Veere wilde 'schat van 15 miljoen' maar al te graag verkopen
Waas van geheimzinnigheid rond kopiëren Veerse beker
26 WALCHEREN
Vlissingen vindt dat burgers meer zichzelf
moeten zien te redden. Dat vraagt wel om
snelle steun voor bewonersinitiatieven.
VLISSINGEN - Participatiesamenle
ving is het nieuwe toverwoord in
politiek Nederland. Mensen moe
ten participeren, meedoen, en
worden daarvoor steeds meer zelf
verantwoordelijk gemaakt. Aller
lei instrumenten worden ingezet
om dat te bereiken.
Ook de gemeente Vlissingen zet
de komende jaren zwaarder in op
de zelfredzaamheid van burgers.
De druk op werklozen om sneller
aan het werk te gaan wordt opge
voerd, en de hulp die daarbij
wordt geboden, is steeds minder
vrijblijvend. Mensen die afhanke
lijk zijn van huishoudelijke hulp,
kunnen daarvoor niet meer altijd
een beroep doen op betaalde hulp
via grote zorgverleners als Zorg-
stroom, SVRZ en Werkt voor
Ouderen. Die helpende hand
moet hen - op verzoek van de
hulpbehoevende - aangereikt wor
den door familie, buren, vrien
den. Deze werkwijze zorgt ervoor
dat mensen hun leven in eigen
hand nemen en zich minder af
hankelijk opstellen; dat mensen
die nog hulp kunnen bieden ook
actiever worden als vrijwilliger;
en dat de gemeente veel geld kan
besparen op de maatschappelijke
ondersteuning.
In de praktijk is gebleken dat men
sen meer aan kunnen dan ze voor
af denken, is de ervaring van wet
houder Marin de Zwarte (CDA,
welzijn en sport). Met deze weten
schap en vanwege de noodzaak
om nog eens zeven miljoen euro
te bezuinigen, heeft het dagelijks
gemeentebestuur besloten ook
sport- en culturele verenigingen
minder geld te geven en een gro
ter beroep te doen op hun zelfred
zaamheid.
De gedachte van de gemeente is
begrijpelijk. Maar er schuilt een
gevaar in. Je kunt niet alle hulpbe
hoevenden over één kam scheren;
niet iedereen kan zichzelf redden,
al dan niet met hulp van familie
of buren. Sommige mensen blij
ven afhankelijk van professionele
en betaalde hulp. Via de Wet
Maatschappelijke Ondersteuning
moet dat vangnet blijven bestaan.
Ook verenigingen hebben recht
op zo'n vangnet. Weliswaar mag -
zeker in tijden van financiële
nood bij de gemeente - van leden
een grote betrokkenheid worden
gevraagd. Maar verenigingen die
al op zo'n actieve achterban kun
nen bouwen, moeten ook in de
toekomst hulp kunnen krijgen
van de gemeente.
Het is ook in het belang van het
gemeentebestuur om zich uiterst
zorgvuldig en voorzichtig terug
te trekken. Om zelfredzaamheid
te stimuleren, blijft een actieve
rol noodzakelijk. Bewoners die de
handschoen oppakken, verdienen
daarbij ondersteuning. Dat hoeft
Mensen moeten participe
ren, meedoen, en worden
daarvoor steeds meer zelf
verantwoordelijk gemaakt.
niet meteen met gèld te zijn; dat
kan ook door snel mee te werken
als bewoners plannen indienen.
Het is fnuikend voor het enthou
siasme van mensen die een idee
hebben als ze daarna lang moeten
wachten op toestemming of te
genwerking ervaren in de vorm
van lange procedures.
De afgelopen week heeft wethou
der De Zwarte twee keer laten
zien hoe het moet. Eerst door als
gemeente mee te werken aan de
inrichting van een nieuw speel
plein in de wijk Bossenburgh en
de Speluitleen daar naartoe te ver
huizen. En vervolgens door aan te
kondigen dat de gemeente voor al
le basisscholen kaarten gaat ko
pen bij de ijsbaan die Ritthemers
momenteel zelf aanleggen. Zo
krijgen zelfredzame burgers net
dat extra duwtje in de rug dat no
dig is om van de participatiesa
menleving meer te maken dan al
leen een bezuinigingsoperatie.
Maar in het Gelderse plaatsje Bu
ren laten ze zich daar niet door
van de wijs brengen. Daar kondig
den ze afgelopen week trots aan
binnenkort een exacte kopie in
huis te halen van de zilveren 'be
ker van Veere', die Keizer Karei V
in 1547 liet vervaardigen als ca
deau voor de graaf van Buren.
Het kostte het museum Buren
Oranje bijna vijfentwintig jaar
om de gemeente Veere te vermur
wen tot het geven van toestem
ming voor het vervaardigen van
de kopie. Pas twee jaar geleden
ging Veere overstag. Maar niet
zonder twaalf strenge voorwaar
den te stellen.
Graaf Maximiliaan van Buren
kreeg de beker destijds uit erken
telijkheid voor zijn hulp aan Karei
V toen die was ingesloten door de
Duitse vijand. De hofsmid van Ka-
rel V, Jean van den Perre, beeldde
de heldendaad van de graaf in re
liëf af op de edelmetalen drinkbe
ker. Het tafereel toont honderden
galopperende paardjes, wapperen
de vaandels en geharnaste strij
ders.
Dit topstuk van de zilversmeed
kunst is al sinds 1551 in Veers be
zit. De gemeente kreeg het van
Maximiliaan van Bourgondië, des
tijds markies van Veere, nadat die
de beker als erfstuk verwief. Het
Veerse gemeentebestuur is zo aan
het historisch pronkstuk gehecht
dat alleen leden van het konings
huis uit de beker mogen drinken.
