Contact
maken met
de natuur
-i
Eerste boekverfilming Rosenboom
Hulp bij
euthanasie
hoort niet
bij leken
Vleermuizen dommelen in de voegen
't
CULTUUR 27
VLISSINGEN - Mensen laten ruiken
aan een handvol koeienstront.
Met dat fraaie beeld begint Dan
sen met gehoornde dames, de docu
mentaire die gistermiddag een
voor-première had bij Film by the
Sea. Filmmaker Onno Gerritse
biedt met deze documentaire een
mooi portret van het boerenecht
paar Jan Dirk en Irene van der
Voort. Zij kozen ervoor te stop
pen met antibiotica in hun
koeienhouderij. Ook vaccineren
ze niet meer. Daar was moed en
doorzettingsvermogen voor no
dig. De film geldt niet als aan
klacht voor de traditionele vee
houderij. Wel toont Gerritse met
deze documentaire wat de poging
om meer in contact te komen met
de natuur, kan opleveren.
VLISSINGEN - De verfilming van
het boek Publieke Werken van Tho
mas Rosenboom zit eraan te ko
men. Het is de bedoeling dat Jo-
ram Lürsen Alles is Liefde en Alles
is Familiede film gaat regisseren.
Verder blijkt Gijs Scholten van
Aschat belangstelling te hebben
voor de hoofdrol. Het
betreft de eerste verfil
ming van een boek
van Rosenboom.
„Ik weet er zelf niet zo
heel veel van hoor. Het
meeste daarover lees ik
in de krant", zei Rosen
boom gistermiddag tijdens de der
de literaire lunch bij Film by the
Sea. Hij bemoeit zich niet met het
scenario. „Ik verbeeld me niet dat
ik er verstand van heb. Film ma
ken is toch een vak op zich. Mijn
enige angst is dat het verhaal door
de film verbeterd wordt. Volgens
mij is dat bijvoorbeeld gebeurd
met de roman Karakter van Borde-
wijk. De verhaallijn komt in de
film veel beter uit de verf dan in
het boek", aldus Rosenboom.
Voor regisseur André van Duren,
die door de auteur voor deze
lunch was uitgenodigd was het
best een beetje slikken. Hij had
ook graag de regie van Publieke
Werken willen doen, maar dat
stokje is al langs drie anderen ge
gaan: Willem van de Sande Bak-
huyzen (inmiddels overleden),
Theu Boermans en nu
dus Joram Lürsen.
Van Duren zeifis overi
gens druk in de weer
met plannen voor de
verfilming van De Helle
veeg van A.F. T. van der
Heyden. Hij schoof ove
rigens toch ook met veel plezier
aan, omdat Rosenboom in Vlissin-
gen Kees de longen als favoriete
film presenteerde. „Waarom
wordt die film eigenlijk niet elk
jaar met kerst op televisie uitge
zonden?", wilde Rosenboom van
de regisseur weten. Volgens Van
Duren heeft dat alles te maken
met een conflict tussen hem en
de NCRV. „Sinds die tijd wordt
Kees de Jongen geweerd van tv."
Presentatrice Helge Prinsen stelde
uitgebreid Rosenbooms recente
boek De Rode Loper aan de orde.
De inspiratie daarvoor deed hij op
tijdens Film by the Sea 2010 toen
hij zelf eregast was op de rode lo
per. Dat in verband met de docu
mentaire over hemzelf betreffen
de het schrijfproces voor zijn
boek De zoete mond. De auteur ver
telde dat aan het werkelijke schrij
ven van een boek bij hem een lan
ge periode van componeren voor
af gaat. Hij stelt een uitgebreid
schema met indeling van hoofd
stukken op. „Dat levert me juist
heel veel vrijheid op. Ik schrijf
dan immers nog geen lopend pro
za en kan dan nog van alles veran
deren. Stel ik ben bezig met
hoofdstuk 3, zit 's avonds op de
bank met een glas wijn en be
denk iets bruikbaars voor hoofd
stuk 14. Dan kan ik dat met een
aantekening al vast invullen",
schetste hij zijn werkwijze. Vol
gens hem werken meerdere vakge
noten volgens een bepaalde struc
tuur. „W.F. Hermans zou zijn
Donkere Kamer van Damokles toch
nooit zonder structuur geschre
ven kunnen hebben?" De mythe
dat Rosenboom elke dag chili con
carne eet, weerlegde hij met de
opmerking: „Nee, want ik kan te
genwoordig nog een ander ge
recht maken." Verder liet hij we
ten een moeilijke eter te zijn. „Als
ik bezig ben met schrijven, ver
geet ik meestal dat ik ook moet
eten, drinken en plassen. Dus als
ik stop aan het einde van dag, wil
ik alles tegelijk doen."
Vandaag schuift Christine Otten
aan voor de literaire lunch.
VLISSINGEN - Een poëtische film
over een on-poëtisch onderwerp.
Een film die vragen oproept en
tot nadenken aanzet. Een film die
heel integer omgaat met dit inge
wikkelde onderwerp. Aldus werd
de film Miele beoordeeld door de
panelleden van een debat over
euthanasie gisteravond bij Film
by the Sea.
