedere politicus heeft wel een stokpaardje,
maar bij Opstelten lijken de reacties soms
zoveel op elkaar dat journalisten de ant
woorden kunnen voorspellen. De website
wagzegtivo.nl, met alle favoriete soundbites
van de justitieminister, schijnt een hit on
der zijn eigen ambtenaren te zijn. De be
stuurder bouwt op de routine van een le
ven lang burgemeesterschap.
Na een paar kleine gemeenten werd het
oud-lid van studentencorps Minerva bur
gervader in Utrecht en daarna in Rotter
dam. In het gepolariseerde Rotterdam van
post-Fortuyn, een stad waar de autoritei
ten jaren hopeloos achter de criminele fei
ten aanliepen en zo de kiezer van zich ver
vreemdden, leerde Opstelten dat Neder
land rijp was voor zero tolerance en een har
der strafklimaat. En dat feitelijke veiligheid
niet per definitie belangrijker is dan het ge
vóel dat alles veiliger gaat worden.
Het ministerschap van Opstelten verloopt
eigenlijk vlekkeloos. Terwijl zijn ondermi
nister, staatssecretaris Fred Teeven, met tal
van hoofdpijndossiers al langs de rand van
de afgrond scheerde, houdt de kabinets
oudste zich vrij probleemloos staande. Las
tige vragen van de pers worden liefst op
z'n Opsteltens gepareerd. Niet te precies in
gaan op de vragen, vooral het eigen verhaal
vertellen, zo mogelijk met een grap. Niet
zelden gevolgd door een arrogante uitsmij
ter: „Dat weet ik omdat ik minister ben en
niet."
In debatten gebruikt hij de bassende stem
om met veel omhaal van woorden de parle
mentariërs murw te praten. Met de nodige
hulp van ambtenaren. In tegenstelling tot
Teeven staat Opstelten niet bekend als dos
siervreter. Toch is het te makkelijk om de
minister weg te zetten als een koppige poli
ticus op leeftijd die maar wat roept. Hij is
de ultieme bestuurder. Als de minister een
vergadering met twintig burgemeesters
voorzit, rolt er uiteindelijk vaak een com
promis uit dat wellicht niet ieders goedkeu
ring kan wegdragen maar tegelijk nét niet
controversieel genoeg is om er stennis over
te schoppen. Ivo krijgt zijn zin. Zonder ru
zie.
De Nationale Politie kwam unaniem door
de Tweede Kamer. En als de Eerste Kamer
niet wil dat sekswerkers zich registreren,
dan trekt hij dat voorstel toch gewoon te
rug? Om later met gemeenten af te spreken
dat zij in hun stad toch prostituees gaan re
gistreren.
Wat de kiezer waarschijnlijk minder beseft
is dat de onwrikbare bewindslieden behal
ve van het 'aanpakken' dus ook van het
'aanpassen' zijn: Teeven paste op essentiële
punten zijn grote bajesplan aan. Maar, con
stateert D66-Kamerlid Gerard Schouw,
'daar slapen de heren geen nachtje minder
Enige invloed van
PvdA is maatregel
om jonge boeven
verplicht naar
school te sturen
om'. „Het eerste plan heeft dan groot de
voorpagina van De Telegraaf gehaald. Dat
er maanden later een veel gematigder voor
stel komt, is zo weer vergeten."
De PVV vindt dat Opstelten en Teeven 'be
hoorlijk naar links zijn opgeschoven' nu de
partij geen gedoogpartner meer is. De mini
mumstraffen zijn van tafel en een 'softe'
maatregel als de enkelband is plots moge
lijk. De PvdA is hier juist blij mee. Ook de
andere toon - meer aandacht voor preven
tie dan repressie - wordt door de sociaal
democraten geprezen. Een ingewijde nuan
ceert echter de invloed van links op het
duo. „Behalve op het asieldossier is er wei
nig veranderd. De enige invloed van de
PvdA is de maatregel om jongere crimine
len verplicht naar school te sturen." Dan
glimlachend: „Voor de rest doen Opstelten
en Teeven precies wat ze ook tijdens Rut-
te-I deden: Nederland veiliger maken."
