Een nieuwe ongemakkelijke
waarheid over C02-uitstoot
De C02-uitstoot en opwarming van de aarde
zijn van de politieke agenda verdwenen. Dat is
prima, want dan kunnen we nu beginnen de
echte milieuproblemen aan te pakken.
Q
SPECTRUM 11
Het contrast tussen dit technocrati
sche dogmatisme en de alomtegen
woordige protesten is groot. Er zijn
nog maar weinig mensen te vinden
die een echt goed woordje voor het ka
binet over hebben: ter rechterzijde
worden de lastenverzwaringen gehe
keld, ter linkerzijde de bezuinigingen.
De neiging is om elke keer maar weer
stelling te nemen in deze meningen
kakofonie. En dat gebeurt dan ook vol
op. Hoewel het kabinet er inmiddels
een jaar zit, lijkt het laatste verkiezin
gencircus nog niet opgedoekt te zijn.
De nijdige en rusteloze energie van
de heen-en-weerdiscussies tijdens
het Prinsjesdagdebat op de NOS ver
schilde bijvoorbeeld nauwelijks van
de toon van de campagnedebatten
een jaar geleden.
Voor een meerderheid van de Neder
landers, zo wees gezamenlijk onder
zoek van Trouw en de Vrije Universi
teit uit, is het daarom tijd voor een
sterke leider die orde op zaken komt
stellen. De hang naar een sterke leider
is een gevolg van grote onvrede over
de huidige politiek. Toch is de behoef
te aan autocratie minder bijzonder
dan menigeen denkt.
Het verlangen naar een sterke man
(of vrouw) past goed bij de fase die
onze Nederlandse staat nu doorloopt.
De mooiste en scherpste beschrijving
van deze ontwikkeling is gemaakt
door Plato in zijn meesterwerk De
staat.
Het is een verhaal dat het gekissebis
over de dagelijkse Haagse zaken ab
straheert en daarom het waard is eens
verteld te worden.
In De staat beschrijft Plato het verval
van de ideale staat. Deze staat is denk
beeldig en wordt geleid door wijze be
stuurders, tussen wie echter eerzucht
ontstaat. Sommige van hen willen
wel eens goed geld zien voor hun
werk en scheiden zich daarom
af van de keurige aristocraten die ge
noeg hebben aan de eer het land te lei
den. Er is verdeeldheid in de staat ge
slopen en zij is onherroepbaar.
In het volgende stadium, dat van de
oligarchie, zijn de rijke machthebbers
ten koste van de aristocraten aan de
macht gekomen. Deze oligarchen zijn
hebzuchtig en spilziek. Plato noemt
hen 'verweesde materialisten', 'hom
mels in een honingraat'. Ze hebben
én de macht én het geld.
Lang duurt hun heerschappij niet. De
oligarchie is namelijk niet bestand te
gen democratie. Dat is logisch volgens
Plato, want de rijkdom van de oligar
chen wekt grote afgunst bij de rest
van de bevolking. Het doet haar be
sluiten een deel van de buit op te ei
sen, een gevecht dat ze op basis van
het grote getal wint.
Maar in de democratie is ook de bevol
king spaarzaamheid vreemd. Materi
eel bezit is een verslavend statussym
bool waarvan nooit genoeg is. De so
ciale druk helpt ook niet: zuinigheid
en altruïsme worden uitgelegd als on
nozel en dom. Verdienen en uitgeven
is het credo. In de democratie leeft de
meerderheid op de pof.
Hadden eerzucht het verval van de
staat gestart en hebzucht dat proces
versneld, in de democratie is de be
geerte naar vrijheid het begin van de
tirannie. De inmiddels welvarende
middenklasse heeft geen behoefte aan
bemoeizucht van het bestuur. Ze zal
bij de kleinste beperking van haar vrij
heid de machthebbers van elitair re
gentengedrag beschuldigen. De pu
blieke zaak kan de middenklasse wei
nig meer boeien. Ze wil best in haar
ondernemerschap ambtelijk onder
steund worden, maar verder met rust
gelaten worden.
Tijd voor de nieuwe rijken het armere
deel van de bevolking tegen de oude
oligarchische garde op te zetten en
haar steun te vragen voor een nieuwe
leider die haar belangen beter behar
tigt. De boosheid van de rijke midden
klasse kan door de machthebbers nau
welijks meer opgevangen worden
doordat ze bestuurlijk versleten zijn
vanwege hun focus op geld en econo
misch denken. Het zijn de perfecte in
grediënten voor een hang naar auto
cratisch ingrijpen.
Plato's verhaal verwijst naar de ont
wikkeling van staten, en de Neder
landse staat kan er goed aan gerela
teerd worden, bestaand uit een boos
volk en een moegestreden elite. De
toekomst is ongewis, maar we weten
uit de historie dat het Nederlandse
volk niet snel geneigd is tot opstand.
Plato heeft de hoofdrolspelers be
noemd, zodat wij ook weten waar de
oplossing ligt om de teloorgang van
de Nederlandse staat tegen te gaan.
Ons landsbestuur dient zijn liefde
voor de publieke zaak te herwinnen
en de economische focus van zijn poli
tiek te verminderen. De boze midden
klasse zal haar focus op eigen vrijheid
en materieel gewin moeten beteuge
len. Een herstel van die balans vormt
het recept voor een hernieuwde stabi
liteit van de staat.
Dat betekent dat ook vastgeroeste me
taforen een poetsbeurt kunnen gebrui
ken. Dus laten we de troonrede niet
langer zien als een absurd toneelstuk,
maar als het symbool van Nederland
se eenheid. Als dank zal het kabinet
zijn economisch beleid niet langer
meer als een natuurfenomeen be
schouwen.
