De roep om Zwarte Piet af te schaffen is misplaatst en getuigt van weinig kennis van de achtergrond van het Sinterklaasfeest. In de overlevering keerde Sint-Nicolaas zich juist tegen slavernij en racisme. 14 SPECTRUM opinie Twee jaar geleden ging ik op uitnodiging van een Amerikaanse on- derzoekster in debat met onder andere Quinsy Gario, de kun stenaar die regelmatig de zwartepietendiscussie aanzwen gelt. Het thema van het Engelstalige debat in het bomvolle CREA Theater te Amsterdam was de stelling 'Zwarte Piet is racisme'. Eraan voorafgaand hield historicus John Helsloot een kor te lezing. Hierin werd onder meer ge steld dat vroeger sommige rijke geeste lijken zich lieten vergezellen door een zwarte bediende. Vervolgens conclu deerde hij dat Zwarte Piet niet meer van deze tijd zou zijn omdat hij in zijn ogen daarmee 'als een slaaf van een bisschop' was. Er zijn weinig Sinterklaaskenners die deze mening delen. Zwarte Piet heeft niet één oorsprong, maar is een bonte mix van heel veel gebruiken en perso nen. Het wilde geraas van Zwarte Piet gaat terug tot ver in de oudheid. Er be staat een heel lange traditie om in de cember met zwartgemaakte gezichten joelend de straat op te gaan, om op zoek te gaan naar stoute kinderen en vrouwen. Er zijn afbeeldingen van de knecht van Sint-Nicolaas bekend waarbij hij uitgebeeld wordt als een kapitein, als een andere bisschop (Sint-Rupert)landloper, harlekijn, kinderschrik, duivel, matroos, schoor steenveger, Indiër, moor, kind, zwarte raaf en clown. Hij is zowel Heintje Pek, Rupert, Ruprecht, Piter, Diego als Elvis. Hij is na al die jaren van één hulp gegroeid naar een zeer divers volk met figuren als de hoofdpiet, mu- ziekpiet, profpiet, Diego, wegwijspiet, rolstoelpiet en cyberpieten. Dit pieten volk werd in 2006 weinig succesvol uitgebreid met regenboogpieten. En na al die eeuwen Europese kinderfolk- lore is daar nu dan ook nog eens het idee geopperd dat Zwarte Piet racis me zou zijn. Tijdens het debat werd al snel duide lijk hoe een aantal van de tegenstan ders Zwarte Pieten zagen. Volgens hen droegen Zwarte Pieten gouden oorringen, hadden ze dikke rode lip pen, waren ze allemaal dom, droegen ze allemaal kroeshaar en spraken ze met een Surinaams accent. Sinter klaasjournaal! Nooit bekeken. Een Surinaamse vrouw trok parallel len tussen de hoofdpiet en de zwarte opzichters op de Surinaamse planta ges. Volgens haar was een tekening van de pakjesboot een regelrechte ko pie van een tekening van een slaven- boot. En dan al die liedjes! 'Knechten betekent onderdrukken! Toch?' Een van de hardnekkige misverstan den rondom Zwarte Piet is het woord 'knecht'. De knecht van Sint-Nicolaas was meestal degene die als taak had om uit te zoeken of kinderen wel zoet waren geweest. Zwarte Piet werd tot in de jaren '20 ook wel 'knecht Rup recht' genoemd. En dat personage ver wijst op zijn beurt weer naar zowel de duivel als naar de Oostenrijkse bis schop Sint-Rupert. Op de website van het Rijksmuseum is een prent terug te vinden uit 1800 waarop een opmerkelijke knecht naast Sint-Nicolaas staat afgebeeld: een blanke man, voornaam gekleed als een kapitein. In het boek Sint Nico laas en zijn knecht van Jan Schenkman uit 1845 is de knecht een zwarte man zonder hoofddeksel met een harem- broek. In een latere druk draagt de zwarte knecht kleding die indertijd ook door clowns als Grimaldi werd gedragen en een baret met veer. Op een andere afbeelding van Sint-Nicolaas uit de zelfde periode draagt de Sint geen mij ter maar een baret met veer. De laat ste jaren is de rol van Piet steeds pro minenter geworden. Hij is een held ge worden die een stokoude man door zijn feest sleurt. In de vele Sinterklaas films die er zijn gemaakt, draait alles rondom de pieten. En de boeven? Die zijn in die films bijna zonder uitzon dering blank. Een van de redenen van Quinsy Gario om 'Zwarte Piet is racisme' op zijn T-shirt te strijken, was dat Nederland Zwarte Piet niet zou kunnen uitleg gen aan het buitenland. De Santa Se- mana-processies, die jaarlijks in het Spaanse Sevilla plaatsvinden in de ka rakteristieke puntige maskers die doen denken aan de Ku Klux Klan, kunnen ook maar beter niet in New York worden gehouden. Een vergelijk baar misverstand is ook aan de hand met Zwarte Piet, die voor Amerika nen te veel gelijkenissen vertoont met black minstrels. De black minstrel shows waren omstreeks 1850 de meest popu laire theatervorm van Amerika. Het betrof hier meestal blanke mannen met zwart gemaakte gezichten die zich in hun shows doorgaans dom ge droegen en bewust de spot dreven met de negroïde bevolking. Er rust te genwoordig een groot taboe op deze afbeeldingen en shows, die daar als zeer grievend worden beschouwd. Dit verklaart de overspannen reactie van de voorzitster van de VN-werkgroep 'Afrikaanse afstammelingen' Verene Shepherd. Zij ziet, vanuit de Jamai- caanse cultuur, in de Zwarte Pieten Zonder Pieten kan Sint zijn feestje niet vieren Sander Kessels is lid van het Nationaal Sint Nicolaas Comi té. Hij verzorgt daarvoor onder meer de websi te van de Stich ting Sint. Hij heeft de Riet veld Kunstaca demie gevolgd en heeft erva ring met kinde ren door werk zaamheden in het jeugdwerk en het ontwik kelen van edu catieve spellen. door Sander Kessels Illustratie Censuur

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2013 | | pagina 70