t A
73% 176%
V 1
Zorgpersoneel dat
ook voor een naaste
zorgt, is vaak op zoek
naar balans tussen
werk en privé.
'Mantelzorger
kan extra
steun goed
gebruiken'
VERDIEPING 11
eem je te veel het
voortouw, dan hou
den anderen zich al
gauw op de achter
grond. Bewaak je ei
gen grenzen en
praat met je broers
en zussen." Het is een van de treffendste
antwoorden uit een groot onderzoek onder
mantelzorgers die werkzaam zijn in de
zorgsector.
Als er een familielid is dat erg afhankelijk
is geworden door dementie, wijst iedereen
graag naar de meest ervaren zorgverlener
in de familie. Ook al werkt die al dagelijks
met patiënten en is het nemen van enige
afstand vrijwel onmogelijk, de 'professio
nal' wordt vrijwel altijd stilzwijgend dé
aangewezen mantelzorger.
De 'participerende samenleving', waarover
koning Willem-Alexander het dinsdag nog
had, trekt een erg zware wissel op mensen
die beroepsmatig toch al voortdurend klaar
staan voor anderen. Want als familie of bu
ren taken van de thuiszorg of de verple
ging moeten overnemen, en dit extra ge
wicht wordt louter gelegd op toch al zwaar
belaste schouders, dan is het vragen om
problemen.
Er bestaat een risico op overbelasting, maar
dat komt bij de familie niet op. En niet al
leen bij de naasten, ook elders bestaat er
nauwelijks begrip voor de zwaarte van
mantelzorg.
Op het werk lijkt nog een taboe te bestaan
als het om mantelzorg gaat, want bijna de
helft van de zorgprofessionals verzwijgt de
neventaak tegenover de direct leidingge
vende in het verpleeghuis, de thuiszorg of
de ggz-instelling.
Het blijkt allemaal uit een groot onderzoek
dat pensioenfonds PGGM heeft gehouden
en waaraan bijna achtduizend werknemers
uit de sector zorg en welzijn hebben deel
genomen.
Bijna tweederde van de zorgmedewerkers
neemt ook in de vrije tijd taken op zich die
met verzorging te maken hebben. Een
kwart van hen doet dat elke dag, vaak voor
een familielid dat in een instelling woont.
De betrokken medewerkers geven aan vaak
moeite te hebben om werk en mantelzorg
te combineren. Met name de zorg voor de
mentiepatiënten wordt in veel gevallen als
emotioneel zwaar ervaren.
Bijna drie op de tien van de ondervraagde
mantelzorgers hebben de zorg voor ie
mand met dementie. De meeste mantelzor
gers, in leeftijd variërend van 44 tot 67 jaar,
zorgen voor een van de (schoon)ouders.
De enquête maakt duidelijk dat mantelzor
gers vooral behoefte hebben aan meer in
formatie over bijvoor
beeld wetten en re
gels. Vrouwen verlenen de meeste mantel
zorg, maar ook een relatief hoog percenta
ge van de ondervraagde mannen zegt man
telzorger te zijn. Mannen ondersteunen
vooral bij praktische zaken, zoals in het
huishouden. Vrouwen staan patiënten va
ker emotioneel bij, bijvoorbeeld door te
luisteren en troost te bieden.
60 procent van de ondervraagde mantelzor
gers geeft al meer dan vijfjaar lang zorg.
Een derde al langer dan acht jaar. Hoewel
de verzorgers behoefte hebben aan meer
begrip en steun, blijkt dit voor bijna de
helft van hen geen gespreksonderwerp te
zijn tegenover hun werkgever.
Liesbeth Hoogendijk, directeur van de lan
delijke vereniging voor mantelzorgers en
zorgvrijwilligers Mezzo, heeft nooit eerder
een onderzoek naar mantelzorgers uit één
bepaalde beroepsgroep gezien.
„Dat maakt dit onderzoek bijzonder. En na
tuurlijk de conclusies, die tegelijk niet erg
verrassend zijn. Want dat de combinatie
van een zorgbaan en mantelzorg extra be
lastend is, is eigenlijk voor de hand lig
gend. Het gaat maar door. Alle dagen op
het werk en 's avonds en in het weekeinde
zorg verlenen. Natuurlijk weten deze pro
fessionals prima hoe ze het best met een
hulpbehoevend familielid moeten omgaan,
maar dat neemt niet weg dat het erg belas
tend is. Je kunt spreken van een verlengde
werkdag, en dat in een zevendaagse werk
week. Met veel emotionele belasting boven
dien."
