Uitgestelde rechtszaken, verdachten die niet op tijd
gedagvaard zijn en strafdossiers die kwijtraken. Het openbaar mi
nisterie zit volop in een reorganisatie en dat is te merken ook.
66 Het proces zoals
het nu is ingericht
is 19de eeuws, uit
de tijd van de
postkoets
8 VERDIEPING
STRAFRECHT
Johan Bac, hoofdofficier van justitie
bij het parket Midden-Nederland,
waarschuwt bij voorbaat al: er zal
de komende tijd nog wel vaker iets
mis gaan met rechtszaken in Lely
stad, Almere, Utrecht of Amers
foort. Erg vervelend en niet wense
lijk, maar het heeft volgens hem
geen zin om loze beloftes te doen. Want de
problemen die zijn gefuseerde parket mo
menteel ondervindt zijn fors. Heel fors.
Niet alleen advocaten klagen sinds drie
maanden steen en been over gebrekkige
communicatie van het OM en te late aanle
vering of zelfs verlies van strafdossiers en
dagvaardingen. Ook rechters hebben de af
gelopen tijd aan de bel getrokken over de
te late aanlevering van stukken, met als ge
volg dat meer dan ooit zowel verdachten
als slachtoffers op dat moment onverrich
ter zake naar huis werden gestuurd.
Het College van Procureurs-Generaal blijft
erbij: de problemen zijn vervelend, maar
vooral van plaatselijke aard. Niet voor niets
voelt College-voorzitter Herman Bolhaar
zich niet geroepen om te reageren. De
woordvoering over de parketfusies ligt bij
de parketten zelf, luidt de mededeling aan
deze krant.
Plaatselijk of niet, die perikelen bij het OM
hebben zich in een groot deel van het land
gemanifesteerd. Ze bezorgden menig offi
cier van justitie het schaamrood op de ka
ken. En ze noopten staatssecretaris Fred
Teeven eind mei al om namens het ministe
rie van Veiligheid en Justitie aan bezorgde
Kamerleden te beloven dat de 'zaken in de
tweede helft van 2013 op orde zijn'.
Maar dat zijn ze nog steeds niet, zo blijkt
uit een rondgang van deze krant langs ad
vocaten, rechtbanken en officieren die in
de regio's werken waar de grootste proble
men zijn: Noord-Nederland, Oost-Neder
land, Zeeland West-Brabant en Midden-
Nederland. In laatstgenoemde regio was
het vorige week voor de zoveelste keer
raak. Een zaak tegen drie mannen, ver
dacht van het maken en verhandelen van
XTC, moest worden aangehouden omdat
twee van hen niet tijdig waren gedagvaard
en advocaten niet op de hoogte waren van
de zitting. Alles behalve hoe het hoort, er
kent Bac. En toch weigert de hoofdofficier
de woorden 'chaos' of'puinhoop' in de
mond te nemen. „Chaos suggereert dat er
sprake is van stuurloosheid. En daar is abso
luut geen sprake van. Ik zie het vooral als
logistieke hick ups", aldus de hoofdofficier,
die aangeeft dat 'zijn' mensen op dit mo
ment alles op alles zetten om ervoor te zor
gen dat de logistiek rondom zittingen weer
fatsoenlijk draait. „Iedereen draait hier
overuren. Juist om de zaken snel weer op
orde te krijgen. Alle focus ligt nu op het re
duceren van het aantal fouten en tijdig ver
strekken van stukken. Er wordt veel van on
ze mensen gevergd. Ik maak me ook wel
zorgen om het beroep dat we nu op ze moe
ten doen", aldus de hoogste baas van het
OM in Midden-Nederland. Inmiddels heeft
hij de hulp van het College van Procu
reurs-Generaal ingeroepen en extra 'hand
jes', afkomstig van andere parketten, toege
zegd gekregen. Die bieden administratieve
ondersteuning, maar checken ook de in-
en uitgaande stukken nogmaals op juist
heid. Met advocaten en rechters - die moe
deloos werden van onbeantwoorde faxen
en last minute wijzigingen - heeft het OM
afspraken gemaakt over kortere communi
catielijnen.
