'Kabinet bouwt voort op
plannen met mariniers'
windwijzer wordt
26 WALCHEREN
Tijdens inloopavond
klinken overwegend
positieve reacties op
plan voor inpassing
marinierskazerne in
omgeving.
De Lange Jan
Is grootste Middelbur
ger aller tijden haal
de De Lange Jan in
de geschiedenis regel
matig de kolommen
van de bladen. En niet alleen als
de toren weer eens een nieuw
klokkenspel of een nieuwe spits
kreeg, blijkt uit oude knipsels.
Dat de Middelburgse brandweer
in een ver verleden het schijnsel
van de maan in de laaghangende
bewolking voor een brand in de
top van de Lange Jan had aange
zien is een bekend verhaal. Maar
de brandweer is niet de enige
hulpdienst die door de maan een
loer werd gedraaid.
Maas- en Scheldebode 22 februa
ri 1909:
„Zaterdagavond werd de politie te
Middelburg gewaarschuwd dat door
de ramen van de torenwachterskamer
van den des avonds onbewoonde Ab
dijtoren of Lange jan licht scheen. Ge
zien de vele inbraken de laatste maan
den waarbij ook de toren een paar
maal werd bezocht en zelfs de punt
van den bliksemafleider werd ont
vreemd, ging men de toren op, be
zocht de kamer en ook andere vertrek
ken, maar kwam tot de ontdekking,
dat thans de inbreekster was... de
maan, die schalks door de ruiten keek
als lachtte zij de mannen, die den
tocht naar boven ondernamen, uit."
Toen in 1894 koningin Wilhelmi-
na vlak voor haar veertiende ver
jaardag met haar moeder, konin
gin-regentes Emma, Middelburg
bezocht, wilde ze letterlijk in de
voetsporen van haar voorvader
stadhouder Willem V treden die
in 1786 door de torenwachter was
rondgeleid.
Zierikzeesche Nieuwsbode, 28
augustus 1894:
„Koningin Wilhelmina wilde abso
luut den Langen jan beklimmen.
Men beduidde haar dat dit niet
ging. „Och moeder, ik wou er zoo
graag eens op. Waarom mag dit nu
niet", vroeg H.M. „Het is te hoog",
gaf de Regentes haar te kennen.
„Hoelang duurt het wel, mijnheer
Frederiks, om naar boven te ko
men?"
De aangesprokene gaf te kennen,
dat het bestijgen der 360 trappen
wel driekwart uur vorderde. „Nu,
dat is te vermoeiend en er is geen
tijd meer voor. Want gij moet ook
nog voor het diner gekleed worden",
zei de Koninklijke Moeder.
De Lange Jan heeft altijd een on
weerstaanbare aantrekkings
kracht gehad. De toren is al eeu
wen een toeristische attractie van
formaat. In het boek De Abdij van
Middelburg staat dat in 1611 al een
Venetiaanse gezant de toren be-
klimt. In de twintigste eeuw mag
iedereen naar boven. Wel tegen
betaling.
PZC, 19 augustus 1980:
„De 25-jarige Rob van Hese beheert
de uitkijkpost in de Lange Jan.
Drieënveertig meter hoog zit hij
kaartjes te verkopen. Vervelendste
kant van het werk is voor torenwach
ter Van Hese mensen terugroepen
die geen kaartje hebben gekocht. Die
willen weer naar beneden wentelen
zonder een piek te hebben neerge
teld. „Ik moet dan even optreden",
vertelt Rob. „En als er iets is waar ik
van baal, dan is dat het. Dan moet
je even autoritair doen. Niks voor
mij."
Torenwachter is een beroep om
trots op te zijn. Zo ondertekent
W. de Priester in 1926 een dankbe
tuiging in de Middelburgsche
Courant aan het adres van dokter
Simons voor de 'zeer goede behan
deling' met 'oud-Torenwachter'.
In 1887 is er discussie bij de Ka
mer van Koophandel en de ge
meenteraad over de afschaffing
van de torenwachter. Door de
komst van de telefoon en de tele
grafie had de toren zijn functie
als uitkijk- en seinpost verloren.
