Duitsers willen
Snowden horen
over afluisteren
Na verkiezingen begint het politieke spel in Georgië pas
if
D
6 BUITENLAND
RD OP KENNEDY
66 Snowdens beweringen
zijn geloofwaardig, de VS
heeft ons voorgelogen
Een nieuw boek
over moord op
John F. Kennedy
beschrijft het
falen van de
onderzoekers.
Snowden, die zich' schuilhoudt in
Rusland, zou de Duitsers nadere
informatie moeten geven over de
Amerikaanse afluisterpraktijken,
waarvan ook bondskanselier An
gela Merkel (CDU) het slachtoffer
is geworden.
De Duitsers zijn woedend sinds
bekend werd dat een speciale afde
ling van de CIA en de NSA Mer
kels mobiele telefoon mogelijk al
sinds 2002 aftapt. De informatie
hierover komt uit geheime docu
menten, die Snowden doorspeel
de naar onder meer weekblad Der
Spiegel. Daaruit blijkt dat de nieu
we Amerikaanse ambassade in
Berlijn, pal naast de beroemde
Brandenburger Tor, een broeinest
is van spionage.
Vanuit de ambassade zou de om
liggende Berlijnse regeringswijk,
waartoe ook Merkels Kanzleramt
behoort, worden bespioneerd. De
Amerikaanse spionage-technolo-
gie is veel te geavanceerd voor de
verdedigingsmuren van de Duitse
geheime diensten, voor wie zelfs
het internet soms nog een uitda
ging is.
De sociaal-democratische SPD, de
Groenen en Die Linke willen dat
een speciale Bondsdag-commissie
de kwestie onderzoekt. De Groe
nen en Die Linke willen Edward
Snowden niet alleen uitnodigen,
maar hem de status geven van 'be
schermde getuige' of hem zelfs
asiel aanbieden.
Behalve linkse politici vindt ook
de liberale minister van Justitie,
Sabine Leutheusser-Schnarrenber-
ger (FDP) het ondervragen van
Edward Snowden nuttig. Wat
haar betreft, wordt hij gehoord
door het Duitse Openbaar Minis
terie. Snowden zelf heeft nog niet
gereageerd.
De brede politieke consensus in
Berlijn laat zien hoezeer de betrek
kingen tussen de Amerikaanse re
gering onder president Obama en
de Bondsrepubliek door de afluis-
ter-affaire uit het lood zijn gesla
gen. Normaal gesproken zijn de
twee staten belangrijke bondgeno
ten.
Snowden hoeft, mocht hij ko
men, niet bang te zijn door de
Duitsers aan Washington te wor
den uitgeleverd, verzekerde het so
ciaal-democratische Bondsdaglid
Thomas Oppermann: „Snowdens
beweringen blijken geloofwaar
dig, terwijl de Amerikanen ons
overduidelijk hebben voorgelo
gen."
In Duitse media wordt de klok
kenluider inmiddels als een ware
'held' gevierd. „Zonder Snowden
zou Angela Merkel nog altijd on
bekommerd telefoneren", schrijft
commentator Heribert Prantl in
de Süddeutsche Zeitung. Duits
land moet hem asiel aanbieden:
„Alleen zo herstelt Duitsland haar
door de Amerikanen zwaar ge
schonden soevereiniteit."
Dat de Duitse autoriteiten door
de Amerikanen werden gewan
trouwd, zou te maken hebben
met het feit dat een aantal daders
van de aanslagen van 9/11 in Ham
burg ongestoord hun voorberei
dingen konden plegen. Duitsland
werd voor de Amerikaanse inlich
tingendiensten 'doelwit nummer
1 in Europa', zegt een voormalige
NSA-functionaris in Der Spiegel.
Hoge functionarissen van het
Kanzleramt en de geheime dien
sten zijn in Washington om er op
heldering van zaken te krijgen.
Maar, schrijft Der Tagesspiegel,
met heikele zaken die de inlichtin
gendiensten betreffen, is het
meestal zo: het belangrijkste er
van blijft geheim.
De nieuwe Bondsdag houdt 18 no
vember een speciale zitting over
de afluisteraffaire.
DALLAS - De CIA, de FBI, de War
ren-commissie, de patholoog die
het lichaam van John F. Kennedy
onderzocht; allen hebberuhet on
derzoek naar de moord op deze
Amerikaanse president gefrus
treerd. Soms met goede bedoelin
gen, maar vaak met kwade opzet.
Anatomie van een aanslag, een
boek van Philip Shenon dat van
daag verschijnt, vertelt hoe dat ge
beurde. Shenon is de geprezen au
teur van The Commission, over de
aanslag van 11 september 2001.
Over een paar weken, op 22 no
vember, is het vijftig jaar geleden
dat Kennedy, ook JFK genoemd,
werd doodgeschoten in Dallas. De
moord is nooit opgelost.
Shenons boek begint met Charles
William Thomas. Eind jaren '60
merkt deze gelauwerde diplomaat
dat zijn loopbaan op Buitenland
se Zaken ten einde is. Voordat hij
wordt ontslagen, wil hij de minis
ter wijzen op een zaak die hem al
jaren zwaar op de maag ligt. Hij
schrijft de bewindsman, William
Rogers, een memo en een brief.
Op de envelop staat 'vertrouwe
lijk'. Onderwerp is het intrigeren
de verhaal over de tijd die moor
denaar Lee Harvey Oswald door
bracht in Mexico-Stad, vlak voor
de aanslag. Enkele ingrediënten:
Mexicaanse spionnen, de Cubaan
se ambassade, voorvechters van Fi
del Castro's revolutie en Elena
Garro, echtgenote van Octavio
Paz, de latere winnaar van de No
belprijs voor de Literatuur.