Het beeld dat het OM niet goed voorbereid
was op de schaalvergroting die begin dit
jaar is ingezet met het terugbrengen van
het aantal parketten van negentien naar
tien is volgens Bac te simpel. Hij kan en
wil daarbij alleen voor de situatie op zijn ei
gen parket spreken. „Op hoofdlijnen waren*
er in de aanloop naar de fusie tal van afspra
ken gemaakt. Maar in de praktijk moeten
die afspraken wel nagekomen worden. Ver
geet niet: wij zijn niet de enigen die mid
den in een verbouwing zitten, de hele straf
rechtsketen gaat op dit moment op de
schop. Ook de Nationale Politie en recht
banken zijn op grotere schaal gaan werken
en gecentraliseerd. Met als gevolg dat bij
voorbeeld de agent die vroeger met een pro
ces-verbaal onder zijn arm bij het parket in
Flevoland aanklopte, nu de weg moet zien
te vinden naar ons centrale, nieuwe kan
toor in Utrecht. Dat kost tijd."
Midden-Nederland is één van de regio's op
de zogeheten gerechtelijke kaart die uit
blinkt in complexiteit. Het OM in Utrecht
kreeg er als gevolg van politieke besluitvor
ming in Den Haag zaken bij uit de tot dan
toe op Amsterdam georiënteerde Gooi- en
Vechtstreek. Daarnaast is het hele parket
Lelystad - dat juist veel samenwerkte met
het arrondissement Zwolle - enkele maan
den geleden volledig naar Utrecht ver
plaatst. Het OM kreeg bovendien te maken
met leegloop. Niet iedereen was bereid om
zoveel te gaan reizen voor z'n werk, losse
contracten worden sowieso bij het OM
niet standaard verlengd. Het gevolg is dat
de druk op met name de administratieve
organisatie enorm is toegenomen, zo legt
hoofdofficier Bac uit. „Zo'n fusieproces legt
de kwetsbaarheden in je logistieke systeem
extra bloot. De hoofdofficier vindt niet dat
de problemen van tevoren zijn onderschat.
„Ik sta volledig achter de grootte van dit
parket. Ik denk dat het goed werkbaar is,
maar het kost wel tijd om de machine
draaiend te krijgen." Een veel voorkomend
probleem bij alle fusieparketten is dat dag
vaardingen niet juist of te laat betekend
zijn door een verdachte en dossiers op het
laatste nippertje bij rechtbanken en advoca
ten terecht komen. Bac: „Ik ben geen slecht
verliezer. Maar we moeten ons ook realise
ren dat al
le risico's bij het
OM liggen, nooit bij een
verdachte. Ons rechtsstelsel is nu
eenmaal zo ingericht dat wij al het mogelij
ke in werking moeten stellen om iemand
schriftelijk te laten weten dat hij voor een
rechtszaak opgeroepen wordt. Het is evi
dent dat je dat zorgvuldig moet doen, maar
het proces zoals dat nu is ingericht is wel
19de eeuws, uit de tijd van de postkoets.
Wij moeten een dagvaarding de deur uit
sturen en die moet dan door een postbode
worden voorgehouden aan de verdachte,
waarvan hij eerst volgens een procedure
moet hebben vastgesteld dat het ook echt
de verdachte is. Er hoeft maar één kruisje
verkeerd gezet te zijn en een hele zaak
moet aangehouden worden." Karrenvrach
ten papier komen er bij het OM binnen en
gaan dagelijks ook weer naar buiten. „Ik
noem het hier gekscherend wel eens het
ho'
we
eei
rer
dai
we
Da
de
pla
e-r
he<
in
be:
no
we
de
Help» het oU
ver
fooiiwt
door Niki van der Naald en Peter Winterman
illustratie Mark Reijntjens
Johan Bac, hoofdofficier
koi
