Kinderkopjes en gebakken klinkers
I
I
I
2 BUITEN
zich op de grens tussen hemel en
aarde. Hier gaat het om de objec
ten die zich op het maaiveldni
veau bevinden, zoals veedrinkput
ten, hollestelles maar ook dijken,
al dan niet met een weg er over
heen of er onderlangs.
Vele wegen zijn inmiddels geasfal
teerd. Dat is misschien wel ge
beurd zonder te beseffen dat daar
mee ook iets historisch verdween.
De in Zeeland nog sporadisch aan
wezige kinderkoppen en de we
gen die nog bestraat zijn met ge
bakken klinkers, verdienen het
om beschermd te worden. In de
tijd van Napoleon werden er vele
wegen aangelegd met kinderkop
jes. Hoewel de term kinderkopjes
ons bekend in de oren klinkt, is
de originele naam kasseien. Van
een kasseienweg in het nabije
Antwerpen is geconstateerd dat
deze al in de 16e eeuw is aange-
Bedreigd erfgoed
Bij bedreigd erfgoed denk je
al snel aan zichtbare objec
ten. Die bevinden zich veel
al boven het maaiveld zoals monu
mentale gebouwen, molens, wa
terbakken, grenspalen. Ook bij
een waterput die aan de opper
vlakte zichtbaar is, kunnen we
ons van alles voorstellen. Er ligt
echter nog veel meer onder het
maaiveld dat bedreigd wordt. De
ze archeologische plekjes (sites)
zijn vaak via de provinciale Ar
cheologische Waarde Kaart gere
gistreerd. Hoewel de locaties ver
meld zijn, is niet altijd bekend
wat er daadwerkelijk aanwezig is.
Een aantal archeologische sites is
door het bestemmingsplan be
schermd.
Wat zeker ook interessant is,
maar bedreigd wordt, bevindt
Erg uitnodigend zien de invalswegen richting Botshoofd er
niet uit. Het loopt dood, geven de borden langs de kant van de
weg aan. Maar er is leven genoeg aan het einde van de Leguit-
sedijk, waar eens het front van de Tachtigjarige Oorlog lag en
harde strijd met het water werd gevoerd.
Het gehucht
SIGNALEMENT BOTSHOOFD
Gijs en Karin van Haaften
kwamen zes jaar geleden in
Botshoofd wonen. Hun ap
partement in Tholen-Stad
was 'best druk' en duidelijk
iets wat maar voor tijdelijk
was. Zoekend naar een wo
ning in het buitengebied stuitten ze op het
gehucht. „We kenden Botshoofd niet eens,
hoewel het dichtbij Tholen ligt", herinnert
Karin zich. „We gingen op een avond naar
het huis kijken en reden twee keer voorbij.
Moeten we nou hier van de weg af? Maar die
weg loopt toch dood? Je ziet wel wat liggen
maar ik heb nooit gedacht dat het een ge
hucht was. Daarna zijn we overdag gaan kij
ken en was het huisje nog steeds heel erg
leuk. Knus. De vrijheid en rust trokken ons,
ook vanwege de kinderen. Hier komt alleen
bestemmingsverkeer, dus ze kunnen heer
lijk vrij spelen. Af en toe hoor je de boten
die op het Schelde-Rijnkanaal varen. Vind je
dat niet vervelend, vragen mensen wel eens.
Nee, want dat ben je zo gewend. In de eerste
paar nachten hoor je dat, maar nu niet meer.
Het is juist mooi. Ie bent zó bij het water. Ik
zou hier echt niet meer weg willen. Iéder-
een die hier komt is heel positief. Wat woon
je hier mooi! Maar van tevoren heerst de ge
dachte: waar woon je? We horen veel van
mensen dat ze de TomTom moesten instel
len want ze wisten niet of ze goed reden. En
bij Roosendaal ligt het dorpje Bosschen-
hoofd; een aantal mensen dacht dat we daar
gingen wonen."
