1
Medicijn tegen verjaardagen
2 GEZOND
C
Aderlating
Beenmerg
j
GRIJS GEBIED
Marcel Olde Rikkert
Verjaardagsfeestjes
mogen op hun re
tour, behalve bij
kinderen. De gre
tigheid waarmee
Fien, mijn nichtje van 10, on
langs op haar verjaardagsfeest
je de volgende stap naar het
grotemensenleven zette, kent
zijn weerga niet bij volwasse
nen. De ie tot en met de 10de
verjaardag moeten hoogtepunten
blijven voor ouder en kind, daar
na mag het ritueel worden afge
bouwd. Geheel eraan ontsnappen,
is andere koek, hoewel het voor
onze volksgezondheid het best
zou zijn de verjaardag radicaal af
te schaffen! Wat is het geval? Wat
een vrolijke bedoening zou moe
ten zijn, blijkt een risicovolle dag
voor de jarige. Veertig jaar lang
waren wetenschappers het hier
over oneens. Het kamp van de
feestneuzen meende bewijs te
hebben voor een beschermend ef
fect van verjaardagen. Het andere
kamp vond juist aanwijzingen
voor een toename van onheil. Het
pleit werd beslecht door een
groep Zwitsers die de sterftestatis-
tieken konden onderzoeken van
ruim 2,3 miljoen overleden landge
noten. Door dit grote getal zijn
hun resultaten veel sterker dan
die uit voorafgaande studies. Ze
lieten overtuigend zien dat er een
toename van de sterfte is op de
verjaardag met gemiddeld 15 pro
cent vanaf de 60ste verjaardag.
Oudere vrouwen lopen met bijna
20 procent oversterfte (meer sterf
te dan gebruikelijk) het grootste
risico. Belangrijkste risico's op de
verjaardag vormen de toename
van hartaanvallen, beroertes en
complicaties van kanker, terwijl
bij mannen ook meer valpartijen
en zelfmoord optreden. De Zwit
serse cijfers zouden ook goed
voor ons kunnen gelden. Is het op
hangen van slingers of het uitbla
zen van de kaarsjes dan werkelijk
zo gevaarlijk? De onderzoekers
vermoeden dat te grote stress op
de verjaardag de boosdoener is en
dat alcoholgebruik bij mannen de
andere ongelukken verklaart. Ge
ruststellend is dat kinderfeestjes
niet risicovol blijken. Daar kun
nen we rustig mee doorgaan.
Mensen boven de 60 moeten zich
echter, voordat ze gewoon de vol
gende verjaardag vieren, eens
goed achter de oren krabben. Van
wege het oorspronkelijke idee
achter het verjaardagsritueel hoe
ven we het ook niet meer te vie
ren. Aanleiding was immers het
heidense idee dat kwade geesten
op de verjaardag extra dichtbij
zijn, maar verjaagd worden door
een feestje. Dat gelooft nu nie
mand meer. De familiebanden ha
len we ook wel aan op andere
feestjes en de stress van meer dan
zes kaarsjes op de taart zijn we
ook liever kwijt dan rijk. Al met
al genoeg medicijnen tegen het
verjaardagsfeestje. Stel uw kwets
baarheid niet op de proef en tel
uw zegeningen in stilte, of geef
een alcohol- en stressvrij verjaar
dagsfeestje. Ik vier voor de zeker
heid mijn 52e alvast samen met
een goede vriend, die een dag eer
der jarig is. Maar wel op zijn ver
jaardag!
Bk
pr<
De
-P:
Hemochromatose is een
relatief onbekende aandoening,
die vaak over het hoofd wordt
gezien. De symptomen
waarmee de ziekte zich uit,
kunnen ook voorkomen bij
andere aandoeningen.
