'Voor Syriërs is hier momenteel geen plaats'
BUITENLAND 7
IAAL STRAFHOF
'NSA heeft
toegang tot bijna
alle smartphones'
gen gewoon terecht in Den Haag,
in november gevolgd door presi
dent Uhuru Kenyatta. Hij is aange
klaagd voor misdrijven tegen de
menselijkheid zoals moord, depor
tatie en vervolging van burgers.
Een uniek proces, omdat het voor
het eerst is dat zittende leiders
voor de ICC-rechters staan. De
misdaden zijn overigens gepleegd
toen beiden nog gewoon politicus
waren, eind 2007, begin 2008.
Kenia werd toen overspoeld door
bloedig etnisch geweld, nadat
Mwai Kibaki volgens velen ten on
rechte tot winnaar werd uitgeroe
pen van de presidentsverkiezin
gen. Zeker 1300 burgers werden
gedood, ruim een half miljoen an
deren sloegen op de vlucht. Het
waren Vooral de Kalenjin en Ki-
kuyu, de stammen waartoe Ruto
en Kenyatta behoren, die elkaar af
slachtten. Toch sloegen beide poli
tici in de aanloop naar de verkie
zingen van maart dit jaar de han
den broederlijk ineen, en won
nen.
Kenia is de grootste economie
van Oost-Afrika. Het heeft meer
dan 40 miljoen inwoners die ver
deeld zijn in meer dan 40 etni
sche groepen. Stammentegenstel
lingen spelen in de Keniaanse po
litiek een grote rol: veel kiezers
stemmen op een politicus alleen
maar omdat die tot hun stam be
hoort.
Voor de hoofdaanklager van het
Strafhof, Fatou Bensouda, is deze
zaak vanaf het begin een hoofd
pijndossier geweest. Nairobi ver
klaarde steeds volledig te zullen
meewerken, om het ICC vervol
gens op alle mogelijke manieren
te dwarsbomen. Intussen werd de
druk op cruciale getuigen dusda
nig opgevoerd door met name
handlangers van de aangeklaag
den, dat ze besloten zich terug te
trekken.
De laatste die het voor gezien
hield verklaarde 'het psycholo
gisch trauma, de psychische mar
teling en de scheiding en druk
van de familie' niet langer aan te
kunnen. Bovendien beweerde de
man dat het ICC hem gedwongen
had een gemanipuleerde verkla
ring te ondertekenen.
„Het Strafhof heeft nooit eerder
gezien dat zoveel getuigen zich te
rugtrokken", aldus ICC-procu-
reur Phakiso Mochochoko. „Ze
zijn slachtoffer van ongekende be
dreigingen en intimidatie." Of
het hierdoor onmogelijk is de
zaak tegen Ruto te winnen, wilde
Mochochoko niet zeggen, maar
duidelijk is dat de aanklagers zich
zorgen maken.
Partijgenoten van Ruto en Kenyat
ta maken zich in de ogen van veel
burgers ondertussen volstrekt be
lachelijk door te roepen dat de
soevereiniteit van hun land be
dreigd wordt door het 'neo-kolo-
niale ICC dat het alleen op Afrika
nen gemunt heeft' en dat alle in
woners gevaar lopen. In een tu
multueus verlopen spoeddebat na
men de parlementariërs donder
dag daarom een motie aan die te
rugtrekking uit het Strafhof moge
lijk moet maken.
Een stap die geen gevolgen heeft
voor de komende processen, wel
voor de geloofwaardigheid van Ke
nia, meent jurist William Pace
van de Coalitie voor het ICC. „Dit
schaadt Kenia's reputatie als een
land dat internationale mensen
rechten en de rechtsstaat respec
teert."
CAIRO - In een van de kleine twee
kamerwoningen van de wijk
Masakin Osman, aan de rand van
Zes Oktober, een satellietstad van
de Egyptische hoofdstad Cairo,
woont Mohamed el-Masry (52)
met zes familieleden. In de woon
kamer ligt een rieten mat die
dienstdoet als bank, in de hoek
blaast een ventilator de snikhete
kamer in. In het harde licht van
een brommende tl-buis zit
el-Masry versuft te roken. „Het is
hier niet meer wat het geweest
is", zegt hij somber.
De man vluchtte begin dit jaar
Egypte is niet vriendelijk
meer. Ze denken
dat we jihadisten zijn
vanuit de Syrische hoofdstad Da
mascus, waar hij werkte als groen
teman, naar Egypte, maar twijfelt
nu of dat een juiste beslissing is
geweest. „Ik dacht dat we in Egyp
te veilig zouden zijn. Maar we
worden tegenwoordig met de nek
aangekeken. Egypte is niet vrien
delijk meer. Ze denken dat we ji
hadisten zijn", vertelt hij kortaf.
In juli werd zijn huis binnengeval
len door zwaarbewapend veilig
heidspersoneel dat op zoek was
naar aanhangers van voormalig
president Mohamed Mursi.
El-Masry, zijn jongste zoon Alaa
(14) en vijftien anderen werden
gearresteerd. Een dag en vele on
dervragingen later werden zij vrij
gelaten, maar de schaduw van die
dag hangt nog altijd boven zijn ge
moed.
