Het congres
wordt zaterdag
vast een feest.
Maar achter de
coulissen likt het
CDA haar won
den na een jaar
vol sores. Een
reconstructie.
10 VERDIEPING
CDA
Iets te laat maar enthousiast stuift
partijvoorzitter Ruth Peetoom het
statige partijbureau aan het Buiten
om in Den Haag binnen. Twee me
dewerkers staan klaar om haar jas
aan te nemen. Binnen een paar tel
len is de CDA-voorzitter er klaar
voor: oud-staatssecretaris Ben Knapen pre
senteert deze ochtend in oktober het ver
kiezingsprogramma voor Europa. Eerst
maakt ze nog snel een rondje langs de pers.
De journalisten, een stuk of vijf, krijgen al
lemaal een ferme handdruk en warme
woorden. „Hartstikke fijn dat jullie er
zijn", klinkt het steeds. Het is Peetoom ten
voeten uit: betrokken, enthousiast, warm.
Maar volgens partijgenoten is er inhoude
lijk nog wel wat aan te merken op de voor
malig predikant. Kritiek klinkt er uit zuide
lijke provincies: Peetoom doet te weinig
om, met oog voor verschillende stromin
gen binnen de partij, van het CDA een bre
de volkspartij te maken. Ook op hoog ni
veau is er strijd. In het dagelijks bestuur is
de situatie begin dit jaar onwerkbaar ge
worden. De verhoudingen tussen de be
stuursleden zijn dusdanig verstoord dat er
van soepel besturen nog weinig terecht
komt. Een drietal coryfeeën wordt uiteinde
lijk gevraagd te helpen om zonder brokken
uit de impasse te raken. Dat mislukt.
Begin 2012
Verdeeldheid in bestuur
Het is oktober 2011, ruim een jaar nadat het
CDA het omstreden gedoogavontuur met
de PW is aangegaan. De partij is ver
scheurd: voor- en tegenstanders van samen
werking met Wilders staan lijnrecht tegen
over elkaar. In het voorjaar wint de linkse
theologe Peetoom de verkiezing om het
voorzitterschap van de meer rechtse West-
landse burgemeester Sjaak van der Tak.
Aan het nieuwe bestuur met Peetoom als
frontvrouw de haast onmogelijke opdracht
om de gelederen in het CDA weer te slui
ten.
Het bestuur zelf zoekt ook naarstig naar
eendracht. Er blijkt behoefte aan 'helder
heid over rollen en taakverdeling' zoals het
verhullend heet. SER-lid Ferdinand Grap-
perhaus (schreef het CDA-verkiezingspro
gramma van 2010) leidt twee sessies om de
klokken in het bestuur gelijk te zetten. Het
blijkt het startschot voor een wankel be
gin. Er is al snel sprake van verdeeldheid.
Over praktische zaken, maar ook over de
politieke lijn. Waar moet het naartoe met
de partij en hoe raken de christen-democra
ten uit de dip?
Vooral tussen voorzitter Peetoom en secre
taris Denis Maessen uit Oisterwijk wil het
niet boteren. De karakters botsen en ook in
houdelijk komen de twee niet op dezelfde
koers. Waar Peetoom de vernieuwing van
de partij wil vormgeven met tal van denk
tanks, hamert Maessen erop dat het afgelo
pen moet zijn met het 'intellectueel fetisjis
me' en er meer oog moet zijn voor de pro
blemen van 'de gewone mensen'.
De Limburgse gouverneur Theo Bovens
wordt in november 2012 ingevlogen om
het bestuursgeschil uit de wereld te hel
pen. Intussen doet de Bossche burgemees
ter Ton Rombouts onderzoek naar het
echec van de verkiezingen van september.
Zijn conclusie: het CDA is zichzelf kwijtge
raakt in tweespalt en onduidelijkheid.
Maar er is meer: ook in het dagelijks be
stuur gaat het mis, constateert Rombouts
volgens twee insiders.
Hij wijst Peetoom op haar 'tekortkomingen
op politiek-bestuurlijk vlak, verbindend
vermogen en leidinggevende kwaliteiten',
zoals secretaris Maessen het verwoordt in
een verklaring in bezit van deze krant.
Rombouts zelf stelt nu desgevraagd
dat twee van de drie pijnpunten
door hem 'niet zo zijn benoemd'. Al
leen de leidinggevende kwaliteiten
van Peetoom zijn besproken, meldt
hij. Bovens' eerste verzoeningspo
ging is in februari gestrand. Sterker:
de strijd verdeelt ook de rest van het
dagelijks bestuur.
Februari 2013
Nieuwe bemiddelaars
De partijtop wil verdere ellende voorko
men. Dat kan het CDA niet hebben nu. Er
volgt een ultieme lijmpoging. In februari
wordt een 'driemanschap' benoemd van
wederom Rombouts, Bovens en dit keer
ook oud-minister Liesbeth Spies. Ze voe
ren gesprekken met betrokkenen en conclu
deren aan het eind van de maand dat er
geen uitweg is zonder dat er koppen rol
len: de secretaris moet vertrekken. Niet om
dat hij niet functioneert, maar omdat 'het
team' er beter van wordt. Verschillende be
stuursleden storen zich aan de secretaris.
Zonder hem gaat het allemaal soepeler en
wordt er beter samengewerkt, verwacht
men. Opvallend genoeg zijn er anderen
binnen het partijbestuur die de prestaties
van de secretaris juist prijzen. Maessen zelf
ziet in zijn vertrek een 'persoonlijk offer';
door het verdwijnen van zijn kritische 'te
gengeluid' zou Peetoom beter presteren.
Het dilemma lijkt 'zij eruit of hij eruit'. En
dan is het eenvoudiger om een secretaris te
wippen dan de voorzitter. Het vertrek van
Peetoom zou veel negatieve publiciteit heb
ben opgeleverd; geen aanlokkelijk scenario
voor een partij in wederopbouw.
Maart 2013
Ook bestuurswissel besproken
Het crisistrio Bovens-Rombouts-Spies be
spreekt verschillende scenario's om uit de
impasse te komen. Daarbij bekijken ze ook
of het bestuur in totaliteit wel kan blijven,
of dat drie of vier mensen iets anders moe
ten gaan doen. Ook de bestuursleden zelf
beraden zich op hun positie. Uiteindelijk
stapt alleen Maessen op.
September 2013
Crisis afgewend, kritiek blijft
Met het vertrek van Maessen is de rust in
het dagelijks bestuur teruggekeerd. Maar
kritiek op Peetoom blijft er. Dat blijkt als
eind september gesproken wordt over par
tijvernieuwing. Een speciale commissie
van het partijbestuur stelt voor om het be
stuur meer dan te halveren om zo 'slagvaar
dig' te kunnen optreden. In dat plan sneu
velt de automatische provinciale vertegen
woordiging in de top. Het valt totaal ver
keerd in Friesland, Noord-Brabant en Lim
burg, waar CDA'ers het plan zien als een
poging de regio monddood te maken. Het
voorstel wordt neergesabeld in een mail
wisseling tussen bestuurders. De commis
sie bindt begin oktober noodgedwongen
in. Een prominente CDA'er uit het zuiden
spreekt van een blamage: „Precies geno
men is dat voorstel niet van Peetoom maar
De worstelingen
van Ruth Peetoom
door Niels Klaassen
illustratie Nourdin Kouch
Gouverneur van Lim
burg Theo Bovens (bo
ven), oud-minister Lies-
beth Spies (midden)
en de Bossche burge
meester Ton Rom-
bouts vormden een
driemanschap om een
einde te maken aan de
verdeeldheid in het be
stuur.