Nti door het overheidsbeleid en de naken-
de participatiesamenleving de druk op
mantelzorgers alleen maar groter wordt,
vindt Hoogendijk het voor de hand liggend
dat iets wordt gedaan om de mantelzorger
te ontlasten.
„Veel van deze zeer toegewijde mensen vra
gen pas hulp als het water hen aan de lip
pen staat. Dan kan het al te laat zijn. Daar
om moet gekeken worden naar mogelijkhe
den om de zorgers te ontlasten. Dagbeste
ding, ondersteuning om de mantelzorger
eens een paar dagen eruit te laten gaan. Nu
een belangrijk deel van de verantwoorde
lijkheid voor de begeleiding van ouderen
naar de gemeenten gaat, moeten die daar
voor ruimte f reëren. Maar ik maak me daar
wel zorgen over, want de budgetten gaan
eerder omlaag dan omhoog."
Opdrachtgever voor het onderzoek is
coöperatie PGGM, met 585.000 leden, on
derdeel van de grote pensioenverzekeraar
uit de zorgsector.
Directeur Frido Kraanen vertelt waarom
ook bij de coöperatie zorg bestaat over de
positie van de mantelzorger: „Het aantal
ouderen dat extra ondersteuning nodig
heeft, neemt toe, het aantal dementeren
den zal de komende dertig jaar verdubbe
len. Het kabinet wil dat we steeds vaker
een beroep kunnen doen op zorg uit de ei
gen omgeving. En onze leden hebben al
een erg belastende baan."
De coöperatie legt de uitkomsten van het
onderzoek niet naast zich neer. Kraanen:
„Wij willen onze leden helpen een balans
te vinden in hun bestaan. Dat draagt ook
bij aan een vitale sector zorg en welzijn.
We ondersteunen mantelzorgers met
coaching. Vanaf vandaag is op website van
PGGM een online forum ingericht, waar
we samen met Alzheimer Nederland vra
gen over mantelzorg en dementie behande
len en tips geven ter verlichting van hun
zorgtaak."
woners, er zijn twee perso
neelsleden, die je vaak he
lemaal niet ziet."
„Vader lijkt nu gelukkig, al
is dat moeilijk te peilen.
Maar of hij ook tevreden
heid blijft uitstralen als
moeder niet meer zou ko
men, waag ik te betwijfe
len."
Omdat ze zeifin de gehan
dicaptenzorg werkt en ook
vier kleinkinderen heeft,
is het programma van Bea
overvol. Ze loopt geregeld
tegen haar grenzen aan.
„Mijn moeder kan ook wat
extra zorg gebruiken.
Sinds vader in het ver
pleeghuis woont, is de on
dersteuning door de de-
mentieconsulente wegge
vallen. Extra ondersteu
ning van de mantelzorger
zou een enorme
verlichting kunnen beteke
nen."
De mantelzorger die voor
de mantelzorger zorgt. Bea
van der Bruggen (55) uit Til
burg staat altijd klaar voor
haar moeder (82), die op
haar beurt dagelijks voor
haar in een verpleeghuis wo
nende dementerende echt
genoot (83) zorgt.
e ondersteu-
ning door het
W personeel in
JL—het verpleeg
huis schiet tekort. Ik heb
echt de indruk dat het an
ders kan. Het is dat er vrij
willigers zijn, anders zou
den de dementerende be
woners echt aandacht te
kort komen."
„Mijn moeder gaat dage
lijks naar vader, ze woont
gelukkig dichtbij. Ze ver
zorgt hem, doet de was,
geeft hem eten en drinkt
koffie met hem. Zelf ga ik
ook een a twee keer per
week naar mijn vader, net
als enkele andere familiele
den."
Bea houdt haar hart vast
voor het geval dat haar
moeder iets óverkomt.
„Dan zit het tehuis met
een probleem. De afdeling
van mijn vader telt tien be-
VRIJDAG 20 SEPTEMBER 2013
J
Zeven zwaar beladen
werkdagen per week
door Paulus Smits
'N
Verpleegk. Toezicht Persoonlijke Huishoudelijke
handelingen houden verzorging verzorging
Praktische
ondersteuning
Emotionele
ondersteuning
.(••VMM»
Bea van der Bruggen foto fotopersburo Van de Meulenhof
