Korenmolen De Graanhalm
in Gapinge
2 BUITEN
r-
Bedreigd erfgoed
De dorpsgemeenschap heeft
zich het lot van haar molen
aangetrokken. In de loop van
2010 werd door een groep enthousias
te inwoners van Gapinge, met steun
van de Dorpsraad en de gemeente
Veere, gestart met werkzaamheden
om korenmolen De Graanhalm te be
hoeden voor verder verval. Hiertoe
werd de Stichting Korenmolen De
Graanhalm te Gapinge opgericht.
In de molen is, sinds de laatste mole
naar zijn bedrijf beëindigde (1962)
nauwelijks iets veranderd. Vooral de
omstandigheid dat in de molen sinds
dien geen systemen vervangen zijn
en van de toegevoegde werktuigen
nog vrijwel niets is verwijderd,
maakt de molen uit cultuurhisto
risch oogpunt van belang en zeer
waardevol.
Kenmerkend is de relatief late bouw
en de betrekkelijk ingrijpende wijzi
gingen die plaats hadden in de twin-
tigste eeuw. Hierbij gaat het om het
wiekensysteem, de aanschaf van een
hamermolen en een elektromotor
voor de aandrijving van een maalkop-
pel. Deze motor en aandrijving zijn
nu nog in de molen aanwezig. De mo
len heeft lang gefloreerd en na de
tweede wereldoorlog werd deze ge
schikt gemaakt om nog langer mee te
kunnen gaan.
Echter begin jaren zestig keerde het
tij snel, waardoor ook deze molen tot
stilstand kwam.
In de jaren daarna is de onderhoudsi-
tuatie van de molen gaandeweg ach
teruit gegaan, maar de cultuurhisto
rische waarden bleven behouden. De
historie van deze molen is daardoor
nog erg goed aan het interieur aflees
baar.
In 2011 werd een bouwhistorisch on-
derzoek uitgevoerd en een restauratie
plan opgesteld, nadat de molen in erf
pacht was verkregen. Ook werden
Na de Pijlerdam rechtsaf, dat is simpel gezegd de
ligging. Een plaatsje met meer boten dan huizen,
verstopt achter de dijk en 'aan het land vastge
plakt'. De Nieuwe Havenweg en de Oude Haven
weg vormen samen het gehucht Burghsluis.
VINVIS DOORTJE
De klok van Burgh
in de verte slaat
twaalf keer. Het
overstemt de stil
te in Burghsluis.
Een man beklimt
de grasdijk met
zijn hond. Geen nieuwsgierige
blikken want er is verder nie
mand te zien. De Nieuwe Haven
weg telt desondanks vier vaste be
woners, de Oude Havenweg heeft
er zes. Die laatste weg loopt in
een rondje. Er staan kleine huis
jes aan. Opeenvolgend genum
merd, want. er staan er geen aan
de andere kant van de weg. Tot
1953 wel, maar na de Ramp zijn ze
gesloopt en nooit meer her-
tv
bouwd. Het rondje heeft een
doodlopend uitsteeksel dat uit
komt bij de boerderij van kunste
naars Bert Frijns en Helene Briels.
„Die doodlopende weg is niet erg.
Het geeft het gevoel dat je je ei
gen wereld hebt", zegt Helene. 22
jaar geleden stapten ze per toeval
bij een Zierikzeese makelaar bin
nen op zoek naar een boerderij
aan zee met twee hectare grond.
Zo kwamen ze aan de plek waar
ooit de boerderij van Aart van
Zuijen (1892-1974) stond. In de
oorlog is die afgebroken omdat hij
in de schootslinie stond, samen
met nog wat gebouwen. Erna
is-ie herbouwd, en toen Bert en
Helene erin trokken hebben ze er
hun plek van gemaakt. Bert: „Het
eerste wat we gedaan hebben is
vijfduizend planten en bomen
aangeplant." Ze zochten er rust
en vonden die. „Het is niet spe
ciaal veranderd sinds wij hier
kwamen. Mensen zijn vertrokken
of stierven, maar het vult zich
met mensen die zoeken wat wij
ook zochten. En iedereen die hier
komt wonen wil blijven. De va
kantiewoningen zijn al eeuwen
in handen van dezelfde families.
