De oppositie staat klaar om het kabinet vandaag alle hoeken van de
Kamer te laten zien. Maar hoe hard zullen ze het spelen? Onze op
positiepartijen blaffen veel, maar blijken zelden te bijten.
8 VERDIEPING
ALGEMENE BESCHOUWINGEN
Lees dit, kabinet. Sybrand van
Haersma Buma, fractieleider van
het CDA, tikt gedecideerd op zijn
stapeltje papieren. Het alternatief
staat er op, en: werkende weg uit
de crisis; het cursieve het zorgt voor een
licht dreigende ondertoon.
Acht pagina's voorstellen, wijzigingen, om
buigingen. Miljarden euro's gaan van links
naar rechts. Wie het vlugschrift leest, kan
maar een ding concluderen: wat het CDA
betreft moet het kabinet het he-le-maal an
ders doen. Lastenverlaging voor gezinnen
en bedrijven, de nullijn voor ambtenaren,
stoppen met nivelleren. Van de ruim zes
miljard euro bezuinigingen die Mark Rutte
en zijn ministersploeg voor komend jaar in
petto hebben, moet er voor minstens drie
verbouwd worden.
Buma is overtuigd: zijn tegenbegroting
leidt tot economisch herstel en banengroei,
zegt hij tijdens de presentatie zelfverze
kerd. De CDA-leider kan zelfverzekerd zijn,
want zijn oppositiepartij heeft het minder
heidskabinet wat te bieden: een meerder
heid in de Eerste Kamer. „Als het kabinet
onze plannen niet wil, dan zijn er genoeg
anderen waar men zaken mee kan doen."
Om er vilein aan toe te voegen: „Misschien
willen die de belastingen wél verhogen."
Ook de andere oppositiepartijen in de Twee
de Kamer ruiken hun kans. Vandaag en
morgen kunnen zij tijdens de Algemene Po
litieke Beschouwingen, waarin de Miljoe
nennota wordt besproken, het kabinet
dwingen een andere koers te varen. Omdat
de coalitiepartijen WD en PvdA geen meer
derheid in de senaat hebben, zal Rutte c.s.
meer dan gebruikelijk moeten inschikken,
is de overtuiging. „Ze komen nu maar naar
ons toe", zegt D66-leider Alexander Pecht-
old achteroverleunend.
In hun tegenbegrotingen laten D66, Chris
tenunie en GroenLinks weinig heel van het
met pijn en moeite in elkaar gestoken
bouwwerk van het kabinet.
De toon is hard en streng. Uiterst links en
rechts hebben zelfs geen enkel bezwaar te
gen nieuwe verkiezingen. SP-leider Emile
Roemer riep de PvdA al op om uit het kabi
net te stappen. Geert Wilders heeft zijn con
clusie ook getrokken: „Dit kabinet moet zo
snel mogelijk naar huis."
Dus is het slikken of stikken voor het kabi
net? Wie zich baseert op het verleden, zal
moeten concluderen dat het zo'n vaart niet
loopt. „Op belangrijke thema's kon en kan
het kabinet altijd rekenen op een welwillen
de houding vanuit de oppositiebankjes",
zegt onderzoeker Simon Otjes, verbonden
aan het Documentatiecentrum Nederland
se Politieke Partijen in Groningen.
Hij werkt aan een inventarisatie van het
stemgedrag van oppositiepartijen. De afgelo
pen vijftien jaar gaven deze hun steun aan
het overgrote deel van de wetsvoorstellen,
zo blijkt. Van de 'middenpartijen' betrof
dat liefst 90 procent. Alleen de radicalere
SP, de Partij voor de Dieren en de PW sco
ren lager (maar steunden altijd nog mini
maal 74 procent).
„Er is in Nederland sprake van een heel con
structieve, bijna de-politieke houding bij
behandeling van wetten en begrotingen",
zegt Otjes. „Naast de drie klassieke rege
ringspartijen WD, PvdA en CDA zie je dat
nog vier partijen bijna altijd ja zeggen, ook
Oppositiepartijen
als de SP en de
PW steunen
74 procent van alle
wetsvoorstellen
als zij niet in de coalitie zitten: D66, Groen
Links, Christenunie en SGP. In Nederland
is er een sterke cultuur van wheelen and dea
len. Voordat het tot besluitvorming komt,
denken alle partijen mee. Een minister
heeft dan de gelegenheid om mee te bui
gen." Zelfs als de coalitie er zelf niet uit
komt, zoals bij de missies in Uruzgan en
Kunduz, het Pensioenakkoord in 2011 en
het Lenteakkoord in 2012, helpt de opposi
tie haar op grote dossiers uit de brand.
De trend is hardnekkig, en liet ook tijdens
het minderheidskabinet Rutte-I (WD,
CDA, gedoogsteun PW) nauwelijks een an
der beeld zien, aldus Otjes. „Anders dan in
bijvoorbeeld Groot-Brittannië is men hier
over het algemeen ongelooflijk construc
tief. Om met D66'er Hans van Mierlo te
spreken: ik voer hier oppositie vóór het kabi
net, en niet tegen."
Het eisenpakket van CDA-leider Buma, be
oordeelt Otjes ook liever als welwillend dan
als het torpederen van kabinetsbeleid. „Hij
is expliciet in wat hij wil binnenhalen. Ik
zie dat vooral als een zakelijke, pragmati
sche aanpak."
Rutte kan daarmee uit de voeten, zo mag
blijken uit de lijst akkoorden. Gelegenheids
coalities zijn inmiddels een redelijk ingebur
gerd begrip in Den Haag. Het zullen weer
drukke weken worden in de wandelgangen
van het Binnenhof.
nniTPiii a kir\
nonse ns!
door Sandra Donker
illustratie Mark Reijntjens
en Henk te Boekhorst
Simon Otjes, onderzoeker
