De zorgcrisis
6 GEZOND
GRIJS GEBIED
Marcel Olde Rikkert
ie zorgt het
beste voor
wie? Zorg
ik, zorgt de
gemeente
of zorgt de thuiszorg straks
voor mijn ouders? Van de 30
miljard euro aan langdurige
zorgkosten wordt ongeveer
een derde ingevuld door naas
ten en vrijwilligers. De rest is
professionele zorg.
Het kabinet wil de zotg kantelen
naar meer zelfzorg, mantelzorg
en vrijwilligerswerk. Het land
protesteert. Een zorgoorlog
dreigt. Het Sociaal Cultureel Plan
Bureau (SCP) heeft, in opdracht
van de regering, het zorgfront on
derzocht. Slechts een derde van
de Nederlanders is het eens met
de overheidsplannen. Twee derde
verwacht dat de overheid zorg
biedt wanneer dat nodig is.
Slechts 4 procent is bereid zijn
ouders in huis te nemen. Elders
in Europa is dat nog 30 procent.
Toch zijn zo'n 3 miljoen Nederlan
ders al actief als mantelzorger of
vrijwilliger. Dat doen ze niet voor
niets. SCP-onderzoeker Crétien
van Campen ontdekte dat het
met mate geven van mantelzorg
leidt tot meer tevredenheid en le
vensgeluk, terwijl oudere vrijwil
ligers ook nog eens lichamelijk ac
tiever en minder vermoeid zijn.
Kortom, het lijkt niet alleen finan
cieel heilzaam voor het land,
maar ook uitermate gezond voor
de burger om de lijn van staatsse
cretaris Van Rijn te volgen.
Een dochter van een patiënte met
een lichte vorm van dementie
illustreerde dat afgelopen week
fraai. Ze zorgt met plezier twee
dagen per week voor haar thuis
wonende moeder. „Appeltje-ei
tje", zei ze. Het zorgschema dat ze
met zijn vieren als kinderen uit
voeren, klopt als een bus en
houdt hun moeder langer thuis.
Vaak loopt het anders, zoals bij
een andere dochter, die de ene
week met haar vader en de vol
gende week met haar moeder bij
ons op de dagkliniek kwam. Zij
alarmeerde ons met veel emotie:
„Ik heb het helemaal gehad met
de zorg voor mijn ouders." Het
leek netto ongeveer dezelfde
zorgzwaarte, maar was voor haar
te veel van het goede.
Naast het ziektegedrag van de
zorgvragers, zijn de persoonlijk
heidskenmerken van de mantel
zorger de belangrijkste voorspel
lers voor hoge mantelzorgbelas
ting. Meer dan de helft van de
mantelzorgers bij dementie er
vaart een hoge belasting en in to
taal zijn ruim 200.000 mantelzor
gers ernstig overbelast. Ze wor
den ziek van wat wel de 'mantel
zorgklem' wordt genoemd: het ge
voel dat het kaartenhuis zonder
hen direct in elkaar valt. Deze
mensen zijn terecht fel tegen dit
kabinetsbeleid, dat geheel voorbij
gaat aan het feit dat ze aan het
eind van hun latijn zijn.
Niet alleen op microschaal, ook
op macroschaal speelt een zorgcri
sis. Thuiszorginstellingen en ge
meentes strijden om de persoon
lijke verzorging. Maar de zorgcri
sis zorgt gelukkig ook voor inno
vatie. Ik zal zorgen voor een paar
alternatieve oplossingen in de vol
gende column. Mijn ouders van
89 en 92 redden zich hopelijk de
tussenliggende twee weken nog
met het oude beleid.
Sanne Brouwer (26) heeft haar borsten weg laten
halen. Ze blijkt erfelijk belast. De afgelopen vijfjaar
werd ze gevolgd met een camera.
at nou Angelina
jolie? Zij staat
niet alleen. Ook
Sanne Brouwer
heeft het', dacht
Audrey Boeff, do
cumentairemaak
ster. En ze zette extra vaart achter de film
waarbij ze de Apeldoornse, die haar bor
sten preventief liet verwijderen vanwege
ie kans op borstkanker, al vijf jaar lang
volgt De film eindigt met het moment dat
Sanne tepels getatoeëerd krijgt op de bolle
tjes die als reconstructie op de plek van
haar borsten terecht zijn gekomen.
Tijdbommen gaat deze maand (borstkanker-
maand) in première in Gigant in Apel
doorn, ook andere filmhuizen zijn bena
derd. Er zijn in Apeldoorn al tientallen
kaartjes verkocht zonder dat er ook maar
enige ruchtbaarheid aan de documentaire
gegeven is. De makers hebben alles belan
geloos gedaan. „In het begin doe je het ge
woon, vind je dat dit verhaal moet worden
gemaakt. Uiteindelijk word je fanatiek: al
les moet ten goede komen aan medisch on
derzoek naar borstkanker. Dus ook de op
brengst van de filmkaartjes", zegt Boeff.
