Rust
6 GEZOND
0
HUISARTS
Jos van Bemmel
En dan is het ineens
2013, zestig jaar na de
watersnoodramp,
mijn geboortejaar. En
dan ben je zomaar 60
geworden, op ruim twee derde.
Mijn opa - we noemden hem
grootvader in die vervlogen tijd
- stopte op die leeftijd als machi
nist op de stoomtrein, mijn va
der bouwde op zijn 6öste zijn
werkzaamheden af. Beide gin-
gen eeuwig gekleed in colbert
met stropdas.
Ik kijk in de spiegel. Het vel lub
bert weliswaar en rimpels groe
ven onherstelbaar, maar mijn
kleding verraadt niets. Dezelfde
outfit als die van mijn zonen,
Björn Borg en Levi Strauss. Een-
anachronisme?
Moe van de bemoeizucht der
zorgverzekeraars, van het niet-
huisarts-zijn-gevoel op de huis
artsenpost en moe van de vele
vragen der vele ondersteuners
en werkers die het gezondheids
centrum in de 21e eeuw eigen
zijn. Moe van mijn overvraagde
grijze haren, die nog maar kort
stondig voor wijsheid zullen
staan.
Ik moet even weg. Rust. Vier let
ters maar. Drie maanden eruit.
Tickets voor Afrika, mijn jon
gensdroom. En voor Nepal, om
mijn immer voortdurende fysie
ke jeugd te bewijzen.
Oeganda: eerst drie weken met
familie. Geweldig, maar nog niet
de rust die ik zoek. Daarna drie
weken bij dochter en schoon
zoon in noord-Oeganda. Ik kan
het niet laten. E-mail, internet.
Ik schrijf een lijvig rapport over
de mogelijkheden van 'mijn'
Stichting Njokjuti in noord-Oe
ganda, het land dat zo verminkt
is door de terreur van Joseph
Kony. Ziekenhuizen, directeu
ren, specialisten, handen schud
den, vragen en nog eens vragen.
En nu dan Nepal. Voor mijn fy
siek. Net aangekomen. Een door
waakte nacht in het vliegtuig.
Om negen uur in de ochtend bek
af in het hotel aangekomen. De
lokale reisorganisator, Prakash,
kent geen genade. Zonder adem
pauze neemt hij in staccato mijn
reis door. Mount Everest base-
camp, een paar pieken met klim-
ijzers. Waar ben ik aan begon
nen? En een rondje op de moun
tainbike over het Anna Purna cir
cuit. Data, uren, aankomsten,
tickets, kleding en vele vele vra
gen.
'You are so overwhelming', wuif
ik op lompe, westerse wijze zijn
Nepalese vriendelijkheid weg.
'Morgen om tien uur ben je van
harte welkom','is het enige dat
ik hem toezeg. Hoe zeg je 'ik wil
rust en even geen vragen', in het
Nepalees?
Helaas ben ik net te laat voor het
inschrijven voor een cursus
mindfulness, die hier in Nepal
door Nederlandse artsen gege
ven wordt. Een volgende keer
dan maar. Hou eens op met zeu
ren, verwende westerling!
Overmorgen ga ik met mijn Ne
palees sprekende gids gewoon
op weg naar mijn eerste
6.000'er: Island Peak. Rust zal
mijn deel zijn.
Mocht mijn fysiek toch minder
zijn dan de kleding die ik draag
doet vermoeden, dan ga ik ge
woon terug naar de vleespotten
van Nederland.
Naar de vele, vele vragen van
mijn patiënten, de praktijkonder
steuners en de zorgverzekeraar.
Vrouwen hebben bij een hart
aanval vaak andere klachten
dan mannen. Daardoor wordt
een infarct bij hen minder snel
herkend. Een nauwkeurige test
brengt daar verandering in; het
spoort hartaanvallen bij
vrouwen sneller op.
edereen kent het uit de film: als de
held plotseling naar zijn linkerborst
grijpt, weet de kijker: hij heeft een
hartaanval! In werkelijkheid is die
diagnose niet zo simpel. „Pijn op de
borst kan duiden op een hartinfarct,
maar dat hoeft niet", zegt cardioloog
Richard Braam van Gelre ziekenhuizen,
Apeldoorn. „We maken, vaak al in de am
bulance, een hartfilmpje. Maar zelfs daar
mee is niet altijd duidelijk of het een hart
aanval is."
Angela Maas, hoogleraar cardiologie in het
Radboudumc en gespecialiseerd in hartpro
blemen bij vrouwen, vult aan: „Bij vrou
wen is het nog lastiger. Ze hebben vaak an
dere symptomen, minder afwijkingen aan
de kransslagader en lagere troponinewaar-
den. Daarom wordt een hartinfarct bij hen
eerder 'gemist'. Net als bij mensen die
geen pijn voelen bij een hartinfarct; een
derde van de vrouwen een kwart van de
mannen. Dat gebeurt vaak als je ouder
bent, want dan voel je minder pijn."
