lil
19
li!
ll
R
1
REIZEN 21
IS1
Urk heeft vaste gewoonten en een eigenzinnig sfeertje, gevormd door de zee. En ook al ligt het dorp
op het vasteland, toch heb je bij een bezoek het gevoel aan te meren bij een eiland. We maken
een wandeling door het oude Urk, over een afwisselend parcours van steegjes, trappetjes en
tussendoortjes. j jj
'SSM^S
Het wasgoed wappert in de
wind en meeuwen krijsen
hoog in de lucht boven het
strandje aan de voormalige
zee. De 18 meter hoge vuur
toren aan de dijk steekt bo
ven de puntdaken van de
piepkleine huisjes uit. Het is een baken.
Niet alleen op het water, maar ook in het
dorp. De straatjes en steegjes op Urk zijn
smal. Zó smal zelfs, dat je je geregeld af
vraagt of je over iemands privéterrein
loopt. Hier is in het verleden duidelijk op
de vierkante meter gewerkt. Logisch eigen
lijk, want toen Urk nog een eiland was,
moesten de bewoners schipperen met de
ruimte. Urkers zijn dan ook trots op hun
verleden en hun knusse centrum, dat sinds
2007 op de monumentenlijst staat.
We gaan op pad met gids en Urk-kenner
Jaap Bakker. Hij laat toeristen graag zijn
dorp zien, met rondleidingen die steevast
beginnen in museum Het Oude Raadhuis,
waar je een prima indruk krijgt hoe de Ur
kers vroeger leefden. Dat is ook de plek
waar onze rondwandeling van start gaat.
Vlakbij staat de grote Bethelkerk. Op zonda
gen zit deze propvol. Van de gids verne
men we dat vrijwel alle 19.500 Urkers ker
kelijk zijn. En dat ze van zingen houden.
Het dorp telt maar liefst 45 zangkoren.
Via een licht hellend weggetje komen we
aan bij een oude visserswoning die eerst
op het nabijgelegen eiland Schokland
stond. Toen de staat in 1859 besloot Schok
land op te heffen, werden de huizen daar
steen voor steen afgebroken. De katholie
ken trokken naar Volendam, de protestan
ten herbouwden hun huisje weer op Urk.
In het huisje wonen Klaas en Grietje Kra
mer, geboren en getogen Urkers. Ze zijn
maar wat trots op hun stekkie. Vooral
Klaas, want zijn voorouders komen van
Schokland. Hij is hier, net als de meeste Ur
kers, met geen stok meer weg te krijgen.
Behalve Schokland ontkwam ook Urk niet
aan de invloed van de Nederlandse staat. In
1932 was de Afsluitdijk een feit. De Zuider
zee werd IJsselmeer, zout water werd zoet.
En door de aanleg van de Noordoostpolder
in 1939 was Urk geen eiland meer. De Ne
derlandse politiek vond dat Urk daardoor
als vissersdorp geen toekomst meer had en
moest worden, opgeheven. Maar de Urker
bevolking liet zich niet verjagen. Ze bouw
den hun eigen vissersvloot op, die nu voor
een deel in Harlingen en Lauwersoog ligt.
Maar liefst 55 visverwerkingsbedrijven op
Urk exporteren de gevangen vis over de he
le wereld. De vloot telt tachtig boten, die
als kleine Urker eilandjes de wereldzeeën
bevaren. Op elke voorsteven staat trots de
naam UK. Grappig weetje: door de interna-
WAAR EN WAT
tionale contacten van de visserij, heeft de
Urker taal veel buitenlandse woorden over
genomen. Dus word je op Urk aangespro
ken met 'joe', naar het Engelse 'you'.
We komen aan in de haven, waar iedere za
terdagochtend de stoere zeevissers na een
drukke werkweek weer aankomen op Urk.
De laatste vangst van die week is voor fami
lie en vrienden, vertelt de gids. De man be
reidt de maaltijd en de borrel komt op ta
fel.. Daarna wordt natuurlijk gezongen in
een van de koren en op zondagochtend
staat een kerkbezoek op de agenda.
Na de kerkdienst is het druk in de Urker
straatjes. Alleenstaanden krijgen een pan
netje soep aangeboden. Saamhorigheid en
naastenliefde is voor de Urker de drijfveer.
Als op zondagavond voor de vissers de reis
naar zee weer begint, wordt trouw de fami
lie bezocht. Genacht zeggen, heet dat. Je
moet goed uit elkaar gaan, want je weet
maar nooit wat er op zee kan gebeuren.
We volgen de dijk en passeren de karakte
ristieke, witte vuurtoren. Wat een mooie
plek is dit. Zittend op een bankje kun je
hier uren over het water staren, terwijl Ur
kers en toeristen aan je voorbijtrekken.
Verderop staat het zogeheten Kerkje aan
zee, een van de oudste gebouwen op Urk.
Het dateert van omstreeks 1600. Tegenover
het kerkje staat het Vissersmonument. Het
laat zien dat het goed mis kan gaan op zee.
Een vissersvrouw in brons staat met haar
rug in de wind. Ze kijkt nog eenmaal over
haar schouder naar de zee, waar haar gelief
de is achtergebleven. In marmeren platen
zijn de namen gegraveerd van zo'n 380 Ur
kers die nooit weeromkwamen.
ZATERDAG 2 NOVEMBER 2013
Eilandgevoel
op eigenzinnig Urk
I"
De 18 meter hoge vuurtoren werd gebouwd
in 1844. foto Eric Gevaert/Getty Images
door Max de Krijger
Urk ligt op het meest
westelijke puntje van
de Noordoostpolder.
Vanuit het museum
kun je diverse wande
lingen maken. Zie www.museum.opurk.nl.
Aanraders zijn een bezoek aan de
vuurtoren, een boottochtje (eventueel naar
Enkhuizen) en natuurlijk een visje eten in
de haven. Kijk voor meer informatie over
Urk op www.touristinfourk.nl.
reageren?
reizen@depersdienst.nl
