SPECTRUM 7
an de 689 manschappen waarmee het bataljon van Witte ver-
ok, zijn er toch 28 gesneuveld, onder meer bij aanvallen op be-
oorradingswagens. „We zaten op een buitenpost. Dat was
est, vakantie. Tot op een dag één van de wagens die ons be-
oorraadden, werd beschoten. De chauffeur en vier anderen
aren dood. Slechts éér) heeft de beschieting overleefd door
ich verborgen te houden."
itte hoorde ook van militairen die met een nekschot waren
;edood. „Ze sneden soms de penis af en staken die in de mond
an het slachtoffer. Zo deed de vijand." Waar Witte zat, in het
esten van Java, was het dan nog relatief rustig,
let verzet in andere delen van Indonesië, onder meer Zuid-Ce-
bes (Sulawesi), was veel heviger. Nederland stuurde daar Ray-
ond Westerling met zijn speciale troepen heen om 'de rust te
erstellen'. Hij liet er mannen executeren zonder enige vorm
an proces, waarvoor Nederland nu door het stof is gegaan,
anuit zijn eigen oorlogservaring kijkt Witte daarnaar. Hij
(telt in alle rust: „Ik keur het zeker niet goed wat Westerling
eeft gedaan, maar het is wel te begrijpen."
egin 1950 was Witte terug in Nederland. „Het was koud. We
erden met bussen naar huis gebracht. In ons bataljon zaten
ertien Axelaars. Het was een beetje saaie reis. De sfeer was
eel anders. In Indonesië was je zoveel vrijheid gewend. Thuis
vas de wereld veel kleiner, terug in de kleine zielen. Ie moest
e aanpassen."
Vitte is 86 jaar, Van Geldere 79. Ze hebben van overheidswege
ot nu toe weinig erkenning ervaren. Ze vinden die vooral in ei-
en kring.
Vitte bezoekt al jaren de herdenking van de 35 in Indonesië ge-
neuvelde Zeeuws-Vlamingen in Terneuzen. „Je ontmoet dan
veer alle kameraden, al neemt het aantal snel af. Sinds 1996 ko
nen we samen in de Goede Herderkerk. Die zat de eerste jaren
omvol. Nu is die nog maar halfvol. Het kan niet anders. De
neesten zijn in 1925 en 1926 geboren."
'an Geldere is lid van de stichting Japanse Ereschulden en de
tichting Herdenking Japanse Jongenskampen. „Dit jaar was op
3 augustus de vijfentwintigste herdenking in Arnhem, op het
landgoed Bronbeek. Het zijn altijd mooie bijeenkomsten."
Beide Indië-gangers zijn op latere leeftijd terug geweest
naar Indonesië. Van Geldere is er haast lyrisch over. „Je
ruikt gelijk die geur weer, de geur van de Indonesische
grond. Die moet je kennen. Je ziet alle bloemen weer en
kleine hagedissen." Witte was terug in 1980,1984 en 1989.
„Het is een prachtig land", zegt hij uit de grond van de
hart. „De natuur is er prachtig en de bevolking is er zo
vriendelijk."
Witte heeft dat ook in zijn militaire tijd ervaren. „Toen
wij een buitenpost verlieten, moesten kampongbewoners
huilen. Wij brachten rust. Ze zeiden ook tegen ons: 'jullie
zijn zo anders'. Ze doelden op de Hollanders in Neder-
lands-Indië voor de oorlog, die zich meer voelden. Ja, wij
waren ook maar gewone jongens."
Zowel Van Geldere als Witte wil niets afdoen aan het
recht van de Indonesiërs om zich na 1945 los te willen ma
ken van Nederland. „Maar waarom is er nooit naar ons ge
luisterd?", vraagt Van Geldere zich af. „Waarom hebben
wij nooit een vergoeding gekregen voor alles wat ons is af
genomen?"
Witte verwijst naar de tijd die Van Geldere in Indonesië
aan den lijve heeft ondervonden, de Bersiap-tijd. „Als je
weet wat er toen is gebeurd, dat Nederlanders en halve Ne
derlanders bij duizenden zijn vermoord. En hoe! Van de
andere kant zouden dan ook wel eens excuses kunnen
worden aangeboden." Mild stelt hij anderzijds vast: „Het is
al zo lang geleden. Moet dat dan nog? Van mij niet, hoor."
PS: Witte kwam in 1950 naar Nederland terug met het Franse
troepentransportschip Pasteur, dat op de heenreis naar Azië
Franse militairen in Indo-China (Vietnam e.o.) had afgeleverd.
Nederland had op 27 december 1949 de soevereiniteit over Ne-
derlands-Indië aan Indonesië overgedragen. In Vietnam moest
de koloniale oorlog toen praktisch nog beginnen; hij zou vele ja
ren duren. De Engelsen gaven Aziatische koloniën (Brits India,
Sri Lanka, Birma) al in 1947-1948 onafhankelijkheid.
ZATERDAG 5 OKTOBER 2013
Het gezin Van Geldere vóór de oorlog: Paul op de arm van zijn
moeder, daarnaast zijn vader en oudere broer.
Ka Witte uit Axel diende als dienstplich
tig militair in Nederlands-lndië van 1947
tot begin 1950. Hij bewaart vele tiental
len foto's uit die tijd in verschillende foto
boeken.
Terneuzenaar Paul van Geldere met in
zijn hand een stuk bamboe met de tekst
Tjimahi, de plaats op Java waar hij woon
de in 1942 toen Japanse troepen Neder-
lands-lndië bezetten, foto's Peter Nicolai
