SPECTRUM
5
een gegeven moment denk ik als die
persoon en niet meer als mezelf. Het
is maar een klein stukje verwijderd
van gekte, hoor. Naast de emotie is rit
me belangrijk. Door de ene zin wordt
de volgende automatisch opgeroepen.
Daarom ben ik schrijver geworden en
geen schilder. Als ik vroeger iets had
geknutseld en het was niet goed,
smeet ik het weg. Bij het schrijven
doe ik dat niet. De nieuwsgierigheid
naar mijn hoofdpersoon is heel sterk.
Ik moet een soort oogkleppen opzet
ten om door te gaan. Mezelf wijsma
ken dat het goed is. Ik verander zel
den iets. Ik schrijf gemiddeld een hal
ve pagina per dag. Daarin staat wel al
les op zijn plaats. Terwijl de volgende
stap soms nog onduidelijk is. Maar ik
weet inmiddels ook dat, als ik maar
kalm blijf, het vanzelf wel komt. In
zo'n proces van schrijven, breekt drie,
vier keer totale paniek uit. Lex en Ben
weten dat inmiddels wel. Die denken
dan 'laat maar gaan, wij gaan wel even
wat anders doen'. Ik ben dan verdrie
tig, denk dat het allemaal voor niks is
geweest, al die tijd en moeite. Dat het
allemaal helemaal nergens op slaat.
Mijn humeur lijdt daar onder en mijn
zin om dingen te doen. Maar ineens is
er dan weer die vlam en klopt het
weer. Het slaat weer aan en ik krijg er
weer plezier in. Schrijven is vooral
doorgaan, doorgaan en doorgaan.
Over dat dode punt heen komen."
ft
k 9
mee. Heel vermoeiend. Ben ik met ie
mand aan het praten, hoor ik achter
me een meningsverschil. Wil ik me er
mee bemoeien, wil ik ingrijpen, net
als vroeger. Ik was altijd bezig ruzies
tussen mijn ouders te sussen of te
voorkomen. Daarom was ik blij dat ik
geen broers en zussen had. Dan had
ik daar ook nog voor moeten zorgen.
Boosheid leidt nergens toe. Ik ben
niet boos te krijgen. Wel verdrietig. Ik
bedenk altijd waarom iemand iets
doet. Dan verplaats ik me in die ander
en is boosheid niet meer mogelijk. Ik
kan niet leven met mensen die ruzie
maken. Wij doen dat alle drie nooit.
Als je het niet eens bent met elkaar,
dan heb je het daar gewoon over."
De dood, het derde thema uit zijn
nieuwe boek kent hij ook van dicht
bij. Toen hij net 13 was, pleegde zijn
vader zelfmoord in de psychiatrische
kliniek waar hij verbleef. Wat hij pre
cies had, is altijd onduidelijk geble
ven. „Toen ik een jaar of 8, 9 was, zat
hij een keer te huilen op de grond.
Ging ik bij hem zitten, zei hij dat hij
zo verschrikkelijk bang was om dood
te gaan. Of ik dat ook had? Nou nee.
Dat komt nog wel, zei hij. Sindsdien
ben ik daarop gespitst, maar ik heb
het nooit ervaren. Integendeel. Ik
vind het wel prettig dat het leven op
een dag afloopt. Ik heb een hartstikke
mooi leven en toch vind ik het zwaar
om het tot een goed einde te brengen.
Om elke dag te zorgen dat het goed
gaat met iedereen waar ik van hou. In
het toneelstuk Absinthe zegt Anna
Witsen: 'Het leven is eigenlijk een
beetje te veel gevraagd voor een
mens.' Daar ben ik het mee eens. Het
is een opgave, hoe leuk het ook is.
Ben is nu in Rio de Janeiro, maar hij
is gevallen en zit in een rolstoel. Ik
kan er niks mee, maar het vreet aan
me. Hoe komt iedereen goed op zijn
plek? Ik ben een enorme piekeraar.
