Niet God, maar de eigen ontwikkeling of
gezondheid staat centraal in de moderne sekte.
De goeroes en swami's van nu zijn
therapeuten en levenscoaches.
66 De leider verkocht
prullen, zoals
geplastificeerd
folie met
'engelenenergie'
66 Eerst kom je in een
warm bad en als je
zegt 'ik hoor hier*
begint de
manipulatie
10 VERDIEPING
SEKTEN
Onaangekondigd kregen
ze begin dit jaar bij af-
kickkliniek Narconon in
Zutphen de Inspectie
voor de Gezondheids
zorg op de koffie. De kli
niek, die verbonden zou
zijn aan de Scientologybeweging, staat nog
onder verscherpt toezicht. Het zou een sek
tarische organisatie zijn waar ze van ge
zondheidszorg weinig kaas hebben gege
ten.
Meer dan een kwart van de sekten kan te
genwoordig als therapeutisch worden gety
peerd, blijkt uit onderzoek van het Arn
hemse bureau Beke in opdracht van het mi
nisterie van Veiligheid en Justitie.
De rol van goeroes of swami's, die vooral
in de jaren '70 en '80 in Europa volgelingen
hadden, is deels overgenomen door 'spiri
tuele therapeuten'."
Niet de Bijbel of een goddelijke kracht
staat bij hen centraal, maar de persoonlijke
ontwikkeling. 'Verander in een weekend'
of'Leer jezelf kennen', dat soort kreten
zijn dan het lokmiddel.
Vaak begint het met een praatgroepje, ver
telt onderzoeker Anton van Wijk. „Dat kan
heel kleinschalig zijn; een paar mensen in
een huiskamer. Een charismatische leider
belooft mensen te helpen om de beste ei
genschappen in zichzelf naar boven te ha
len. Ze noemen zichzelf bijvoorbeeld men
tal coach, therapeut of life coach. Ze hebben
nauw contact met hun volgelingen. Met
cursussen en therapieën weten ze mensen
aan.zich te binden."
Therapeutische groepen zijn er honderden,
zo niet duizenden in Nederland. Met de
meesten is niets aan de hand. Het gaat mis,
als de leider zijn macht gaat misbruiken.
Van Wijk: „Macht corrumpeert. Ex-volge-
lingen vertelden dat hun leiders begonnen
vanuit goede bedoelingen. Het zijn men-
sen met een boodschap, ze willen anderen
helpen. Langzaam maar zeker worden de
volgelingen echter onder druk gezet. Op
het moment zelf voelen zij iets als een mo
rele of religieuze verplichting. Maar achter
af voelden ze zich gehersenspoeld, geeste
lijk geïndoctrineerd."
De leiders van therapeutische sektes zet
ten hun volgelingen vooral onder druk om
geld af te staan. Dit gebeurt vaak op slinkse
wijze via opeenvolgende cursussen, trainin
gen, workshops en seminars. Daarom zijn
hoogopgeleiden de doelgroep, stelt Sjoukje
Drenth Bruintjes, gespecialiseerd in hulp
aan slachtoffers van sekten. „Er zit door
gaans meer geld bij hoogopgeleiden en ze
zijn nieuwsgierig naar nieuwe dingen."
Een voormalig sektelid vertelde de onder
zoekers dat zij eerst een intensieve intro-
ductietraining van vier dagen moest vol
gen. De verhalen van de trainer en enthou
siaste getuigenissen van oud-cursisten en
vrijwilligers werkten volgens haar 'hersen
spoelend'. Op het einde van de vierde dag,
om 18 uur precies, bereikte de training een
hoogtepunt. De stemming was uitgelaten.
„Vrolijkheid, muziek, applaus. Precies dan
wordt deelnemers een machtiging onder
de neus gedrukt waarin ze moeten aange
ven wat de cursus hen waard is geweest,
en deze moet direct, ondertekend, ingele
verd worden."
