Istanbul krijgt het grootste vliegveld, de grootste moskee en een mil
jarden kostende zeetunnel. De Turkse premier Erdogan is dol
op megaprojecten. Het bouwplan voor het Gezipark is er niets bij.
buitenland
12 SPECTRUM
Een enorme bouwput.
Vrachtwagens rijden
af en aan. Honderden
bouwvakkers met hel
men op werken op de
hoogste berg van Istan
bul aan de droom van
premier Erdogan. Hier - aan de Aziati
sche kant van de stad, hoog boven de
oevers van de Bosporus - verrijst een
nieuw moskee in Ottomaanse stijl,
'die van alle kanten van Istanbul te
zien zal zijn', beloofde de Turkse pre
mier. Een gebedshuis, waar over een
tëftrte drie jaar 37.500 gelovigen kun
nen knielen en bidden. Alles aan het
project in Camlica is enorm.
Het bouwterrein is zo groot als acht
voetbalvelden. Een enorme koepel
géufoet reusachtige bouwwerk over
spannen en de moskee krijgt, net als
de beroemde Blauwe Moskee aan de
overkant, zes minaretten. De torens
worden 107,1 meter hoog, verwijzend
naar het jaar 1071, waarin het Byzan
tijnse leger werd verdreven en de Tur
ken begonnen met de verovering van
Anatolië. Het zijn details die bij de
Erdogans partijgenoten van de AKP
erg in de smaak vallen.
fijRin Külünk, voorzitter van de stich
ting die de bouw van het complex be
geleidt, glundert onder zijn snor. Hij
noemt het een eer aan dit historische
project te werken. Trots vertelt hij
over de bibliotheek, het museum en
het congrescentrum die onder de mos
kee komen. Of Istanbul niet al genoeg
moskeeën (drieduizend) heeft?
Külünk schudt zijn hoofd. Aan de
Aziatische kant ontbreekt een grote
gebedsruimte. Vooral op islamitische
hoogtijdagen hangen bij veel kleine
moskeeën de mensen met de benen
buiten, legt hij uit.
Külünk kijkt over het enorme bouw
terrein. „Hiermee schrijft onze geach
te premier geschiedenis. Deze mos
kee zal ons altijd herinneren aan het
tijdperk van de AKP."
Dat is precies de ambitie van de Turk
se premier, die graag in de geschiede
nisboeken opgenomen wil worden en
daarom net als de grootvizieren dat in
de Ottomaanse tijd deden, een 'eigen'
moskee laat bouwen. Erdogan is dol
op megaprojecten. De moskee is maar
één voorbeeld. Eind dit jaar begint de
bouw van het derde vliegveld van
Istanbul, dat met een capaciteit van
150 miljoen passagiers per jaar het
grootste ter wereld moet worden. In
2017 landen hier de eerste vliegtuigen.
En afgelopen dinsdag opende Erdo-
Erdogan
houdt van
groen. Maar
hij bedoelt
het groen
van dollars,
niet van de
natuur
gan een miljarden kostende zeetun
nel. De Marmaray-spoorlijn in de tun
nel, 62 meter onder de Bosporus, ver
bindt de twee continenten waarop de
stad Istanbul is gebouwd.
Een andere droom van de premier is
een 50 kilometer lang kanaal dat de
Zwarte Zee met de Zee van Marmara
verbindt. „Een van de grootste projec
ten van de eeuw, waar het Panamaka
naal en het Suezkanaal niet mee kun
nen concurreren", ronkte Erdogan bij
de bekendmaking van het project.
Dan is er ook nog de derde brug over
de Bosporus. Niet ver van de Zwarte
Zee worden de bomen gekapt en
zwaaien de bouwkranen inmiddels
heen en weer. De enorme brugpijlers
van ruim 20 meter hoog zijn al klaar.
Op 29 mei, 560 jaar na de verovering
van Constantinopel (zoals Istanbul
destijds nog heette) door sultan
Mehmet II, gaf Erdogan het startsein
van dit miljardenproject. De 1.275 me
ter lange brug moet het verkeer, een
van de grootste problemen van de on
stuimig groeiende stad, ontlasten.
Het zijn stuk voor stuk projecten die
de metropool, waarvan Erdogan in de
jaren tachtig burgemeester was, ingrij
pend veranderen. En allemaal zijn ze
controversieel en roepen felle reacties
op van milieuactivisten, architecten
en stedebouwkundigen. Het is niet
voor niets dat het protest in en rond
het Gezipark, dat het land deze zomer
in zijn greep hield, begon met een de
monstratie tegen de komst van een
winkelcentrum in dat park. Daarmee
verdween het laatste stukje groen in
het hart van de stad, volgens de de
monstranten. Het protest, dat hard
werd neergeslagen door de politie,
leidde tot een ongekend grote op
stand tegen de regering.
„Constructie is de belangrijkste pijler
van deze regering", verklaart architect
Oguz Öztuzcu van de vereniging van
onafhankelijke architecten in Istanbul
de bouwwoede. „Het is dé manier om
geld te verdienen." De afgelopen tien
jaar - sinds de AKP aan de macht is -
schoten winkelcentra, wolkenkrab
bers en appartementencomplexen in
het hele land de grond uit. Met Istan
bul als Turkije's visitekaartje voorop.
Veel beslissingen over bouwprojecten
worden niet lokaal, maar in regerings
centrum Ankara genomen. Zo ging
het afgelopen halfjaar liefst 60 pro
cent van de besluiten van het Turkse
kabinet over bouw en infrastructurele
projecten.
Öztuzcu: „Alles wordt volgebouwd,
net als in Abu Dhabi en Dubai. Istan
bul is echter geen woestijn, maar een
De nieuwe skyline
van Erdogan
door Jessica Maas
Milieuactivist
Selcuk Oczan