Lex had laatst een boek gelezen over
getraumatiseerde kinderen, die altijd
proberen een veilige omgeving te creë
ren. Dat heb ik ook. Ik ben altijd bezig
een veilig nestje te bouwen waar nie
mand in kan komen, maar er komen
altijd anderen in.
„De band met mijn moeder was heel
hecht. Toen mijn vader stierf, bloeide
ze helemaal op en hadden we een
heerlijke tijd samen. Alle spanning
was weggevallen. Maar toen ik volwas
sen werd en uit huis ging, wilde zij
onze band niet verbreken. Dat was
heel moeilijk. Ze is bij de pakken neer
gaan zitten en niet meer opgestaan.
Ze overleed veertien jaar later."
Of hij dat ook in zich heeft, bij de pak
ken neerzitten? Hij denkt even diep
na. „Misschien dat ik het wel in me
heb en ga ik door om het te overstem
men. Nee, nee, ik denk toch niet dat
ik het in me heb. Niet op de manier
zoals mijn moeder. Ik heb wel vaker
heel grote omschakelingen gemaakt.
Van acteur ben ik schrijver geworden.
Als ik geen schrijver was geworden,
was ik ook blijven zoeken naar manie
ren om me kenbaar te maken. Ik doe
aan ballet, ik schilder en speel piano.
Vanuit het
isolement
heb ik een
manier
gevonden
om me via
het
schrijven te
uiten
Misschien was ik anders wel een heel
goede schilder geworden." Lachend:
„Of een heel miskende. Ik vind het in
ieder geval prettig om me op veel ver
schillende manieren te uiten."
Dat zijn boeken graag worden gele
zen, voelt hij als een erkenning, een
bewijs dat hij het goed heeft gedaan.
„Ik ben mijn hele leven op zoek ge
weest naar manieren om me te uiten.
Niemand wist wat er in me omging.
Vanuit het isolement heb ik een ma
nier gevonden om me via het schrij
ven te uiten en in contact te komen
met honderdduizenden mensen."
Toch hebben mensen vaak een ver
keerd beeld van hem. „Mijn uiterlijk
klopt niet met mijn innerlijk. Daar
gaat mijn vorige boek Buiten is het
feest ook over. Mensen denken dat ik
ijdel en arrogant ben. Dat ik het heer
lijk vind om in de belangstelling te
staan. Het tegendeel is waar. Het doet
iets met je houding als je als kind
wordt nagewezen, gepest en belaagd.
Ik kreeg een houding van 'kijk niet
naar me, ik ben er niet'. Maar ik heb
geleerd hoe ik naar buiten moet tre
den. Ik weet hoe ik me moet gedragen
zodat niemand me kan raken."
Over zijn schrijven zegt hij: „Ik maak
nooit een schema. Ik lees terug wat ik
de vorige dag heb geschreven en daar
ga ik op door. Ik leef me in en kijk
wat er komt. Van de negen dingen die
in me opkomen, schrijf ik het tiende
op. Ik probeer de emotie op te pikken.
Wat beweegt iemand? Wat heeft hij
meegemaakt? Wat is zijn kracht? Op
26 juli 1956: geboren in Haarlem
Voltooide gymnasium Haarlem,
studie Nederlandse taal en let
terkunde, studie School for Dra
matic Arts in Londen
1982: Eindexamen Theaterschool Am
sterdam
1996: debuut Magonische verhalen
1997: De zwarte met het witte hart
2002: De droom van de leeuw
2003: Een schitterend gebrek (Libris
Prijs)
2003: De grote wereld (Boekenweek
geschenk)
2007: De Overgave (NS Publieksprijs)
2008: Zoals dat gaat met wonderen
(dagboek)
2010: Vaslav
2012: Maar buiten is het feest
2013: Man van je leven
reageren?
spectrum@depersdienst.ni
ZATERDAG 5 OKTOBER 2013
Arthur Japin, thuis op zijn zolder: „Men
sen denken dat ik ijdel en arrogant ben.
Het tegendeel is waar." foto Werry Crone