Toch besluit de gemeenteraad om
de torenwachter in ere te houden.
Hij heeft immers nog genoeg te
doen. Zoals het opwinden van
het uurwerk en het carillon.
De Zeeuw, 3 januari 1925:
„Des ochtends om half zes en 's
avonds op den zelfden tijd wordt
daarmee begonnen. Wanneer dus
het grootste deel van Middelburgs in
gezetenen nog rustig te slapen ligt, is
de torenwachter reeds druk in actie.
Een simpel kaarsje wordt in de duis
tere oogenblikken mee naar boven
genomen. Ook des ochtends om en
nabij 9 uur kan men hem steeds aan
het station zien. Daar wordt om 1
minuut voor half 10 het zoogenaam
de tijdsein ontvangen en de toren
wachter dient daar steeds present te
zijn. Hij controleert zijn eigen horlo
ge en brengt daarna desnoodig het
uurwerk van den Abdijtoren ermee
in overeenstemming."
De Lange Jan had en heeft nog al
tijd vele functies. Eind negentien
de eeuw kwam er bijna nog één
bij: die van watertoren. De ge
meenteraad had de keuze: voor
30.000 gulden een aparte waterto
ren bouwen of een reservoir in de
Abdijtoren plaatsen om druk op
de waterleiding te houden. De
raadsleden zien het niet zitten
om een watertank in de toren te
plaatsen en kozen voor een water
toren.
Middelburgsche Courant, 24 ok
tober 1889:
„De heer Van Dunné, hoezeer hij
ook zou wensen dat zoo de waterlei
ding tot stand kwam, meent dat
het niet wiskunstig is vast te stellen
dat geen gevaar te duchten is. Hij
acht het gevaarlijk omdat, als later
bleek dat men zich heeft vergist, de
gevolgen schromelijk, bijna onherstel
baarzouden zijn geweest."
VLISSINGEN - Nee, beseft Friedy
Geeve, het zal niet zo zijn dat ze
in Ritthem helemaal niks zullen
merken van de nieuwe mariniers
kazerne. „Maar we worden vol
doende beschermd", concludeert
de voorzitter van de dorpsraad tij
dens een inloopavond die gistera
vond plaatsvond op de marineka
zerne in Vlissingen.
De dorpsraad is nauw betrokken
geweest bij het maken van een in
passingsplan voor de marinierska
zerne. In de zeven bijeenkomsten
die hebben plaatsgevonden zijn
vanuit Ritthem heel veel punten
naar voren gebracht en alle vra
gen zijn 'redelijk beantwoord',
zegt Geeve. „Ik heb duidelijk ge
merkt dat de mariniers een zach
te landing maken en hun bedrijf
zo geruisloos mogelijk willen voe
ren. We zijn op onze wenken be
diend. Het zal niet zo zijn dat we
er helemaal niks van merken.
Maar ja, het gebied waar de kazer
ne komt, is nu ook al een indus
trieterrein waar meer mag dan er
nu plaatsvindt. Alleen, zolang er
niks gebeurt, hoor je ook niks.
Dat wordt anders. Verkeer hoort
erbij bijvoorbeeld."
Een punt van zorg is de schiet
baan die op het terrein komt. Die
komt in ieder geval niet op min
der dan honderd meter afstand
van omliggende woningen. „Maar
we hebben ook gevraagd of die
schietbaan overdekt kan worden.
Dat kost natuurlijk meer, maar er
wordt wel over nagedacht", zegt
Geeve.
De inloopavond werd redelijk
goed bezocht door belanghebben
den. Die konden er panelen bekij
ken waarop staat hoe de kazerne
in de omgeving wordt ingepast.
Aan de kant van Ritthem komt
bijvoorbeeld een dertig meter bre
de strook met beplanting. De be
bouwing op het kazerneterrein is
maximaal dertig meter hoog bij
de Buitenhaven en loopt af tot
maximaal dertien meter aan de
Ritthemse zijde.
