BUITEN 5
Sommige benamingen spelen nog lang na. Als je
van de stad Tholen naar het zuiden rijdt, richting
Oesterdam, ga je parallel aan de Veerweg, aan de
zijde van Het Oudeland. „Welk veer bedoelen ze eigen
lijk", vraag je jezelf dan onwillekeurig af. Bij nader vra
gen en onderzoek bleek me dat het om de veerdienst
tussen Tholen en Reimerswaal ging. Nu is Reimerswaal
ten onder gegaan in de stormen en watervloeden van
de 17e eeuw, om precies te zijn in 1631, dus die naam
Veerweg is al een poosje niet meer van kracht en toepas
sing. De Veerweg zeifis ook niet de oorspronkelijke,
denk ik; hij ziet er uit als een lineaalstreep op het teken
bord van een ambtenaar van de ruilverkaveling, zo'n hal
ve eeuw geleden. Wat wel onveranderd is gebleven is de
vorm van de polder Schakerloo. Die zag er 800 jaar gele
den al uit als een grote luidklok die in het water lag.
Nu, anno 2013, is de vorm van de polder nog exact het
zelfde. Alleen is er aan de zuidkant nog een bungelend
touw aan de klok gebonden om hem te luiden. Dat
'touw' is de Oesterdam die halverwege de zuidkant
naar beneden slingert (richting Rilland op Zuid-Beve
land). Schakerloo is dus een oude polder. Hoe oud is
niet precies bekend, maar in ieder geval van voor 1212.
Het Oudeland was het oorspronkelijke dorp in de pol
der. Op wat bebouwing na is het verdwenen, net als de
kerk die er ooit stond. Het op een hoogte gelegen kerk
hof is er nog wel. Een jaar of tien geleden sprak ik een
boer die er nog een plaats had gereserveerd. Het is een
idyllische plek met scheefgezakte zerken, omgeven
door mooi geboomte en met een prachtig uitzicht over
het lage land. Het licht is er, zo vlak bij zee, Zeeuws
mooi. Schakerloo, op de zuidpunt van Tholen, is de pol
der en het dorp van de Vermuydens, beroemde water
bouwkundigen in de 17e eeuw, zoals wellicht ook hun
voorzaten in de eeuwen ervoor. Het is heel opmerkelijk
dat Schakerloo in al die eeuwen van haar bestaan nooit
haar zeewerende dijk heeft zien bezwijken terwijl de
ligging toch zo gevaarlijk was - in de flessenhals van de
Oosterschelde waar bij westerstorm het zeewater niet
verder kan en hoog wordt opgestuwd. Een paar kilome
ter verder lag Reimerswaal en het nu verdronken land
van Zuid-Beveland die heel vaak het slachtoffer werden
van dijkdoorbraken en uiteindelijk in zee verdwenen.
De Auvergnepolder (vroeger de Boudewijnspolder) wat
meer naar het oosten net boven Halsteren, heeft ook
meer dan 100 jaar gedreven. Maar Schakerloo bleef
droog. Ongetwijfeld dankzij de goedgebouwde, hoge en
goed onderhouden dijk van de zeewerende polder. Wel
waren er een paar inundaties in de loop der eeuwen,
maar die hadden te maken met dijkdoorbraken van an
dere, noordelijker gelegen polders (onder meer de 1500
gemeten polder). Het geslacht Vermuyden heeft een
aantal waterbouwkundigen geleverd. Beroemd gewor
den tot ver buiten Zeeland. Ook de Oranjes wisten van
hun diensten gebruik te maken. En de Engelsen even
eens. Cornelis Vermuyden (Vermue op z'n Zeeuws) is
rond 1620 door de Engelse koning Jacobus I uitgenodigd
om daar in en rond Cambridge de Fens en elders in Nor
folk moerassen droog te leggen en het lage natte land
droog en bewerkbaar te maken. Dat heeft hij zo goed ge
daan dat hij in de adelstand werd verheven en veel
grond en een plekje aan het Engelse hof kreeg. Later
ging Jacob Cats zijn geld in waterwerken en droogmalin-
gen steken, in dezelfde regio en waarschijnlijk samen
met de Vermuydens, met wisselend succes. Het ge
slacht Vermuyden kende naast waterbouwkundigen
vooral regenten/burgemeesters in en rond Tholen en
had ook een herenboerderij aan de westrand van de pol
der Schakerloo. Het Huys Vermuyden (ook wel Ketting
hoeve genoemd) staat er nog steeds in volle glorie.
WOENSDAG 11 SEPTEMBER 2013
door Gerard Smallegange
Kruisdijkschans anno nu
Zomertortel
Kruisdijkschans in 2010
