'Assad is alleen maar bezig met overleven, die lacht niet'
6 BUITENLAND
SYRISCHE WAPENS
Rusland boekt
diplomatieke
monsterzege
met akkoord
in Cenève.
overwinning
Syrië noemt ontwapeningsdeal
ACHTERGROND
MOSKOU - Terloops of niet, de op
merking dat het Syrische regime
een vergeldingsaanval kon voorko
men door zelf chemische wapens
in te leveren, deed alle bellen rin
kelen in het magistrale gebouw
van het Russische ministerie van
Buitenlandse Zaken.
Al twee jaar ligt Rusland dwars
binnen de Veiligheidsraad en is
het principieel tegen ingrijpen in
het conflict in Syrië. Maar afgelo
pen week zag Rusland een ope
ning. „Wanneer president Assad
zijn chemische wapens binnen
een week inlevert, kan hij een aan
val afwenden", liet de Amerikaan
se minister Kerry tussen neus en
lippen door weten. „Dat doet hij
toch niet", voegde hij er nog aan
toe - maar het was te laat. In de
Stalintoren aan de Smolenki-bou-
levard in Moskou zag het ministe
rie een geweldige kans. Twee jaar
lagen de Russen dwars, nu had
den ze de oplossing.
Terwijl hun politieke meerderen,
Barack Obama en Vladimir Poe
tin, niet altijd met elkaar door
een deur kunnen, hebben John
Kerry en Sergej Lavrov, de Russi
sche minister van Buitenlandse
Zaken, wel een goede werkrelatie.
„We hebben onze verschillen",
liet Kerry weten. „Maar we zijn al
tijd blijven praten." Beide par
tijen vlogen experts in, huurden
een hotel in Genève en voerden
diplomatieke marathonsessies.
Binnen een week moeten de Sy-
riërs met een lijst komen met alle
chemische wapens in het land.
De Organisatie voor het Verbod
op Chemische Wapens (OPCW)
in Den Haag krijgt een sleutelrol.
Waarnemers zien toe op de ver
nietiging; halverwege 2014 moe
ten alle verboden wapens uit het
land weg zijn.
Syrië stemde in, de militaire drei
ging is - deels - van tafel. Ameri
kaanse oorlogsbodems blijven pa
trouilleren voor de kust van Syrië,
DAMASCUS - De Syrische minister
Ali Haidar van Nationale Verzoe
ning noemde het akkoord van
Genève gisteren 'een overwin
ning waarmee oorlog wordt voor
komen'. „Dit akkoord neemt de ar
gumenten weg van degenen die
Syrië wilden aanvallen", zei Hai
dar. De Syrische oppositie is kri-
maar het directe gevaar is voorbij.
De overeenkomst voorziet in
eventueel militair ingrijpen wan
neer Assad niet meewerkt, maar
in principe moet dat opnieuw
langs de VN-veiligheidsraad,
waar Rusland vetorecht heeft.
Winst op alle fronten voor Rus
land, maar ook zonder al te veel
gezichtsverlies voor Obama.
De journaalredactie van de Russi-
tisch over het plan van aanpak.
Het overkoepelend orgaan van Sy
rische oppositiegroepen in bal
lingschap, de Syrische Nationale
Coalitie, stelde gisteren dat er ook
een vliegverbod moet komen
voor de luchtmacht van president
Bashar al-Assad. Volgens de oppo
sitie is zo'n verbod nodig om een
sche staatstelevisie haalde alles
uit de kast. In de aanloop naar het
avondbulletin liepen zaterdag de
beelden van de Tweede Wereld
oorlog feilloos over in reportages
uit Syrië. „Ik wil Vladimir Poetin
bedanken", klonk een quote van
John Kerry als opener. „Zijn be
reidheid om ideeën te omarmen
om dit doel te bereiken, was es
sentieel." De teneur bij de
eind te maken aan aanvallen met
raketten op bewoond gebied.
De internationale gemeenschap
reageerde aanmerkelijk positie
ver. De minister van Buitenlandse
Zaken van China, Wang Yi, zei
dat het plan van aanpak de huidi
ge explosieve en gespannen situa
tie in Syrië heeft verzacht.
staats-tv is duidelijk: de grote Rus
sische leider heeft de Derde We
reldoorlog voorkomen.
