om
r
Heel wat obstakels op de 3000 kilometer naar Adelaide
wolnosci
MA
BÖGA
'Met Walesa praat ik niet'
6 BUITENLAND
SOLIDARNOSC
Het is een
kwestie van
dagen: de werf
van Walesa gaat
ten onder.
ODDALI
REPORTACE
GDANSK - Zwijgend trekt de stoet
werknemers van de scheepswer
ven in Gdansk over de brug naar
de stad. Hun banen staan op de
tocht. Bij vragen wordt vooral ge
mopperd over het loon dat maar
mondjesmaat wordt uitbetaald.
Bang voor hun werk? Nee, vak
mensen vinden bij ontslag wel
iets anders. Vooral irritatie voert
de boventoon, over het gesol met
de voormalige trots van Polen.
Dit is de werf waar elektricien
Lech Walesa geschiedenis schreef
door het communistisch regime
in de jaren '80 te weerstaan met
zijn nieuwe vakbond Solidarnosc.
Het verhaal van Walesa is ver
filmd en gaat vandaag in de Pool
se bioscopen in première. De glo
rietijden die in de Oscar-inzen
ding Walesa. Czlowiek z Nadziei
(Walesa. Man met hoop) worden
beschreven, zijn echter lang ver
vlogen. Toentertijd werkten er on
geveer 17.000 arbeiders bij de
Lenin-scheepswerf en doopte
men dertig schepen per jaar. Na
weer een ontslagronde dit voor
jaar, werken er nog slechts 1900
mensen op de werf en nu produ
ceert de werf alleen nog onderde
len.
Ironisch genoeg luidde de val van
het communisme zware tijden in
voor de scheepswerf. De helft van
het terrein is verkocht aan de stad
Gdansk. Het bedrijf heeft vele
schulden. Karol Guzikiewicz, vice-
voorzitter van de Solidarnosc-af-
deling voor de scheepswerven,
spreekt van diefstal. „Geld van de
grondverkoop hebben ze in
Gdansk nooit ontvangen", ver
zucht hij. „De toenmalige rege
ring van oud-communisten en li
beralen heeft het geld niet in de
werven geïnvesteerd. Ze zijn nu
helemaal vernietigd."
Ondertussen vechten Oekraïense
grootaandeelhouder Sergiej Taru-
ta en de Poolse overheid elkaar de
tent uit. Taruta - die meent dat
het een kwestie van dagen is voor
dat de werf failliet gaat - heeft
driekwart van de aandelen in han
den, en de staat de rest.
Vorige week lekte een document
uit dat suggereert dat de staat ie
der reddingsplan afwijst. Deze
week zei Taruta dat hijzelf zo'n 20
miljoen kan inbrengen van de 45
miljoen die nodig is om de werf
te redden. De rest moet worden
opgebracht met verdere grondver
koop en een bijdrage van de over
heid. Die wil echter absoluut niet
bijspringen. De werf is in het ver
leden al met 120 miljoen euro ge
steund.
Solidarnosc staat pal achter Taru
ta. „De scheepswerven vragen
geen cent overheidsgeld", zegt Gu
zikiewicz. Volgens hem is alleen
een overbruggingskrediet nodig.
„We zijn de productie van offsho
re windmolens aan het uitbrei
den. Die markt is honderden mil
joenen waard. Opnieuw laat Po
len een kans liggen."
Toen Lech Walesa op de scheeps
werven van Gdansk in 1981 en
1988 vooral overleg voerde en
werknemers toesprak, coördineer
de Alojzy Szablewski (88) de sta
kingen. „Wij hadden een ra
dio-ontvanger. Als ik hoorde dat
de politie een eenheid stuurde
naar een ingang, dan trommelde
ik iedereen op en snelden we
naar die ingang. Ze probeerden
het meerdere malen per nacht, tel
kens bij een andere ingang." Toen
werkte de gepensioneerde inge
nieur nog samen met Walesa. „Ik
praat al sinds begin jaren '90 niet
meer met hem." Szablewski
neemt het Walesa kwalijk dat die
niet toe wil geven als informant
voor de communistische inlichtin
gendiensten te hebben gewerkt.