Hoewel nog steeds een
hoogtepunt voor de
milieu-organisaties
zijn CO2 en de globale
opwarming van de aar
de van de politieke agenda verdwe
nen. Naast de economische realiteit
is daar een andere goede reden voor.
De impact van het broeikasgas CO2
is aan slijtage onderhevig.
Aan het begin van deze eeuw was de
theorie dat de opwarming van de aar-
de werd veroorzaakt door de toene
mende uitstoot van CO2. Hoewel
moeilijk te bewijzen, werden wiskun
dige klimaatmodellen ontwikkeld
die lieten zien dat een continue uit
stoot van CO2 tot een catastrofale
temperatuurstijging zou leiden. En
met behulp van Nobelprijswinnaar
Al Gore Een ongemakkelijke waar
heid) werden alle registers openge
trokken, met het mantra 'de weten
schap is er uit'.
Hoewel de uitstoot van het broeikas
gas CO2 onverminderd doorgaat, is
de globale temperatuur inmiddels al
meer dan tien jaar niet meer geste
gen; over een ongemakkelijke waar
heid gesproken.
De klimaatmodellen voldoen dus
niet meer aan de feiten en zijn onge
loofwaardig geworden. Uiteraard
wordt naarstig naar een verklaring ge
zocht, maar die is nog niet echt ge
vonden en het CO2 verhaal komt
daarmee op losse schroeven te staan.
Overigens was er al langer kritiek op
de validiteit van de klimaatmodellen,
want veel aspecten van het klimaat
zijn moeilijk of helemaal niet te mo
delleren. De modellen zijn uitermate
gevoelig rondom aannames over de
terugkoppelingseffecten en het zijn
juist die terugkoppelingseffecten die
de omvang van de opwarming bepa
len.
Het is al lang bekend dat er veel ande
re factoren zijn die van invloed kun
nen zijn op een temperatuurverande
ring van de aarde. Door de enorme
mediahype rond CO2 zijn die echter
nooit echt uit de verf gekomen. Om
er een paar te noemen: stand van de
zon, zon-intensiteit, oceaanstromin
gen, warmtecapaciteit van de ocea
nen (71% van het oppervlakte van de
aarde bestaat uit oceaan), wolkenvor
ming, roetdeeltjes, vulkaanuitbarstin
gen, verandering in landgebruik en
kosmische straling.
Het IPCC (het internationale klimaat
panel) heeft eigenlijk nooit veel aan
dacht besteed aan deze andere facto
ren. Steeds meer wetenschappers ne
men echter afstand van de 'menselij
ke broeikashypothese'. Zelfs Al Gore
heeft toegegeven dat hij in zijn film
wel erg heeft overdreven en dat, vol
gens hem, CO2 aanzienlijk minder
belangrijk is voor de opwarming dan
hij eerder had aangegeven.
Er zijn ook nog andere belangen aan
de orde. In de eerste plaats zijn daar
de klimaatsubsidies waarvan de re
searchinstituten afhankelijk zijn. Een
ontkenning van de menselijke in
vloed op de verandering van het kli
maat zal de subsidiestromen snel
doen opdrogen. Politici van naam en
faam hebben zich hard gemaakt voor j*
de klimaathypothese en kunnen hun
invloed verliezen. Hele bedrijfstak
ken zijn afhankelijk van de subsidië
ring (windenergie, zonne-energie).
En niet in de laatste plaats heeft de
milieubeweging er alle belang bij
haar geloofwaardigheid niet kwijt te
raken.
Over een paar weken verschijnt de
nieuwe rapportage van het IPCC (de
Fifth Assessment Review); dat wil zeg
gen de samenvatting. De feitelijke
rapporten komen pas in de loop van
2014. Volgens het uitgelekte rapport
is de inhoud weinig anders dan de vo
rige keren. De temperatuurdaling
'wordt veroorzaakt door kortetermijn-
factoren'; en 'de mensheid is verant
woordelijk voor de opwarming'.
Het zou het IPCC sieren als het zich
wat bescheidener zou tonen in zijn
conclusies, na Climategate, het kli
maatschandaal uit 2009/2010 (het lek
ken van duizenden emails en fouten
in het IPCC-rapport). Eind deze
maand weten we het.
Betekent dit dan dat we niets moeten
doen? Nee, natuurlijk moeten we wel
wat doen. We moeten alleen niet ve
le miljarden euro's besteden aan de
reductie van C02-uitstoot. Dat geld
kan beter worden besteed aan aanpas
sing aan klimaatverandering dan aan
een poging klimaatverandering te
beïnvloeden. Er zijn talloze proble
men die erom schreeuwen aangepakt
te worden: schoon drinkwater, be
scherming van regenwouden, biodi
versiteit, luchtvervuiling, armoede.
Uiteraard moeten de fossiele energie
bronnen een keer worden vervangen.
De ontmaskering van de C02-hype
geeft ons nu de tijd aan een even
wichtige energietransitie te werken;
en geeft ons de middelen de proble
men van nu aan te pakken, en niet
die van 2050 of later.
ZATERDAG 21 SEPTEMBER 2013
toneelspel
door Frits Spaans
Frits Spaans is
econometrist
en milieudes
kundige. Tot
2010 werkte hij
bij milieu ad
vies bureau CE
in Delft. Sinds
dien heeft hij
zijn eigen ad
viesbureau. Hij
geeft met name
advies over
energiebespa
ring.
reageren?
opinie@depersdienst.nl