„Dit had ik vijf jaar geleden willen zien",
motiveert Sanne Brouwer haar besluit de
filmmakers toe te laten in haar leven.
„Mijn generatie is nieuw, met nieuwe
vraagstukken. Mijn moeder en mijn tante
waren al ziek, hadden al kinderen gekre
gen. Ik ben nog niet ziek. Ik wist na de test
alleen dat ik het BRCAi-gen had en dat
heel veel familie ziek is geworden. Mijn
tante is overleden, mijn moeder is weer
ziek. Vijfjaar geleden dacht ik: ik laat mijn
borsten weghalen. Ik nam dat besluit wel
overwogen. De andere optie was elk jaar
controle, dan zijn het tijdbommen. Ik liet
ze weghalen, daarna zou ik er nooit meer
ziek van worden. Uiteindelijk hield ik een
tietenfeest op de avond voor de operatie."
Er zijn meerdere redenen waarom de film
van Boeff en Stefan Kuiper nog niet eerder
in elkaar gezet werd. Sanne Brouwer: „Er
kwamen eigenlijk alleen maar meer onze
kerheden. De operatie mislukte en mijn
moeder heeft toch weer kanker. Er was
maar 1 procent kans, maar ze heeft het, ter
wijl ze geen borstweefsel meer heeft. En ik
moet nu nadenken over mijn eierstokken.
Want mijn borsten gaven 80 procent kans
op kanker, maar ook mijn eierstokken moe
ten er eigenlijk uit voor mijn 32e. Want die
geven ook 60 procent kans. Daar had ik
niet over nagedacht toen ik me liet testen.
Je borsten zijn je borsten, maar aan eier
stokken hangt eigenlijk veel meer vast. De
tijdbom tikt gewoon door."
Boeff kende Brouwer via via. „Ik hoorde
haar verhaal net nadat ze de uitslag van de
test had. Dat is zo'n heftig verhaal. Ik maak
tv-programma's, maakte nooit eerder een
documentaire. Maar ik voelde dat' ik dit
moest doen. Sanne was gelijk enthousiast.
Dat moet je ook hebben, want dit is zo in
tiem, je komt in het leven van mensen."
Cameraman Kuiper kwam een jaar later,
Mijn eierstokken
geven ook grote
kans op kanker en
moeten er voor
mijn 32e ook uit
tot dan toe was alles gefilmd met een klei
ne camera. „Maar het moest anders, profes
sioneler. Er moest lijn inkomen", vinden
beide filmmakers.
Het was tijd voor een interview waarin
Sanne Brouwer terugkeek. Sindsdien
wordt ze gevolgd door een professionele ca
mera. Ze is de schroom voorbij. „En we
hebben er uiteindelijk een bodypainter bij
gehaald. Het moest knallen. En ondertus
sen met hd-beelden natuurlijk." In de film
zijn de kleurige beelden van een mooi
lichaam dat beschilderd wordt verwerkt.
Onder indringende muziek wordt lang
zaam duidelijk dat de borsten tijdbommen
zijn. „Sanne heeft ze een keer tijdbommen
genoemd. Pas later drong tot ons door: dat
is de titel, het zijn tijdbommen."
In het intro laten bovendien andere vrou
wen met borstkanker hun borsten zien.
„Het is de trechter van de cijfers naar de
realiteit van Sanne. Een op de acht vrou
wen krijgt te maken met borstkanker. Dat
is ontzettend veel." Het is eén open, realis
tische film geworden. Sanne laat alles zien,
ook dat de eerste operatie mislukte. Dat ze
tot twee keer toe opnieuw geopereerd
moest worden en dat verschillende chirur
gen hoofdschuddend aan haar bed staan.
„We hadden niet gedacht dat we Sanne vijf
jaar zouden volgen. Nu Angelina Jolie naar
buiten kwam met haar verhaal dachten we:
nu moet het. Wij hebben Sanne. Dit ver
haal is niet eerder gemaakt. Dit is geen in
terview achteraf. Dit is gewoon de realiteit.
Maar ze stond nog op de wachtlijst voor de
laatste fase: tepeltatoeage", zegt Boeff.
„Je krijgt ook maar een tepel per jaar ver
goed", glimlacht Brouwer. Maar ze belde
de enige arts in-de regio die de tatoeages
zet. Boeff: „Zij begreep het belang van de
documentaire en kwam op haar vrije dag
om Sanne te helpen."
w
Marcel Olde Rikkert is professor in de
geriatrie.
door Angelique Rondhuis
Sanne Brouwer, met op de achtergrond Stefan Kuiper en Audrey Boeff. foto Cees Baars
Sanne's tijdbom
tikt gewoon door
Sanne Brouwer
reageren?
gezondheid@depersdienst.nl
