Jachtvliegtuigen
zijn essentieel
voor de Nederland
se belangen en de
JSF is het enige
jachtvliegtuig
waarmee de krijgs
macht 30 jaar
vooruit kan. Dus
is dat de beste
keus als opvolger
van de F-16.
14 SPECTRUM
opinie
een enkel onder
werp heeft de be
richtgeving over
defensie de afgelo
pen jaren zo gedo
mineerd als de
Joint Strike Figh
ter, de beoogde opvolger van de F-16.
Sinds het kabinet-Kok II in 2002 be
sloot 800 miljoen euro bij te dragen
aan de ontwikkeling van het toestel
(officiële typeaanduiding: F-35) wordt
de discussie daarover niet zozeer ge
voerd in het militaire als wel in het po
litieke en publieke domein. En sinds
die tijd lijkt het vooral een discussie
waarin feiten ondergeschikt zijn ge
raakt aan emoties, subjectieve argu
menten, onjuiste interpretaties en te
gengestelde belangen.
Jammer, want het gaat hier niet al
leen om veel geld en een economisch
belangrijk project voor Nederland,
maar in de eerste plaats om een van
de belangrijkste capaciteiten van de
krijgsmacht: het jachtvliegtuig. Een
capaciteit waarvan Diederik Samsom
laatst aan de Tweede Kamer uitlegde
dat Nederland en defensie niet zon
der kunnen en waarvan zelfs het Insti
tuut Clingendael - van huis uit geen
fan van het dossier - concludeerde dat
die nodig is voor het verdedigen van
onze belangen.
Het is hoog tijd dat we de discussie te
rugbrengen naar de basis. Daartoe is
een historisch perspectief nodig en
daarom neem ik u mee terug naar het
midden van de jaren '70. De discussie
over de vervanging van de F-16 toen
toont namelijk veel overeenkomsten
met die over de aanschaf van de F-35
nu. De eerste - en opvallendste - over
eenkomst is dat ook toen sprake was
van een verhit politiek en maatschap
pelijk debat, waarbij trans-Atlantische
relaties en Europese belangen tegen
over elkaar stonden en de belastingbe
taler geconfronteerd werd met hoge
uitgaven voor militair materieel. Ook
de F-16 moest het destijds - net als de
F-35 nu - opnemen tegen een aantal
Europese concurrenten. En net als
waarschijnlijk de F-35 in de komende
decennia, werd de F-16 in grote aantal
len (meer dan 4 500) geproduceerd en
werden - zij het in een later stadium
dan bij de F-35 partnerlanden betrok
ken bij instandhouding en dooront
wikkeling ervan. Deze laatste feiten
zorgden ervoor dat de onderhoudskos
ten van de F-16 beheersbaar bleven en
ontwikkelingskosten van verbete
ringsprogramma's konden worden ge
deeld.
Deze factoren speelden in 1975 een be
langrijke rol bij de keuze voor de F-16
als opvolger van de F-104G Starfigh-
ter. Het belangrijkste argument voor
die keuze had echter niets te maken
met de kosten van aanschaf en onder
houd. De jager werd gekozen omdat
hij in technologisch opzicht een gene
ratie verder was dan zijn concurren
tie. Zo was de F-16 het eerste zoge
noemde Jly-by-wire gevechtsvliegtuig
- waarbij het toestel werd bestuurd
met behulp van computers, zodat het
veel wendbaarder was dan zijn con
currenten - en het eerste toestel waar
bij radarinformatie werd geïntegreerd
in visuele en andere systemen. Alleen
doordat het toestel evolutionair ver op
zijn concurrenten voorliep, werd mo
gelijk dat onze luchtmacht er straks
veertig jaar mee heeft gevlogen.
De Europese concurrenten van de
F-16 uit de jaren '70 - de Zweedse
Saab Viggen, de Franse Dassault Mira-
Censuur
JSF
biedt
waar
r
voor
zij n
geld
Generaal b.d.
Dick Berlijn
werkte van
1969 tot 2008
bij de Koninklij
ke Luchtmacht.
Hij was achter
eenvolgens on
der meer Star-
fighter-piloot,
F-16-piloot, be
velhebber der
Luchtstrijd-
- krachten, chef
Defensiestaf en
Commandant
der Strijdkrach
ten.
door Dick Berlijn