Bijna elk weekend zitten ze -vol
met mensen uit Rotterdam,
Utrecht en Amsterdam." Zelf kwa
men Bert en Helene uit Land
smeer, bij Amsterdam. Veel vrien
den zouden het maar twee dagen
in Burghsluis uithouden, denken
ze. En vrienden uit Schiedam vin
den de ruimte juist benauwend,
zijn blij als ze kunnen vertrekken.
Omdat ze in een natuurgebied
woonden voelde de Zeeuwse om
geving niet helemaal onwennig.
Wel had Bert een vermoeiende
kennismaking met de Ooster-
schelde: 'even op en neer zwem
men naar de boei' werd een uit
puttingsslag met afgaand tij.
„Maar het lukte me wel", lacht
Bert.
Martien Hart (96) woonde 65 jaar
in Burghsluis. Hij werkte er bij
Van Zuijen, als knecht. „Een goe
de baas", oordeelt hij in zijn wo
ning in zorgcentrum Duinoord.
„Anders had ik het er geen veer
tig jaar uitgehouden. Ik begon op
'1 mei 1940. Dat weet ik nog om
dat tien dagen later de oorlog uit
brak." Hij wijst naar zijn hoofd.
„Ik ben dan 96-en-een-half, geluk
kig zit dit nog op zijn plek." Hij
woont al achttien jaar op Duin
oord. Eerst met zijn vrouw, tot
die elf jaar geleden overleed. Zijn
zoon woont er ook. In de kamer
van Martien hangen en staan veel
foto's. Zoals een statige foto van
zijn ouders. Hij heeft veel meege
maakt op 't Ouwe Sluusje, zoals
hij Burghsluis liefkozend noemt.
Zo is hij er twee kinderen verlo
ren: een door een ongeluk met
een maaier, bij de ander ging de
zwangerschap mis. Martien maak
te er de oorlog mee en ook de
Ramp. Vier uur lang stonden ze
tijdens de watersnood op een
bed, zich vasthoudend aan de bal
ken boven hen. „Daarna hebben
we drie maanden in een zomer
huisje op Westenschouwen ge
woond. Dat was niks voor mij. Bo
vendien hadden we nog geen dub
beltje. De spaarcenten van mijn
vrouw zaten in een tas die verlo
ren ging toen zijzelf in het water
viel tussen de spijlen van een
bruggetje door. Martien kon haar
redden, de tas verdween. „Zelf
had ik nooit een cent op zak. Had
ik niet nodig op het land."
E
~ït;
Historische schuren, unieke
waterputten en oude bakketen.
Veel cultureel erfgoed in Zeeland
wordt bedreigd. In deze serie laten
we zien wat er dreigt te verdwijnen.
Het radarwerk van de korenmolen.
De doodlopende weg creëert
een eigen wereld in Burghsluis
door Michiel Bouwman
i
Kunstenaars Bert Frijns en Helene Briels voor hun windschutting, gemaakt
van Vilvoordse zandsteen.
In 1910 strandde de blauwe vinvis
Doortje voor de kust van Burgh
sluis. Door de beroemde reddings
familie Van der Klooster werd de
ze aan land gehaald, waar nieuws
gierigen voor tien cent het dier
konden bekijken en er zelfs over
konden lopen. Het werd later ver
scheept naar Veere waar het werd
ontleed.
Anno 2013 behoort het tot de col
lectie van het Groninger Universi
teitsmuseum. Dat klinkt mooier
dan het is want het geraamte ligt
in delen in het museumdepot
Vorige week werd bekend dat
Doortje verkast naar het nieuw op
te richten natuureducatiecentrum
Wad&Zoo in Delfzijl.
Blauwe vinvis Doortje werd in 1910 enkele maanden geëxploiteerd door
de familie Van der Klooster.
Bronvermelding:
De Vrieze e.a., Trugkieke in de historie
van de bijzondere duindorpen Burgh
Haamstede, Westenschouwen,
Nieuw-Haamstede, Burghsluis, Koude-
kerke. Zierikzee, 2012.
.oiQunnAT ïiiüiji io.k
1