Bij veel patiënten zijn dus meer en nauw
keuriger testen nodig, zoals de zogenoem
de troponinetest. Bij een hartaanval komt
het eiwit troponine door zuurstofgebrek
van de hartspier in de bloedbaan. „We tes
ten patiënten al jaren op troponine in het
bloed", zegt Laurens-Jan Jellema, klinisch
chemicus in opleiding in Gelre ziekenhui
zen. „Alleen kon je kleine hoeveelheden
troponine niet nauwkeurig genoeg meten.
De nieuwe test kan dat wel. Daardoor
bleek dat de hoeveelheid troponine bij
vrouwen lager is dan bij mannen. Als je eer
der kunt meten en een verhoogde waarde
ziet die stijgt, dan weet je dat er wat aan de
hand is en kan de cardioloog eerder met de
behandeling beginnen."
Dat is vooral goed nieuws voor vrouwen.
Cardiologen van de University of Edin
burgh deden uitgebreid onderzoek naar de
tesL Net als Braam en Jellema, die in Gelre
ziekenhuizen het bloed van vierhonderd
patiënten met de oude en de nieuwe tropo
ninetest onderzochten. „De patiënt merkt
geen direct verschil met de oude test, die
merkt alleen dat er meer informatie be
kend is. Wij weten: als de troponine na een
bepaalde tijd niet hoger is, is het in elk ge
val geen hartinfarct. Misschien is er een an
dere oorzaak voor de klachten. Daarnaast
blijven we natuurlijk de andere onderzoe
ken als hartfilms en dergelijke doen."
„Deze test is een goed extra hulpmiddel
voor het herkennen van hartaanvallen bij
vrouwen", zegt professor Maas. „Mannen
en vrouwen krijgen in het ziekenhuis al de
zelfde behandeling, nu alleen de herken
ningsfase daarvoor nog. Het duurt bij vrou
wen nog altijd 17 tot 20 minuten langer
voordat alarm wordt geslagen. Mannen bel
len eerder de dokter. Vrouwen zelf, en ook
dokteren, herkennen hartinfarcten bij vrou
wen slecht. Vrouwen denken nog te vaak
dat het spierpijn is, een griepje, of stress."
Dat overkwam Heieen van Wezep in 2011.
De toen 40-jarige fondsmanager merkte na
het opstaan dat haar hart op hol sloeg. Na
even rustig zitten, reed ze toch naar haar
werk. „Mijn hart bleef onderweg hard pom
pen en ik had pijn in mijn rechterarm", her
innert ze zich. „Ik dacht nog: bij een hart
aanval heb je pijn in je linkerarm, toch? Ver
der transpireerde ik hevig. Eenmaal op
mijn werk verdwenen de symptomen, ik
Deze test is een
goed extra middel
voor herkenning
van hartaanvallen
bij vrouwen
bleef alleen erg moe." Op aandringen van
collega's belde ze een dag later de huisarts,
die haar doorverwees naar de cardioloog.
Een echo liet een litteken op haar hartspier
zien.
„Het was dus toch een fors hartinfarct", ver
telt Van Wezep twee jaar later. „Ik kreeg di
rect bloedverdunners, bètablokkers en cho
lesterolverlagers en werd verder onder
zocht om de oorzaak te ontdekken. Van ho
ge bloeddruk of overgewicht was bij mij
geen sprake. Wat was dan de oorzaak? Een
combinatie van erfelijkheid, pech en het
feit dat ik rookte, werd me verteld."
„Bij vrouwen jonger dan 55 met een hartin
farct, is altijd mijn eerste vraag of ze roken.
Dat is heel gevaarlijk, gevaarlijker zelfs dan
voor mannen!" waarschuwt Maas.
Heieen van Wezep maakt het naar omstan
digheden goed, de pompfunctie van haar
hart is iets verbeterd nu ze medicijnen
heeft, niet meer rookt en extra sport. Een
bijkomstigheid bij de nieuwe test: tot nu
toe was het aantal hartaanvallen bij man
nen altijd hoger dan bij vrouwen. Dat lijkt
nu achterhaald. Preciezere metingen tonen
aan dat mannen en vrouwen gelijke kan
sen op een hartaanval hebben.
Test spoort hartaanval op
door Froukje Wattel
Angela Maas
reageren?
gezondheid@depersdienst.nl
Links klinisch chemicus in oplei
ding dr. Laurens-Jan Jellema,
rechts cardioloog dr. Richard
Braam.
foto Herman Markink
