In de aanloop naar Prinsjesdag
lijkt het lot van het kabinet meer
dan ooit in handen van de Senaat
te liggen. Zeven fractievoorzitters
doen een boekje open over hun
werk en het toegenomen gekisse
bis. „Alsof nieuwe verkiezingen
een ramp zijn."
4 SPECTRUM
actueel
ii
De regen komt met
bakken uit de he
mel deze eerste
vergaderdag van
de Eerste Kamer
na het zomerre
ces. Het is dins
dag, de vaste wekelijkse vergaderdag
van de senaat. Kamerleden lopen de
prachtige achttiende-eeuwse ruimtes
in en uit, tikken elkaar vriendschappe
lijk op de schouder en wisselen een
paar woorden over de vakantie.
„Hé Tof!" VVD-senator Frank de Gra
ve begroet GroenLinks-fractievoorzit-
ter TofThissen. „Wat is hier gebeurd
de afgelopen tijd?! De leden van de op
positie lopen ineens allemaal zo trots
met hun borst vooruit" De Grave en
Thissen lachen hard. Oppositie of coa
litie: de verhoudingen in de Eerste Ka
mer zijn prima. Aan de oppervlakte
zijn geen tekenen van een 'hete
herfst'. De senatoren, veelal politici
met een lange carrière, zijn ervaren ge
noeg om hun hoffelijkheid te bewa
ren. Maar achter die facade schuilen ir
ritatie en onbegrip in de richting van
Tweede Kamer en kabinet.
De coalitie speurt naarstig naar steun,
maar de woorden waarmee de zoek
tocht soms gepaard gaat, schieten se
natoren van de oppositie in het ver
keerde keelgat. Neem nou Halbe Zijl
stra, de voorman van de WD in de
Tweede Kamer. Of Loek Hermans,
WD-coIlega in de senaat. Als de Eer
ste Kamer té politiek wordt, kan die
beter worden opgedoekt, stellen bei
den. Ofwel: de senaat moet terug in
het hok. 'Lachwekkend', vindt This
sen. „Stelletje kleine jongens van de
WD. Alsof de senaat alleen kijkt naar
uitvoerbaarheid, naleefbaarheid en
handhaafbaarheid van wetten. Er is
ook nog altijd een politieke afwe
ging." Ook CDA-voorman Elco Brink
man is niet gediend van die 'spierbal-
lentaal'. „Er wordt voortdurend een
sfeertje gecreëerd van: 'de Eerste Ka
mer moet gewoon doen wat de Twee
de Kamer zegt', alsof wij maar moe
ten doen wat de coalitie dicteert.
Maar ook WD en PvdA hebben wel
eens tegen een belastingplan ge
stemd. Nu krijgen wij voortdurend
het verwijt van dat we niets steunen.
Dat verwijt snijdt geen hout, we
steunden de begroting van 2013. Voor
de rest is er maar weinig wetgeving
deze kant op gekomen. En we beoor
delen voorstellen pas, als ze hier lig
gen." Zoals dat ook gebeurt met de
pensioenplannen waar het CDA 'fun
damentele bezwaren' tegen heeft.
Alle fractievoorzitters, ook die van de
oppositie, zijn het erover eens dat een
van de belangrijkste taken van de Eer
ste Kamer is het toetsen van wetten.
Het primaire, politieke debat hoort
aan de 'overkant', de Tweede Kamer.
Maar daarmee is de senaat geen stem-
pelmachine, waarschuwt D66-vete-
raan Roger van Boxtel. „Het wordt
spannend als je aan partijen dingen
vraagt die niet in hun verkiezingspro
gramma staan. Want hoe ga ik dat
straks uitleggen aan de achterban? Je
kunt niet van mij vragen afstand te ne
men van mijn geloofsbrieven."
Het signaal van CDA, D66 en Groen-
Links - in die volgorde - is glashelder.
Het kabinet kan niet rekenen op
steun in de Eerste Kamer: als het
moet, stemmen de partijen gewoon te
gen. Maar wat nu als het kabinet daar
door vastloopt en er geen andere weg
is dan verkiezingen. Zit Nederland
daar op te wachten? GroenLinkser
Thissen voelt zich niet aangesproken.
„Het interesseert me geen biet of het
kabinet blijft zitten of naar huis moet.
Ik heb absoluut geen zin in nieuwe
verkiezingen, maar dat is niet door
slaggevend, als ik moet stemmen over
een wetsvoorstel. Een wet moet iets
toevoegen aan de samenleving, dat
telt." SP-fractieleider Tiny Kox denkt
Je hoort ons
niet zeggen
dat het
kabinet tot
de eeuwig
heid moet
blijven
zitten
er net zo over. „Wat maakt het nu uit
of je vijf of zes keer naar de stembus
moet in korte tijd? Stemmen kost
maar een kwartiertje hoor."