Gewone stervelingen is het ten
strengste verboden de beker zelfs
maar aan te raken. Alvorens toe
stemming werd gegeven voor het
maken van een replica, moest Bu
ren de grootst mogelijke, .wel
haast onhaalbare veiligheidsmaat
regelen garanderen.
Blijkens een prospectus die deze
week in Buren van de persen is ge
rold, zijn er tijden geweest waar
in Veere aanzienlijk minder prijs
stelde op het bezit van de beker.
Zoals in de jaren tachtig van de
negentiende eeuw, toen de ge
meenteraad van het stadje tot
twee keer toe eenstemmig be
sloot de beker te verkopen. Het is
dat twee achtereenvolgende mi
nisters van Binnenlandse Zaken
daar een stokje voor staken - ze
vernietigden het besluit wegens
hoge mate van strijdigheid met
het algemeen belang - anders was
de beker destijds in buitenlandse
handen gekomen. De Amerikaan
se bankiersfamilie Rothschild
bood er in 1883 maar liefst
900.000 Hollandse guldens voor.
Dus reken maar uit wat die beker
dan nu wel niet waard is, grijnst
Derk Jan Thijssen, die er zijn le
venswerk van maakte om een ko
pie van de bokaal te kunnen opne
men in de collectie van zijn Bu-
rens Oranjemuseum.
Natuurlijk, relativeert hij, 'het is
maar net wat de gek er voor
geeft'. Maar afgezet tegen die ne
gen ton van 130 jaar geleden, zal
dat bedrag naar zijn inschatting
dichter liggen bij de 15 miljoen,
dan bij de 1,5 die de gemeente
Veere er liever aan toedicht. Veilig
heidshalve wellicht. Want stel je
voor, iemand zou eens moeten
denken dat in Veeres stadhuismu
seum De Vierschaar zomaar een
miljoenenschat voor het grijpen
ligt. Die wordt daar weliswaar al
leen uit de zwaar beveiligde kast
gehaald in bijzijn van leden van
het Koninklijk Huis. Maar de ge
meente is maar al te graag op het
aanbod van Buren ingegaan met
een ook maar voor Veere zelf een
kopie te laten maken. „Dan kan",
redeneert de gemeente, „de origi
nele beker veilig worden opgebor
gen en de replica tentoongesteld.
Het risico op diefstal word dan
aanzienlijk gereduceerd."
Na 25 jaar kreeg hij van Veere ge
daan dat zijn Oranjemuseum in
het Gelderse Buren een exacte ko
pie mag laten maken van de zes
tiende-eeuwse beker van Maximi
liaan. Maar ter bescherming van
dat kostbaar stukje nationaal erf
goed stelde Veere dermate hoge
veiligheidseisen dat uitvoering
lange tijd onhaalbaar bleek. Een
zilversmid begrootte het karwei
op een dikke 60.000 euro en dat
had Burens Oranjemuseum zo
gauw niet in de knip. Thijsen
overwoog er een 3D-scan op los
te laten. Maar die techniek bleek
niet opgewassen tegen de gedetail
leerdheid van de reliëf-afbeeldin
gen. Hoe dan wel? „Ik kan alleen
zeggen dat het nu in deskundige
handen is. Als ik er meer over ver
tel, kom je al gauw aan de weet
waar het gaat gebeuren." En dat is
niet de bedoeling. Zowel plaats,
tijd als werkwijze zijn vooralsnog
diep geheim. Hij wil alleen kwijt
dat omstreeks de jaarwisseling
twee exacte kopieën gereed zijn,
één voor zijn museum en één
voor de gemeente Veere. Dat zou
zijn museum eerder duizenden
dan tienduizenden euro's kosten.
Hij verzekert dat de twee kopieën
niet te onderscheiden zullen zijn
van het origineel. Behalve dan dat
het verschil, zoals is geëist door
Veere, volstrekt duidelijk moet
zijn. „Op ieder los onderdeel
moet een niet uit te wissen tekst
worden geslagen dat het hier gaat
om een kopie van het origineel",
zo luidt één van de twaalf strenge
voorwaarden die Veere heeft ge
steld. Burens Oranjemuseum
heeft daarmee overigens al meer
bereikt dan Amsterdams Rijksmu
seum. In 1885 wilde dat de beker
in huur nemen. Veere hapte gre
tig toe, want zij kon daar een leuk
bedrag voor vangen. Maar bij Ko
ninklijk Besluit werd een dikke
streep door die deal gehaald. De
burgemeester kreeg daarbij, al
leen al omdat hij het als discussie
punt in de gemeenteraad had ge
bracht, een gevoelige reprimande.
moet mogelijk zijn
Meedoen
ANALYSE
door Maurits Sep
Alleen een lid van het Koningshuis mag uit Veere's kostbare beker drinken, foto Ruben Oreel
door Henk Postma
VEERE - De waarde van de bokaal is
al wel op 15 miljoen euro geschat.
Maar de gemeente Veere, die dit
topstuk van zestiende-eeuwse zil
versmeedkunst in bezit heeft,
loopt daar liefst niet mee te koop.
„Daar hoort een komma tussen",
probeert de gemeentelijk woord
voerder de euforie te temperen
van de historisch bijzonder waarde
volle pronkbeker die in Veers stad
huismuseum De Vierschaar wordt
bewaard.
door Henk Postma
BUREN - Hoe maak je - zonder al te
hoge kosten - een exacte kopie van
een zilveren, rijk gedecoreerde be
ker, wanneer je die niet eens mag
aanraken? Derk Jan Thijsen houdt
zijn lippen stijf op elkaar.