De Marie Curieweg langs de A58
bij Oost-Souburg wordt doorge
trokken langs het bedrijventer
rein naar de Buitenhaven. Zo
hoeft landbouwverkeer - dat niet
via de snelweg van Ritthem naar
Vlissingen mag en straks ook niet
meer door het Buitenhavengebied
kan - niet meer door Oost-Sou
burg. Verder wordt het verkeer
vanaf de A58 via een rechte weg
naar de kop van de Buitenhaven
geleid en komt daar een grote ro
tonde met een afslag richting Vlis
singen. „Belangrijk item blijkt
wel de verbinding van Ritthem
naar Vlissingen-centrum voor fiet
sers", merkte Erik de Koning van
de provincie Zeeland. „Ook over
de bereikbaarheid van bedrijven
en de milieustraat leven vragen."
En, besluit dorpsraadvoorzitter
Geeve: „Dit is een inpassingsplan
met zoneringen voor bebouwing
en de hoogte daarvan. Ritthem
wordt nu voldoende beschermd,
maar of het echt goed is, weten
we pas als er een ontwerp is voor
de kazerne zelf."
Het inpassingplan staat op
www.zeeland.nl. Reageren
bij het provinciebestuur kan
tot en met 13 november.
De fractie maakt zich zorgen over
het uitblijven van concrete stap
pen en dat van uitstel afstel komt.
Nergens voor nodig, aldus het col
lege. Met het voorgenomen be
sluit naast de parate troepen ook
de opleiding van de mariniers in
Vlissingen te concentreren, geeft
het kabinet volgens GS nadrukke
lijk te kennen te willen voortbou
wen op de ingeslagen weg. De ma
riniersopleiding zit nu nog in Rot
terdam. Het kabinet wil die Van
Ghentkazerne sluiten, zodra het
complex bij Vlissingen is opgele
verd. Dat moment staat nog
steeds gepland in 2017, aldus het
dagelijks provinciebestuur.
Het toevoegen van de opleidings
tak betekent wellicht wel dat 'be
hoeftestelling' moet worden aan
gepast. Maar omdat dit deels paral
lel kan lopen met de uitwerking
van de eerdere plannen, verwach
ten GS dat dit niet veel vertraging
oplevert. Uitstel van twee jaar
kost de provincie geen extra geld.
Lange Jan haalt de krant 'Mariniers
landen zacht
in Ritthem'
Wie hijst de vlag in top. wie bepaalt
welke muziek het carillon speelt en
wat als er brand is? In de PZC een
serie over de grootste Middelburger
aller tijden: de Lange Jan.
door Theo Ciele
A
PZC/ streek
Uit de PZC van 25 mei 1986: De schilders C. Meeuwse en J. van Belzen van
het bedrijf Van Iwaarden poseren op 92 meter hoogte voor de PZC-foto-
graaf Lex de Meester. Zij voorzien de haan van een nieuw laagje bladgoud.
Om het karwei te klaren is een steiger op de toren gebouwd. Dat is goed
koper dan het van de toren halen en weer terugplaatsen van de haan.
Meeuwse vindt de haan van de Lange jan een van de mooiste die hij onder
handen heeft gehad, vertelt hij tegen de verslaggever „Kijk eens hoe mooi
de veren zijn gemaakt. Dat hadden ze helemaal niet hoeven doen. Van be
neden zie je er toch niets van."
Volgende week het negende en laat
ste deel: de Lange Jan doormidden.
Wie meer oude krantenartikelen over
de toren wil lezen moet eens een kijk
je nemen in de Krantenbank op de
website van de Zeeuwse Bibliotheek.
Alle artikelen die de afgelopen weken
zijn verschenen in deze serie over de
Lange Jan zijn terug te lezen op de
website www.pzc.nl /langejan. Op de
site staan ook nog extra foto's en illus
traties.
door Maurits Sep
door Marcel Modde
MIDDELBURG - Een eventueel uit
stel van de verhuizing van de mari
nierskazerne uit Doorn naar Vlissin
gen doet volgens Gedeputeerde
Staten niets af aan het eerdere ka
binetsbesluit. Heroverweging is
niet aan de orde, verzekeren GS de
Statenfractie van de Christenunie.
