Siësta
SPECTRUM 13
standplaats Spanje
Pauline Blom
m
Van het beetje geld dat voor de wedu
wen overbleef, hebben ze maar kort
kunnen genieten. Een van hen over
leed al tijdens het proces in 2011. Vier
anderen stierven kort daarna.
Nu, na twee jaar, wonen nog slechts
drie weduwen in het dorp. Ze zijn
ziek en hulpbehoevend, zoals de blin
de weduwe Tijeng (85). Ze zit op een
kleedje op de cementvloer in het huis
van haar dochter. Na de moord op
haar man weigerden haar arme
ouders nog langer voor haar en haar
baby te zorgen. Ze was gedwongen
snel te hertrouwen met een man van
wie ze niet hield. Van de 20.000 euro
die ze aan compensatie kreeg, heeft ze
nooit een cent gezien, zegt ze. Haar
kleinzoon eiste het grootste deel van
het bedrag op voor een huis voor zijn
familie. Waar de rest is gebleven,
weet ze niet. „Ik was één dag rijk",
zegt ze lachend. Ze heeft medicijnen
nodig. Maar in het dorp zijn ze niet
verkrijgbaar.
Behalve de compensatie gaf Neder
land ook nog enkele honderden eu
ro's aan ontwikkelingshulp voor on
der meer de verbetering van de ge
zondheidszorg in het dorp. Er kwam
een simpel kliniekje. Maar lang niet al
le geld is voor gezondheidszorg ge
bruikt. „Nederland maakte het be
drag over aan de Indonesische over
heid. We vermoeden dat het geld
in de zakken van corrupte ambtena
ren is verdwenen", zegt dorps
hoofd Mamat in zijn bouwvallige,
lekkende kantoor, dat nodig moet
worden opgeknapt. Net zoals de
hobbelige zandweg, die door de
rijstvelden richting het stoffige
dorp gaat.
In hoofdstad Jakarta, zo'n 100 kilo
meter van Rawagede, noemt de his
toricus Anhar Gonggong (69) het
smartengeld van de Nederlandse
staat aan de weduwen in Rawage
de en aan nabestaanden op het ei
land Sulawesi hypocriet en niet op
recht. Gonggong is zelf een oorlogs
slachtoffer. Als kind maakte hij in
het voormalige Celebes mee hoe
zijn vader en grootvader door de
soldaten van kapitein Raymond
Westerling werden afgeslacht.
Nederland is er volgens Gong
gong slechts op uit goede sier te
maken bij de Indonesische rege
ring. „Jullie willen de zakenrela
ties met Indonesië verbeteren en
daar misbruiken jullie arme en
oude weduwen voor", zegt hij
boos. Hij pleit ervoor de website
waar slachtoffers om schadevergoe
ding kunnen vragen, te verwijde
ren. „Het is bewezen dat het smar
tengeld het dagelijkse leven in
West-Java en op Sulawesi heeft ver
stoord. De meeste mensen daar le
ven van hun rijstveldjes. Ze zien
het geld als een lot uit de loterij,
maar kunnen niet met zo'n enorm
bedrag omgaan. Het is vaak al in
één dag op." Volgens Gonggong
zou het beter zijn als Nederland
het verleden in de oud-kolonie ein
delijk met rust laat.
Twee jaar geleden versleet ik Ignacio Bu-
queras nog voor een halve zool. In een
kelderkantoor in hartje Madrid betoog
de de gepensioneerde hoogleraar econo
mie dat het hoog tijd werd de siësta af
te schaffen, als Spanje ooit nog mee wilde in de
vaart der Europese volkeren. Wolkenfietser, dacht
ik, ondertussen mijmerend over het door mij zo ge
koesterde middagdutje.
Inmiddels denk ik dat Ignacio zo gek nog niet was.
Meegaan in de flow van het Spaanse leven heeft zo
zijn voordelen. Het ritme ligt aangenaam veel lager,
ongeveer in de tweede in plaats van de Hollandse
vijfde versnelling. Er zijn dagelijks verschillende,
vaste rustmomenten ingebouwd. En de zondag is
een heilige hangdag. Prima te doen als pensionado
of huisvrouw. Maar als werkende moeder, een rede
lijke zeldzaamheid hier in Andalusië, ben ik vooral
tegen die flow aan het knokken.
De schooltijden en werktijden die aan het Spaanse
ritme vastzitten, zijn dodelijk. Om negen uur 's och
tends kunnen de kinderen pas op school worden af
geleverd, waarna iedere middag om twee uur de bel
weer gaat. Vóór die tijd moet ik mijn hele to do-lijst
hebben afgewerkt. Het openbare leven gaat vanaf
dat moment in de ruststand. Banken, winkels, het
medisch centrum; alles en iedereen sluit de luiken.
Geconditioneerd als mijn nakomelingen na acht
Spaanse jaren inmiddels zijn, vragen ze als ze thuis
komen direct: 'wat eten we'. Geen boterham met
kaas, maar een warme hap, waar ze de rest van de
nog lange dag mee door kunnen komen. Kant-en-
klaar, daar doen ze hier niet aan. Iedere tomaat, ui
of gehaktbal dient op je eigen keukenblad gesne
den, gehakt of gerold te worden. Verantwoord,
absoluut, maar ongelooflijk tijdrovend.
Daarna wordt het stil. In huis, waar het grote han
gen begint tot de voetbaltraining en dansles, die pas
rond vijf uur in de avond op de agenda staan. Stil is
het ook aan de andere kant van de lijn, als je nog ie
mand wilt spreken. Ambtenaren, hoogleraren, politi
ci, rechtshandhavers; iedereen gaat voor een paar
uur de lucht uit. Verantwoord, blijkt uit allerlei on
derzoeken, maar ook zo'n verspilling van tijd en
energie. Want de telefoon blijft niet alleen voor mij,
maar ook voor de rest van werkend Europa onbeant
woord. Pas wanneer heel Nederland zich opmaakt
voor het avondeten, begint in Spanje deel twee van
de werkdag.
Ignacio zette de negatieve gevolgen haarfijn op een
rijtje. Spanje is Europees koploper als het gaat om
aantallen arbeidsongevallen (vermoeidheid door
lange werkdagen), verzuim (zie arbeidsongevallen)
en echtscheidingen (te weinig tijd voor
contact tussen man en vrouw). „We ver- v
warren werken met op het werk zijn.
Op het drukste moment van de Europe
se werkdag zijn onze bedrijven niet be
reikbaar. En dat in tijden van diepgaan-
de crisis! Punctualiteit moet gewoon
worden, geen uitzondering. Geen twee
de ontbijt meer in de ochtend en ophou
den met lange lunches met een glas x
wijn erbij. Dat zou de productiviteit
zeer ten goede komen."
Daar sluit ik mij geheel bij aan. Inmid
dels.
ZATERDAG 26 OKTOBER 2013
Weduwe Lasmi
met haar dochter:
„Mijn geld is door
anderen ingepikt."
reageren?
spectrum@depersdienst.nl
