IN BALANS 13
Preventie
ZATERDAG 9 NOVEMBER 2013
Als de voortekenen niet bedriegen zullen binnen afzienbare tijd ook in ons
land screeningsprogramma's worden toegestaan. Nieuwsgierig geworden
naar wat er dan allemaal mogelijk is, onder welke stringente voorwaarden en
de discussie die daaraan vooraf is gegaan, toog In Balans naar Prescan en sprak
er met directeur/oprichter Eddy van Heel en cardioloog René Sprangers.
Vooroordelen
Eddy van Heel en René Sprangers nuanceren
vooroordelen over vroegdiagnostiek:
Inspelen op angst
Waarom rond blijven lopen in onzekerheid?
Angstreductie is een zeer legitieme reden
om aan een onderzoek te beginnen.
Te duur
Veel vormen van vroegdiagnostiek zijn niet
kosteneffectief. Maar omdat de persoon in
kwestie het onderzoek zelf betaalt is dat een
eigen keuze.
Zorgt voor een tweedeling
Het is in ons land een groot goed dat zorg
voor iedereen betaalbaar en toegankelijk
moet zijn. Dat delen wij. Niettemin leven wij
in een vrij welvarend land en gaat het soms
om het stellen van prioriteiten.
Brengt schade toe
Een klein percentage overdiagnose is
inherent aan vroegdiagnostiek. In de
richtlijnen zal duidelijk komen staan dat
mensen niet blootgesteld mogen worden aan
schadelijke onderzoeken. Vanwege de
straling zal röntgenonderzoek dus nooit
onder preventief medisch onderzoek gaan
vallen.
Kent geen gezondheidswinst
Cezondheidswinst is epidemiologisch
moeilijk te meten. Iemand kan de zorgvraag
'Ik wil gerustgesteld worden!' hebben. Als dat
dan gebeurt omdat er niets gevonden is dan
heb je in de letterlijke betekenis weliswaar
geen gezondheidswinst maar die ene
persoon is wel gerustgesteld. En dat telt ook!
Van enkel screening word je niet beter
Klopt, maar het vroegtijdig opsporen van
aandoeningen zorgt er wel voor dat sneller
de juiste voorzorgsmaatregelen genomen
kunnen worden.
door Wiljan Broeders
Praten over preventieve screening en vroegdiagnos
tiek is veelal balanceren op een dun koord. Discus
sies worden niet altijd even zuiver gevoerd als de
emotie het overneemt van de ratio. „Het is inspelen
op angst, te duur, zorgt voor een tweedeling in de
maatschappij, brengt schade toe en kent geen ge
zondheidswinst. Wij hebben ze door de jaren heen
allemaal voorbij horen komen", aldus Eric van Heel.
„En dan vergeten we de meest cynische nog: 'Van
enkel screening word je niet beter1!"
Het is alweer ruim tien jaar geleden dat Prescan de
deuren opende. Vandaag de dag is het cliëntenbe
stand de zestigduizend voorbij, maken meer dan
tachtig hooggekwalificeerde artsen en twaalf Euro
pese ziekenhuizen deel uit van haar medisch net
werk. Hiermee is Prescan marktleider op het terrein
van preventief medisch onderzoek. „Het merendeel
van die onderzoeken vindt plaats in Engeland, Oos
tenrijk en vooral net over de grens in Duitsland; een
land waar het toezicht scherp is, de kwaliteit ge
borgd en het succes zich inmiddels heeft bewezen."
Grens over
Het begint er op te lijken dat Nederland het voor
beeld van onze buurlanden gaat volgen. Minister
Schippers heeft zich welwillend opgesteld, een richt
lijnencommissie - waar ik deel vanuit heb gemaakt -
is met voorwaarden op tafel gekomen die thans ter
implementatie bij de KNMG liggen en medio 2014
wordt van de Gezondheidsraad een advies aangaan
de mogelijk schadelijke effecten verwacht. Als er dan
groen licht komt, hoeven Nederlanders niet meer de
grens over voor preventief onderzoek."
Gerichte onderzoek
„Vandaag de dag is al heel wat mogelijk op dit ter
rein", vervolgt cardioloog René Sprangers. „Bloed-,
urine- en ontlastingsmonsters geven inzicht in het
functioneren van organen en de aanwezigheid van
bijvoorbeeld een blaasontsteking of een mogelijke
darmtumor. Het hart wordt onderzocht middels een
echo Doppler onderzoek, gevolgd door een ECG in
rust en tijdens inspanning.
De huid kan uitgebreid onderzocht worden op huid-
veroudering, huidkanker en andere huidafwijkingen.
Door middel van een flexibele slang (gastroscoop)
kunnen bepaalde afwijkingen aan de slokdarm, maag
of twaalfvingerige darm worden opgespoord. De dar
men worden onderzocht door traditionele of virtue
le coloscopie.
Er bestaan verschillende mogelijkheden voor (pre
ventief) borstonderzoek (vrouwen) en urologisch on
derzoek (mannen). MRI-scans kunnen gemaakt wor
den van het hoofd, de heup, nek, bekken, schouder,
knie, rug, voet/enkel, boven- en onderbuikorganen.
De Total Body Scan tenslotte is een combinatie van
een aantal MRI-scans (hoofd, halsvaten, bovenbuik,
onderbuik en het onderste en middelste deel van de
wervelkolom)."
„Het brengt verschillende typen mensen op de
been. Degene met een specifieke klacht, die de pijn-
plek letterlijk aan kan wijzen. Dan ga je doorgaans
niet over tot preventief onderzoek maar kijk je heel
specifiek naar dat probleem. Je hebt een grote groep
die met algemenere klachten aankloppen. 'Ik ben de
laatste tijd zo moe, maar de huisarts zag er niets in
me door te verwijzen. Niettemin wil ik er toch graag
achter komen of die vermoeidheid een lichamelijke
oorzaak heeft.' Er zijn mensen die een dierbare verlo
ren hebben aan een verschrikkelijke ziekte en willen
weten of zij 'drager' zijn."
Zelfbeschikking
„Waar het eigenlijk allemaal op neerkomt is het
recht op zelfbeschikking", besluit Van Heel. „Het zit
niet voor niets verankerd in de Grondwet. Het
lichaam is geen eigendom van de staat. Op het mo
ment dat iemand zegt 'Ik wil me laten onderzoeken,
kijken of alles goed is!' dan moet dat mogelijk zijn, ui
teraard onder strenge voorwaarden."
Meer info: www.prescan.nl
Preventieve screening
foto Shutterstock