Het was prijsschieten voor het
staatsmedium. Sinds Kerry afgelo
pen mei een kort bezoek aan Rus
land bracht, is een dozijn wereld
leiders bij Poetin op bezoek ge
weest. Van David Cameron tot
Ban Ki Moon, van de Israëlische
premier Benjamin Nethanyahu
tot de Chinese leider Xi Jinping.
Terwijl het Verenigd Koninkrijk
en de VS aarzelden, komt Rus
land als standvastig naar voren.
Het is een diplomatieke monster
zege en op het wereldtoneel waar
schijnlijk de beste politieke zet
uit de carrière van Poetin. „De
chemische wapens moeten weg",
kopt het Russische dagblad Kom
mersant. „Maar de chemie tussen
Rusland en Amerika is terug."
ISTANBUL - Hij kwam drie weken
geleden aan in Istanbul. Rond
middernacht dezelfde dag zat hij
al met Ahmad Al-Jarba van de Sy
rische Nationale Coalitie om de ta
fel. „We kregen hem eerder maar
niet te pakken. Ik wist dat hij de
volgende dag naar Parijs moest. Ik
ben die avond in de auto gespron
gen en naar zijn hotel gegaan,
sprak in de lobby een Syriër aan
en werd naar Al-Jarba gebracht."
Marcel Kurpershoek glimlacht.
„Je kunt wel netjes op z'n Neder
lands blijven wachten, maar dat
werkt niet." De 64-jarige Kurpers
hoek bedoelt maar: hij is de juiste
man op de juiste plaats.
Vorige maand werd de ervaren di
plomaat, arabist en schrijver aan
gesteld als speciale gezant voor Sy
rië ofwel 'ambassadeur in balling
schap'. Hij kent Syrië goed, was
eind jaren '70 diplomaat in Da
mascus; zijn oudste dochter werd
er geboren. Dat het Syrische regi
me meteen bij de eerste opstand
naar geweld greep, was voorspel
baar. „Syrië kent een traditie van
geweld. Je wilt niet weten hoe
veel nagels er daar door het regi
me al zijn uitgetrokken."
Nu is hij - na een ambassadeur
schap in Polen - terug in de Arabi
sche wereld. Kurpershoek begon
op een moment dat de internatio
nale diplomatie overuren maakt.
Of er wel naar het kleine Neder
land geluisterd wordt? Kurpers
hoek knikt: „Zeker. We worden -
net als Zweden - als onbevooroor
deeld gezien. Anders dan de Ame
rikanen, bij wie strategische be
langen spelen."
Niet voor niets vroeg de Syrische
oppositie Nederland deel te ne
men aan een eventuele VN-vre-
desmacht. Of dit wel realistisch
is, gezien de door bezuinigingen
afgezwakte landmacht? Kurpers
hoek brengt de boodschap in ie
der geval over aan Den Haag.
Een interim-regering, een VN-vre-
desmacht, het klinkt als toekomst
muziek. De diplomaat veert op.
„Wat moeten we dan? Assad kan
niet nog tien jaar blijven zitten.
En Syrië zal - ook na Assad - nog
heel lang het westerse infuus no
dig hebben." Dat Assad voor het
eerst heeft toegeven in het bezit
te zijn van chemische wapens en
dat hij die wil overdragen, noemt
hij een belangrijke stap.
Heeft het Westen geen gezichts
verlies geleden door het uitblij
ven van de aanval? Opnieuw
schudt Kurpershoek zijn hoofd.
„Assad zit niet te lachen, hij is al
leen maar bezig met overleven.
Hij weet hoe het met Kaddafi en
Saddam Hussein is afgelopen."
Hoe lang Kurpershoek nog als
'ambassadeur in ballingschap' in
Istanbul blijft, weet hij niet. Hij
droomt ervan de ambassade in
Damascus weer te openen. „Maar
of ik nog zo lang hier zit? Er gaan
zeker drie generaties overheen
voordat de wonden in Syrië zijn
geheeld."
'Poetins beste politieke zet'
door onze correspondent
Olaf Koens
John Kerry (links) en Sergei Lavrov hebben, anders dan Obama en Poetin, een goede verstandhouding, foto Martial Trezzini/EPA
Opzc.nl/syrie
Het laatste nieuws over Syrië
Speciale gezant Marcel Kurpers-
hoek. foto EPA
door onze correspondent
Jessica Maas