Hij is nota bene zelf arts,
maar ook Henk Jacobs
dacht niet aan de aandoe
ning hemochromatose toen
hij een paar jaar geleden ge
wrichtsklachten kreeg. „Ik
voelde mij al een lange tijd
niet lekker, had gewrichtsklachten. Maar ik
had het ook heel druk gehad en weet het
daar aan. Uiteindelijk heb ik mij toch maar
eens laten onderzoeken. Daaruit bleek dat
ik een lichte vorm van artrose had", zegt Ja
cobs, behalve artrosepatiënt ook de voorzit
ter van de Hemochromatose Vereniging Ne
derland. „Uit het algemene bloedonder
zoek bleek bovendien dat ik afwijkende
bloedwaardes had in mijn alvleesklier en le
ver. Toen is men verder gaan zoeken en
bleek uit een meting van ferritine dat deze
waardes veel te hoog waren."
Jacobs bleek hemochromatose te hebben,
een erfelijke ziekte waarbij mensen te veel
ijzer uit de voeding in het bloed opnemen.
Dat ijzer kan niet weg en stapelt zich op.
„Het moet ergens heen en gaat in je lever,
alvleesklier of in andere organen in je lijf
zitten", vertelt Jacobs. „De ziekte heeft
Geregelde aderlating (of flebotomie: bloed
afnemen) is doorgaans de meest toegepaste
methode om het ijzergehalte te verlagen en
op peil te houden. Het doel is rode bloedcellen
te verwijderen uit het lichaam.
Door de bloedafname wordt het beenmerg
gestimuleerd om nieuwe rode bloedcellen aan
te maken.
geen eigen ziektebeeld, maar uit zich via
andere aandoeningen. Dat is ook het lasti
ge voor artsen. Gaat het overtollige ijzer in
de alvleesklier zitten, dan word je bijvoor
beeld diabeet. Tast het je kraakbeen aan,
dan krijg je artrose. Slaat het zichzelf op in
de lever, dan krijg je leverproblemen."
In Nederland zijn ongeveer achtduizend
mensen met hemochromatose. De ziekte
uit zich bij mannen vaak na hun 45e. Dan
is zoveel ijzer opgestapeld, dat ze last krij
gen. Bij vrouwen ligt die leeftijd hoger: 55.
Dat heeft te maken met het feit dat zij men
strueren en hierdoor maandelijks bloed ver
liezen. De menstruatie vormt een natuurlij
ke bescherming voor ijzerstapeling.
Hét medicijn tegen hemochromatose is na
melijk aderlating (bloed afnemen). Aderla
tingen hebben een negatieve bijklank, om
dat het in de middeleeuwen te pas en te on
pas werd toegepast en er meer mensen
door overleden dan in leven bleven. Maar
bij de ziekte hemochromatose is aderlaten
uiterst functioneel. Omdat het lichaam het
ijzer niet zelf kan afvoeren, moeten patiën
ten een handje geholpen worden om de ij-
zervoorraad weer tot normale proporties te
rug te brengen. „Dat wordt gedaan door in
de periode na de diagnosestelling bijvoor
beeld iedere week 0,5 liter bloed af te tap
pen", vertelt Jacobs. „Als de waardes zijn ge
normaliseerd, zijn aderlatingen vaak nog
maar twee a drie keer per jaar nodig."
De ziekte is erfelijk. Je kunt de aanleg voor
de ziekte (homozygoot) krijgen van je va
der en je moeder als deze allebei drager (he-
terozygoot) zijn. Een homozygoot persoon
heeft ongeveer 10 tot 20 procent kans om
ook ziek te worden.
Hemochromatose bleek in de familie te zit
ten bij Mare Boerjan (45) en Rianne Buijs-
se-Boerjan (46). Mare Boerjan voelde zich
vor
zeil
hui
de
telt
feri
ten
her
Bot
een
de
het
Ik
kor
Dlh
Marcel Olde Rikkert is professor in de
geriatrie.
eer
de
wel
de
eer
dre
- zi
mo
sch
kan
zoa
ling
rine
Bel
hai
Vro
gef
Te
veel
ijzer in
je lijf
door Moniek Hiisken