De naam Botshoofd heeft wel vaker voor ver
warring gezorgd, zo leert het verleden. In de
boeken duiken verschillende spellingswij
zen op: Boschhoofd, Boschhooft of toch Bots
hoofd. Alom wordt aangenomen dat die
naam komt van het wantij (een draaiing of
stilstand in het water waar twee vloedstro
men elkaar ontmoeten) dat ontstond in het
midden van de zeventiende eeuw. De stro
men van de Oosterschelde en - toen nog -
de Eendracht ontmoetten elkaar precies bij
Botshoofd en voila. „Maar ik vraag me af of
dat terecht is", zegt Cees Boogaart. Hij houdt
zich graag bezig met de geschiedenis van
Oud-Vossemeer en omgeving. „Die stromen
komen er inderdaad samen maar Botshoofd
is al veel ouder."
Feit is dat er in de Tachtigjarige Oorlog ge
noeg gevochten is rond Botshoofd en omge
ving. In 1588 wilde de Hertog van Parma Ber
gen op Zoom belegeren. Om de toevoer naar
die stad ook van zeezijde af te sluiten, moest
hij eerst Tholen aanvallen. Achthonderd sol
daten, gedekt door tweehonderd sluipschut
ters, probeerden onder aanvoering van Mon-
tigny de Eendracht te doorwaden. Ze wer
den verslagen door de Staatsen en moesten
vierhonderd doden en gewonden achterla
ten. Dik driehonderd jaar later werden bij
het uitgraven Van grond geraamten gevon
den. Spaans? Moeilijk te bepalen, schreef de
Iersekse en Thoolsche courant. „De genoemde
overblijfselen zijn direct begraven in dendijk,
vooral ook omdat bij de werking van de lucht,
velen als stof ineen vielen. Een professor uit Am
sterdam, de directeur van het anatomisch labora
torium, wenschte de schedels te ontvangen voor
een nader onderzoek, maar daar kon dus niet
aan voldaan worden, anders zou het wel geble
ken zijn of het Spanjaarden dan wel oude Neder
landers zijn geweest."
Boogert duikelt nog een aardige anekdote
over toenmalig koningin Wilhelmina op. Zij
bracht in maart 1906 een bezoek aan
Oud-Vossemeer en omgeving, dat toen
zwaar was getroffen door vijf dijkdoorbra
ken. „Koningin Wilhelmina en prins Hen
drik vertoefden enige tijd bij het huisje van
weduwe Van de Klooster aan het einde van
de Molenstraat, tot de roeiboot in orde was
gebracht. Volgens ooggetuigen kreeg het ge
zelschap koffie van de weduwe. Het gebrek
aan koffielepeltjes was geen punt, zei de we
duwe en ze roerde met haar de vinger in het
kopje van de koningin!"
Terug naar de familie Van Haaften, die de
laatste jaren zag dat oudere bewoners van
het gehucht verhuisden en dat er jongere
mensen voor in de plaats kwamen. Vier jon
ge gezinnen vestigden zich er. „Er wonen
hier ongeveer vijftig mensen", zegt Karin.
„Is de buurt close? Je let op elkaar maar de so
ciale controle is niet té groot. Als je elkaar no
dig hebt of je wilt wat vragen kan dat altijd."
Onverharde weg op een boomdijk: typisch Zeeuws.
door Sylvia Tuinder
Historische schuren, unieke
waterputten en oude bakketen.
Veel cultureel erfgoed in Zeeland
wordt bedreigd. In deze serie laten
we zien wat er dreigt te verdwijnen.
Af en toe hoor je de boten
op het Schelde-Rijnkanaal
door Michiel Bouwman
Oud-Vosse/^-^^
Botshoofd 1
"7
Gemeente: Tholen
Aantal inwoners: circa 50
Aantal huizen: 10
Netwerksignaal: matig
Ligging: Tussen Tholen en
Oud-Vossemeer, aan het Schel
de-Rijnkanaal
Vrijheid voor kinderen, want in Botshoofd komt alleen be
stemmingsverkeer.