Lange tijd was Egypte een ideale
uitwijkmogelijkheid voor Syriërs
op de vlucht voor het geweld in ei
gen land. Tijdens het bewind van
Mohamed Mursi was een visum
of verblijfsvergunning geen vereis
te, en konden Syrische kinderen
gratis gebruik maken van het
openbaar onderwijs. Volgens
schattingen van mensenrechten
organisaties kwamen ongeveer
300.000 Syriërs naar Egypte.
Volgens Nathaniel Kim van vluch
telingenorganisatie Tadamon (soli
dariteit) in Cairo leefden de Sy
riërs in Egypte niet in kampen
maar gewoon tussen de mensen.
„Ze werden opgevangen door de
gemeenschap", zegt hij.
Maar de laatste twee maanden is
er een hoop veranderd. Op 3 juli
werd president Mohamed Mursi
afgezet door het leger. Met het po
litieke einde van Mursi kwam ook
een einde aan de gastvrijheid van
de Egyptenaren. De Syrische
vluchtelingen werden ervan be
schuldigd te heulen met de Mos
limbroederschap. De machtsover
name van het leger ging gepaard
met een xenofobe mediacampag
ne waarvan vooral de Syrische
vluchtelingen de dupe werden.
Volgens Kim van Tadamon begon
nen toen ook arrestaties en peste
rijen. „Het is machtsvertoon van
de Egyptische veiligheidsdien
sten", stelt Kim. „Maar voor de Sy
rische gemeenschap is het ver
schrikkelijk, zij leeft in angst."
Een van de vluchters was Abu
Shady (26), voormalig docent gra
fische vormgeving aan de univer
siteit van Aleppo. Samen met
vrienden woont hij al anderhalf
jaar in de binnenstad van Cairo,
maar hij vertrok vorige week naar
TUrkije. „Ik kreeg een telefoontje
van mijn moeder die nog altijd in
Syrië is. Ze huilde. Ze was bang
voor mijn veiligheid. Hoe gastvrij
de Egyptenaren in het verleden
ook waren, voor Syriërs is hier op
het moment geen plaats. Turkije
is mijn laatste optie."
Voor el-Masry is Tlirkije onhaal
baar. Vrijwel al zijn spaargeld
ging op aan de reis naar Egypte
en sindsdien leeft hij van giften.
De NSA zou werkgroepen hebben
die zich elk op een ander type be
sturingssysteem richten. Zo was
er een werkgroep voor Blackberry,
waarvan het e-mailsysteem juist
bekendstond als 'onkraakbaar'.
Dat leek het in eerste instantie
ook, maar toen het bedrijf in 2009
zijn beveiligingsstandaard veran
derde, zou NSA met hulp van de
Britse geheime dienst GCHQ_bin-
nen enkele maanden toegang heb
ben gekregen tot de software.
MAANDAG 9 SEPTEMBER 2013
Ongeregeldheden na de presidentsverkiezingen in januari 2008 leidden tot de dood van 1300 Kenianen.
foto Kim Ludbroók/EPA
STRAFHOF
Het Internationaal Strafhof (Interna
tional Criminal Court/Cour Pénale
Internationale, afkorting ICC/CPI)
is een permanent hof voor berech-
ting van oorlogsmisdaden, misda
den tegen de mensheid en andere
zware internationale misdrijven.
Het ICC begint morgen met het
proces tegen vicepresident Willi
am Rutov van Kenia. Hij is de eer
ste aangeklaagde die tijdens zijn
proces niet in hechtenis hoeft.
Voor het eerst staat een hoge poli
ticus in functie terecht.
Het ICC werd mogelijk gemaakt
door het Statuut van Rome, een in
ternationaal verdrag waarover in
1998 overeenstemming werd be-
reikt in de Italiaanse hoofdstad en
dat op 1 juli 2002 in werking trad.
122 staten zijn inmiddels partij.
Belangrijke afwezigen: VS, Rusland
en China.
Onderzoeken: Oorlogsmisdaden
en misdrijven tegen de menselijk
heid in de Democratische Repu
bliek Congo, Uganda, Darfur (Su
dan), Kenia, Centraal-Afrikaanse
Republiek, Libië, Ivoorkust en Ma
li. p»
Processen: Het eerste van de in
middels drie processen begon in ja
nuari 2009. Dat leidde tot één ver
oordeling. Thomas Lubanga uit de
Democratische Republiek Congo
kreeg 14 jaar cel opgelegd wegens
het ronselen en inzetten van kind
soldaten.
De werktaal bij het ICC is Engels
en Frans. De rechters worden ge
kozen door de Vergadering van
Verdragsstaten en zijn afkomstig
uit de verdragsstaten.
Het Strafhof moet niet worden ver
ward met het Internationaal Ge
rechtshof dat gevestigd is in het
Vredespaleis in Den Haag. Dit hof
behandelt rechtsgeschillen tussen
staten. Het joegoslavië-tribunaal
dat eveneens in Den Haag zetelt
staat ook los van het ICC.
ongekend'
door onze correspondent
Dirk Wanrooij
Mohamed El-Masry, vluchteling
BERLIJN - De Amerikaanse geheime
dienst NSA kan gebruikersgege
vens inzien op bijna alle typen
smartphones. Dat schrijft het Duit
se blad Der Spiegel op basis van ge
heime documenten. De NSA kan
onder meer sms'jes, contactgege
vens en bezochte locatiesinzien op
iPhones, Blackberry's en And-
roid-toestellen.