„Heel veel vakbondsmensen wer
den gedwongen. De onderdruk
king was immens. Een van de
werknemers werd door de politie
betrapt bij het spuiten van 'Soli
darnosc' op een muur. Ze sloegen
hem in elkaar. Hij heeft sindsdien
een hersenbeschadiging", zegt hij.
„Dat Walesa ook gedwongen was,
kan ik begrijpen. Maar dan moet
hij dat wel toegeven."
Morgen begint hij samen met
veertig andere zonne-auto's aan
een race door de woestijn van Au
stralië. De rit voert van Darwin
dwars door het rode hart naar het
3000 kilometer zuidelijker gele
gen Adelaide. Onder de deelne
mers bevinden zich drie Neder
landse teams.
De World Solar Challenge begon
ooit als demonstratie. Om de mo
gelijkheden van zonne-energie
aan te tonen, reden twee hobbyis
ten met hun zelfgebouwde auto
dwars over het continent. Inmid
dels is de race uitgegroeid tot een
internationale krachtmeting tus
sen de slimste koppen in de we
reld. De topteams krijgen hulp
van de NASA en gebruiken de al
lerbeste zonnepanelen, recht
streeks uit de onderzoekslabs.
Het Nuon Solar Team van de TU
Delft won de race al viermaal. De
afgelopen twee edities ging de
winst naar het lapanse Tokai.
Onderweg liggen heel wat obsta
kels op de loer. Loslopend vee,
kangoeroes en wilde dromedaris
sen kunnen voor akelige aanrijdin
gen zorgen. Vorig jaar werd de ra
ce onderbroken door bosbranden.
Verveling kan ook een gevaar
zijn. In de Australische outback
kan een auto tientallen kilome
ters afleggen zonder een bocht te
hoeven maken. Coureurs hoeven
ook geen gas te geven: in een volg
auto bepaalt de strateeg welke
snelheid het meeste rendement
haalt uit de zonnecellen. De hitte
is een factor van belang. De cou
reurs rijden vier uur aan een stuk
in de brandende zon en de tempe
ratuur loopt op tot 50 graden.
„Dat was wel even wennen", zegt
In de Australische outback
kan een auto tientallen
kilometers afleggen zonder
een bocht te hoeven maken
Lot Jeurink, een van de coureurs
van het Twente Solar Team.
In Twente zijn de verwachtingen
hooggespannen. De auto van het
Twente Solar Team weegt slechts
139 kilo en is daarmee het lichtst
van allemaal.
Wel is er een duidelijk verschil
met het ontwerp van de concur
renten. De Twentse chauffeur zit
namelijk in het midden, terwijl
die bij de concurrentie aan één
van de zijkanten is geplaatst, om-
Coureurs hoeven geen gas
te geven: de strateeg
bepaalt welke snelheid het
meest rendabel is
dat dit minder luchtweerstand op
levert. Oud-teamleider Siebe
Brinkhof beaamt dat de aërodyna
mica in het voordeel is van de con
currenten. „Maar alleen wanneer
de wind recht van voren komt. In
de praktijk is dat zelden het ge
val."
Twente heeft meer rekening ge
houden met zijwind bijvoorbeeld
van de beruchte roadtrains, de lan
ge trucks die voor veel wind
zorgen als ze langs denderen.
„We hebben het in Nederland
nog getest met een paar vrachtau
to's", zegt coureur Lot Jeurink.
„Onze auto ligt lekker strak op de
weg."
Het verdriet
van Gdansk
I Lech Walesa spreekt in 1988 de werknemers van de Lenin-werf in Gdansk
toe. De werf staat nu op omvallen, foto Marek Druszcz/AFP
door onze correspondent
Michiel van Blommestein
door onze correspondent
Robert Portier
DARWIN - „Wij zijn er helemaal
klaar voor." Ontspannen staat Les
lie Nooteboom in de zon. Zijn Nu-
na7 heeft de laatste oefenrondjes
achter de rug.
O zie onze website/solarchallenge
Lees blogs over de race