WD'er Loek Hermans kijkt op van
de uitspraken. „Zo'n houding lijkt mij
onwaarschijnlijk." Hij denkt dat het
met het wegstemmen van wetsvoor
stellen, laat staan met de val van een
kabinet, zo'n vaart niet loopt. „Laten
we de kop erbij houden. Wij zijn hier
in de Eerste Kamer over het algemeen
toch een stukje ouder en wijzer dan
in de Tweede Kamer." Partijen uit het
politieke midden deinzen terug voor
oorlogstaal. Die past niet bij D66,
meent Van Boxtel. „Wij hebben nooit
in de politiek gezeten om een kabinet
van het vloerkleed te trekken." Maar
hij heeft evenmin veel op met woor
den van de coalitie over 'landsbelang'.
„Landsbelang is gewoon coalitiebe
lang." Ook CDA'er Brinkman zegt
niet uit te zijn op de val van Rutte 2.
„Je moet niet te vaak nieuwe verkie
zingen hebben. Tegelijk hoor je ons
ook niet zeggen dat het kabinet tot de
eeuwigheid moet blijven zitten."
Intussen probeert het kabinet het con
tact met de Eerste Kamer warm te
houden, al zijn de ervaringen wisse
lend. Thissen was pas nog te gast in
het Torentje van premier Rutte. Zo on
geveer het halve kabinet kwam al bij
Thissen op de koffie of hing aan de
lijn. „Klijnsma, Weekers, Plasterk, As-
scher: twee a drie keer per maand is
er wel contact." Roger van Boxtel
merkt daarentegen persoonlijk weinig
van het kabinet. Hij heeft, anders dan
zijn partijleider Alexander Pechtold,
'nog geen telefoontje gehad'. Volgens
Thissen moet de geëigende weg via
de Tweede Kamer lopen. „Soms zoe
ken ze de Eerste Kamer al op bij kwes
ties die nog niet eens door de Tweede
Kamer behandeld zijn. Dan denk ik:
jongens, word eens zelfbewust. Luis
ter naar de oppositie en voer de plan
nen uit het regeerakkoord door. Dit
gedrag duidt er op dat de regeringspar
tijen twijfelen aan de eigen plannen."
Of de coalitie nu slijmt of schoffeert,
volgens SP'er Kox zal het niet goed ko
men. Als meerderheden uitblijven, en
dat gaat gebeuren, loopt de boel vast
„Ze halen de bezuinigingen niet op
tijd. Hoe langer het duurt, des te
machtelozer deze regering overkomt."
Jan Nagel van soPlus is duidelijk: vol
gens hem gaat de 'weeffout' om te re
geren zonder senaatsmeerderheid het
kabinet opbreken. D66 ziet hij nog
wel meedoen: „Dat is een potentiële
zwabberaar, makkelijk te koop." Maar
daarna houdt het op voor het kabinet.
„De braadslee voor het kabinet staat
klaar in de oven. Alleen de datum is
nog niet ingevuld." En is het niet dit
najaar, dan wel na de gemeenteraads
verkiezingen. Van Boxtel laat de voor
spellingen over aan waarzeggers. „Gla
zen bollen vallen kapot. Het wordt
hier de komende maanden 'living by
the day'." PvdA-fractievoorzitter Mar
leen Barth durft zelfs te beweren dat
ze nog helemaal niet heeft stilgestaan
bij wat dit najaar brengt. „We zien
wel hoe het loopt", stelt ze luchtigjes.
Intussen weet de pers de doorgaans
zo rustige wandelgangen van de se
naat goed te vinden. Hier gaat het de
komende maanden gebeuren, is de
verwachting. Van Boxtel houdt als
oude rot in het vak wel van een beetje
reuring. En met hem andere Eerste Ka
merleden die in vroeger tijden al eens
een ministerschap bekleedden. „Maar
wat de media er nu van maken, dat
dit opeens een kamer zou zijn, waarin
de bom elk moment afkan gaan, vind
ik een hype."
Toch is de sfeer in de Eerste Kamer
aan het veranderen. Het huis is wel de
gelijk politieker geworden. In die zin
had de VVD misschien wel een beetje
gelijk met haar waarschuwing voor
die ontwikkeling, hoewel de partij
daarbij doorzichtig het coalitiebelang
voorop stelde. SP'er Kox: „Een minis-
Senaat laat zich niet
door Niels Klaassen en Laurens Kok
Elco Brinkman
(CDA)