Afgaande op de criminaliteitscijfers lijkt
die laatste bewering niet zomaar een
pr-praatje. Waar beide bewindslieden hun
repressiebeleid weten te verkopen op basis
van angst voor toenemende criminaliteit
in een continu veranderende samenleving,
blijkt uit politieregistraties en
slachtofferenquêtes dat het aantal gepleeg
de delicten al sinds 2002 daalt. Een verdien
ste van de crimefightersl Zelf zullen ze het
wel zo zien. Dat de daling van criminali
teitscijfers in heel Europa waarneembaar is
en ook te maken heeft met de vele particu
liere uitgaven van bedrijven en burgers aan
preventie, is dan 'bijzaak'.
Die houding wekt wel wrevel. Politie en
justitie hebben de handen vol aan de 'top
prioriteiten' van de bewindslieden. Het
Openbaar Ministerie (OM) kampt in veel
arrondissementen met organisatorische
chaos als gevolg van schaalvergroting. In
tussen krijgt het OM er telkens nieuwe tar
gets erbij. Zoals voorman Gerrit van de
Kamp van politiebond ACP het verwoordt:
„Doorpakken is prima, maar het ambitie
niveau is te hoog. Het zou goed zijn als ze
realistischer zijn, het eerlijke verhaal vertel
len en geen beloftes doen die niet waarge
maakt kunnen worden."
Het dossier dat Opstelten de komende tijd
zal achtervolgen is de Nationale Politie.
Burgemeesters klaagden al dat de minister
te veel macht naar zich toetrekt. De politie
kijkt wel uit met openlijke kritiek. Het feit
dat de minister die organisatie grotendeels
ontziet, geeft hem 'blauw' krediet. Maar
binnenskamers wordt er wel geklaagd,
vooral over beloftes van Opstelten die de
agenten niet allemaal kunnen waarmaken.
De reactie van de minister op dit soort kri
tiek? „Ligt er een enorme beer op de weg,
dan gaan we die altijd even bekijken en
gaan we die, euh, weghalen." Een gevleu
gelde Opstelten-uitspraak, het zou zomaar
zijn antwoord kunnen zijn.
'HARDER AANPAKKEN'
Draaiende
crimefighters
door Niels Klaassen en Niki van der Naald Illustratie Mark Reijntjens
Ingewijde ministerie
Krantenkoppen over Opstelten en
Teeven nadat ze meldden een pro
bleem harder te willlen aanpakken.
'Opstelten: Slechte toezichthouder
aanpakken', naar aanleiding van falend
toezicht op corporaties, scholen en
banken (13 november 2013).
'Opstelten wil aso-rijder aanpakken',
na Kamervragen over kleine groep
notoire verkeersovertreders
(5 november 2013).
'Opstelten: Jongens Nieuw Sloten hard
aanpakken'. Naar aanleiding van de
fatale mishandeling van een grens
rechter (4 december 2012).
'Opstelten gaat geweld tijdens feestda
gen extra hard aanpakken', in aanloop
naar jaarwisseling (18 december
2012).
'Opstelten: Blowende scholieren hard
aanpakken'. Scholieren die op blowen
betrapt worden, zouden bekend
moeten worden gemaakt bij leraren,
ouders en medescholieren
(29 november 2010).
'Faillissementsfraude hard aangepakt'.
Plan van Opstelten om meer achter
faillissementsfraude aan te zitten
(10 december 2012).
'Opstelten: Corruptie harder aan
pakken' (5 juli 2013).
'Teeven wil uitkeringstoerisme aanpak
ken' (7 maart 2013), naar aanleiding
van berichten over spookuitkeringen.
'Teeven Criminele jongeren harder
aanpakken', over het adolescenten
strafrecht (25 juni 2011
'Teeven wil illegaal downloaden aan
pakken', verbod op clandestien
downloaden van muziek, films en
e-books (11 april 2011).