Thomas is vanaf 1964 werkzaam
geweest op de Amerikaanse am
bassade in Mexico-Stad. Hij ont
moet daar Garro, een vrouw met
invloed en connecties, die hem in
formatie geeft over wat zich een
jaar eerder had afgespeeld in de
metropool.
De kern van het verhaal is dat ene
Silvia Tirado de Duran Oswald
niet slechts hulp biedt als hij for
mulieren invult om zich in Cuba
te mogen vestigen, zoals de War
ren-commissie opschreef, maar
dat ze korte tijd zijn maïtresse is.
Deze jonge vrouw, een pleitbe
zorgster van Fidel Castro, is toen
door de CIA in de gaten gehou
den. Net als andere personen met
wie Oswald kennismaakt.
De Warren-commissie doet het
eerste officiële onderzoek naar de
moord. Volgens Thomas zijn de
uiterst complexe verbanden waar
in Oswald in Mexico-Stad ver
zeild raakte nooit via de CIA bij
de commissie bekend geworden.
Hij suggereert dat Cubaanse
spionnen en diplomaten Oswald
zonder meer kunnen hebben aan
gemoedigd een aanslag te plegen.
Maar dat dit nooit is onderzocht.
Thomas heeft het verhaal meer
maals voorgelegd aan het hoofd
van de CIA in Mexico, Winston
Scott, maar het is totaal gene-
De belangrijkste tegenkandidaat,
Davit Bakradze, toucheerde 20
procent van de stemmen en heeft
zijn verlies erkend. Hij streed na
mens de Verenigde Nationale Be
weging (VNB) van scheidend pre
sident Micheil Saakasjvili voor
het presidentschap. De verkiezin
gen zijn rustig en redelijk transpa
rant verlopen.
Margvelasjvili is onafhankelijk,
maar werd vooruitgeschoven
door de Georgische Droom van
premier en miljardair Bidzina
Ivanisjvili. Met de nieuwe presi
dent zal Georgië waarschijnlijk
aankoersen op het herstel van de
betrekkingen met Rusland. Die
waren onder Margvelasjvili's voor
ganger Saakasjvili tot Siberische
koude bekoeld, met als diepte
punt de korte oorlog die de twee
landen in 2008 uitvochten om de
afvallige Georgische provincies
Abchazië en Zuid-Ossetië.
Belangrijker dan de overwinning
van Margvelasjvili is echter de be
noeming van de nieuwe premier,
vermoedelijk al deze week. Ivanisj
vili heeft namelijk aangekondigd
kort na de verkiezingen ook zelf
te zullen vertrekken. Zijn missie
is geslaagd: Saakasjvili en de VNB
zijn onttroond. Een grondwetswij
ziging verschuift de macht van de
president naar de premier. Die
wordt de machtigste man van het
land, en met het vertrek van Ivan
isjvili dreigt een machtsvacuüm.
Giorgi Margvelasjvili al in
eerste ronde met 62
procent van de stemmen
gekozen tot president
De premier hield zijn partij - een
mix van politieke clubs die
slechts hun afkeer van Saakasjvili
deelden - alleen bij elkaar door
het vermogen dat hij verdiende in
Rusland en zijn charisma. Wan
neer hij opstapt, zou de Georgi
sche Droom uiteen kunnen val
len. De VNB is dan prompt weer
de grootste in het parlement en
zal wellicht het recht op het pre
mierschap opeisen. Met alle strijd
en politieke onrust van dien. Die
Nu Saakasjvili is verdwenen,
is het de vraag of de losse
coalitie van de Georgische
Droom uiteenvalt
kan Georgië slecht gebruiken,
want de economie is er onder
Ivanisjvili's regering niet op voor
uitgegaan. Voortdurend over el
kaar heen vallende politici zullen
de problemen niet helpen oplos
sen. Blijft de Georgische Droom
bij elkaar, dan zou de partij zowel
de president als de premier leve
ren, wat weer een scheve politie
ke machtsverhouding oplevert in
Georgië. Bovendien vrezen ex
perts dat Ivanisjvili, in wezen de
belichaming van de partij, als een
grijze kardinaal de touwtjes in
handen houdt in Georgië, zonder
nog politieke verantwoording af
te hoeven leggen. Daarmee zou
de erfenis van Saakasjvili, meer
transparantie in de politiek, flin
ke schade kunnen oplopen.
'Warren' wist
-
door onze correspondent
Wierd Duk
BERLIJN - Duitse politici willen dat
Edward Snowden, de voortvluchti
ge ex-medewerker van de Ameri
kaanse geheime diensten CIA en
NSA, naar Berlijn komt om te getui
gen voor een parlementaire enquê
te-commissie.
Thomas Oppermann, SPD
door John Jas
Jack Ruby schiet in de kelder van
het politiegebouw in Dallas Lee
Harvey Oswald neer. Dat gebeurde
twee dagen na de moord op Ken
nedy. foto Hollandse Hoogte
ACHTERGROND
NIEUWE PRESIDENT
door onze correspondent
Joost Bosman
TBILISI - De 44-jarige Giorgi Marg-
velasjvili is zondagavond verkozen
tot de nieuwe president van Geor
gië. De voormalige minister van On
derwijs en filosoof kreeg meer dan
de helft van het electoraat (zo'n 62
procent) in een keer achter zich.
Een tweede ronde is daardoor niet
nodig.