De debaters waren: Hedy d'Anco-
na (voormalig minister Volksge
zondheid, lid initiatiefgroep Uit
Vrije Wil), Jacobina Geel (theolo
ge, presentatrice en voorzitter
GGZ Nederland) en Carlo Leget
(o.m. hoogleraar palliative zorg).
Miele bleek een prima film als aan
zet voor een pittige discussie.
D'Ancona greep de kans aan te
pleiten voor heldere regelgeving
voor hulp bij zelfdoding als ie
mand ecbt niet verder wil leven.
Zonder dus dat er sprake is van
ondragelijk lijden, waar de huidi
ge euthanasiewet wel in voorziet.
„Laat die hulp niet aan leken
over", vindt zij en ze zag die me
ning in de film bevestigd.
„Laat daar eerst eens meer onder
zoek naar gedaan worden, voordat
we te snel in regels schieten",
vond Leget, die zich even later
wat geïrriteerd toonde omdat
voor hem de discussie te veel de
kant op ging van 'voor' of 'tegen'
euthanasie bij levensmoeheid.
D'Ancona vindt dat de mens zelf
daarin de beslissing moet kunnen
nemen, ongeacht de uitslag van
welk onderzoek dan ook.
„De discussie dient te gaan over
de hulpverlener. Wie mag ik vra
gen te helpen als ik levensmoe
word?", bracht Geel in het mid
den. Zij voerde als voorbeeld de
zaak Albert Heringa aan. Hij hielp
zijn 99-jarige moeder bij zelfdo
ding. „In de televisie-uitzending
daarover werd een liefdevol beeld
geschetst. Maar het deugt niet en
volgens de wet is hij strafbaar."
Miele is nog te zien: vandaag
14.00 uur, zaterdag 21/9, 16.00
uur en zondag 22/9,18.45 uur
Op het weblog Zeelandgeboekt van
de PZC worden nieuwe Zeeuwse boe
ken en tijdschriften gesignaleerd. We
kelijks wordt één titel in de krant ge
presenteerd.
Ik pluk zomaar een paar zin
nen uit het boek. 'De ruïne
blijft een ruïne'; 'hier ver
traagt de tijd tot in de toekomst';
'voor schilders van zeegezichten
is het een geliefd decor'. Natuur
lijk hebben zulke zinnen betrek
king op het zeefort Rammekens
bij Ritthem. Eén van de mooiste
monumentale verdedigingswer
ken van Zeeland. Van Nederland.
En van West-Europa. De afgelo
pen twee jaar werd het hartgron
dig gerestaureerd. Ruim 4,5 eeuw
ligt het fort nu strategisch op de
rand van Walcheren. Oude ste
nen kunnen heel wat leven voort
brengen. Ik lees het allemaal in.
Fort Rammekens. Een poort naar de
toekomst.
De geschiedenis van het fort is na
genoeg bekend. Gebouwd vanaf
1547, de Napoleontische tijd, de
Tweede Wereldoorlog. Twijfelt u
nog, google het fort dan maar
even, dan krijgt u meer dan ge
noeg info.
Schrijfster Jacoline Vlaander (Am
sterdam, 1964) is journalist en bio
grafisch schrijfdocent.
Het fort is een Rijksmonument
en sinds 1972 eigendom van
Staatsbosbeheer. De restauratie is
bedoeld om het verdedigingswerk
te stabiliseren. Dat houdt in, dat
'het verweerde uiterlijk met brok
kelende muren en een weelderig
wilde plantengroei' behouden is
gebleven. Jacoline Vlaander heeft
haar verhaal in vier periodes opge
knipt: 1547-1600,1600-1795,
1795-1900,1900-heden. Als na
1830 de perikelen met België wor
den opgelost, raakt Rammekens
vergeten. In 1869 verliest het zijn
status als fort. Pagina 57: „Mossen
kruipen in kalkrijke mortel. Va
rens en geurende bloeiers hech
ten zich behaaglijk tussen de ste
nen, en geruisloos langs de geruw
de muren rukken wilde bramen
op. De natuur neemt het lang
zaam over." In de Tweede Wereld
oorlog geeft de Duitse bezetter
het fort weer een militaire func
tie.
Ik leef mee met de grootoorvleer-
muizen, die in de voegen tussen
de stenen dommelen. Tijdens
hun winterslaap halen ze één
keer per anderhalf uur adem. Een
paar keer per winter worden ze
wakker om druppels van de mu
ren te drinken. Nou is de vraag of
er na de restauratie voldoende lek-
water is.
Ik mag het hopen.
Jacoline Vlaander: Fort Rammekens.
Een poort naar de toekomst - Uitge
verij Den Boer De Ruiter, 80 pagi
na's, 12,so euro.
WOENSDAG 18 SEPTEMBER 2013
I Filmmaker Onno Gerritse en boer Jan Dirk van der Voort, foto Lex de Meester
door Ali Pankow
T7T
I Thomas Rosenboom
door Ali Pankow
door Jan van Damme