Iemand anders vertelt: „Na de intake krijg
je het aanbod om mee te gaan in een oplei
ding van vier jaar. Dit wordt de scholing ge
noemd en ze beloven dat alles wat je er van
weerhoudt jezelf te zijn, opgelost zal wor
den." Maar na vier jaar was het einde nog
niet in zicht: „De opleiding was eigenlijk
meer dan vier jaargangen, er ontstond een
masterclassgroep. Aan het einde was er al
tijd wel iets wat je niet had geleerd waar
door je het beste kon worden teruggezet in
een vorig jaar." Ook worden volgelingen
vaak overgehaald om spullen aan te schaf
fen die bijdragen aan hun geluk.
„De leider verdiende heel veel geld door
verschillende prullen te verkopen, bijvoor
beeld geplastificeerd aluminiumfolie", ver
telt een ex-sektelid. „Hier zat dan engelen
energie in. Je moest er hier vier van heb
ben en ze kostten 70 euro per stuk. Soms
had je een ritueel nodig om verder te ko
men en dit kostte ook 80 euro. Dit was in
dividueel, maar duurde soms maar twee
minuten. Hij had twaalf rituelen bedacht
en als je ze allemaal gehad had, kwamen er
weer nieuwe rituelen."
Maar de onderzoekers hoorden ook voor
beelden van leden die 10 procent van hun
brutosalaris aan de sekteleider moesten af
staan en sieraden of zelfs hun huis moes
ten verkopen.
Naast het aftroggelen van geld, komen ook
misstanden als intimidatie, psychologisch
en seksueel misbruik voor.
Therapeut Drenth Bruintjes: „Eerst kom je
in een warm bad. Iedereen is aardig en net
op het moment dat je zegt: 'ik hoor hier, ik
wil hier nooit meer weg', begint de mani
pulatie. Men is niet meer voortdurend aar
dig, maar wisselend. De ene keer is het
'poesje aai', 'poesje aai' en vervolgens is het
'poesje weg'. Het slachtoffer gaat bedenken
wat het kan doen om de leider of de groep
te blijven plezieren. Het is een spel van aan
trekken en afstoten en dat gaat zelfs versla
vend werken. Je ervaart nog steeds die goe
de kant van de sekte, en je weet intussen
dat je die kunt kwijtraken. Dus je doet er
moeite voor. Op een gegeven moment ra
ken mensen volledig verward."
Een sektelid bevestigt dit. „Er gebeurden
ook goede dingen en dat maakt het juist zo
verwarrend en daardoor zijn denk ik al die
intelligente mensen zo lang gebleven."
Met name personen die 'ergens naar op
zoek zijn' voelen zich aangetrokken door
therapeutische sekten. Mensen die met be
paalde levensvragen zitten of op zoek zijn
naar verdieping. „Het was duidelijk dat wij
allemaal zoekende waren. Wij zochten iets
buiten de materiële paden en dachten dat
te vinden in de sekte", aldus een ex-lid.
Drenth Bruintjes onderscheidt twee manie
ren waarop ze sekte-slachtoffers helpt.
Soms meldt het slachtoffer zich zelf. „Ze
zijn hun huis, hun gezin en zichzelf
kwijt." Of ouders en vrienden kloppen bij
haar aan uit bezorgdheid over een dierbare
die 'bij een of andere rare groep' zit. „Ze
kunnen die ander niet meer bereiken om
dat die alle contact verbroken heeft. De sek
te dwingt dit af. Die wil alle toetsstenen
rond een volgeling elimineren die hem tot
nadenken kunnen stemmen.
„In dat geval leer ik de familie hoe ze moe
ten communiceren om te zorgen dat dege
ne die in de sekte zit weer zelf gaat naden
ken. Je probeert door bepaalde vragen weer
een koppeling te maken met hoe diegene
eerder was en zijn normen en waarden. Zo
wordt iemand wakker." Ze is uiterst terug
houdend met het noemen van namen van
sektes in Nederland. Ook de onderzoekers
doen dit niet. Drenth Bruintjes wil zich
zelf niet in de nesten werken. Ze zegt: „Ik
zie het als mijn taak slachtoffers te helpen,
niet om me voortdurend in een rechtbank
te verdedigen tegenover destructieve men
sen met macht en geld."
Therapie is het nii
door Wilma de Cort
en Annemieke van Dongen
ex-sektelid
Drenth Bruintjes, therapeut
