Als het over
Oost-Europese
arbeiders gaat, moet
Nederland niet
beginnen over
'dijken die op
doorbreken' staan.
Niet overdrijven,
maar naar the big
picture kijken, vindt
eurocommissaris
Laszló Andor.
66 Oost-Europeanen
werken in andere
Europese landen
blijkbaar goed
en voor weinig
geld
66 Soms trekken
mensen conclusies
die buiten
proporties zijn;
soms leidt dat tot
xenofobie
L. mé
8 VERDIEPING
EUROCOMMISSARIS LASZLO ANDOR
anuit zijn werkkamer,
acht hoog in het immen
se hoofdkwartier van de
Europese Commissie,
kijkt eurocommissaris
Laszló Andor uit over
Brussel. In zijn werkka
mer liggen veel boeken en nog meer sta
pels met dossiers. Andor (47 jaar, socialist)
is van huis uit meer econoom dan politi
cus. Heeft gestudeerd in Boedapest, Was
hington en Manchester. En is momenteel
met onbetaald verlof als professor econo
mie aan de universiteit van Boedapest.
Als eurocommissaris voor Werkgelegen
heid en Sociale Zaken speelt hij een belang
rijke rol in het oplossen van de economi
sche crisis die door Europa giert. Ook ar
beidsmigratie valt onder hem, het onder
werp van een grote, internationale confe
rentie maandag in Den Haag.
Vorige maand schreef de Nederlandse mi
nister Asscher (Sociale Zaken, PvdA) sa
men met David Goodhart, oprichter van
de Britse denktank Demos, een opiniestuk
waarin hij code oranje uitriep voor het
vrije verkeer van werknemers in Europa.
Door de groeiende stroom arbeidsmigran
ten uit Oost-Europa en de daarmee ge
paard gaande uitbuiting en oneerlijke con
currentie worden Nederlanders van de ar
beidsmarkt verdrongen. Zeker als per 1 ja
nuari ook Roemenen en Bulgaren in Neder
land mogen werken. „De dijken staan op
doorbreken", schreef Asscher. Europa moet
de negatieve aspecten beter aanpakken,
vindt de minister. Voor het eerst reageert
de eurocommissaris, aan wiens adres de op
roep feitelijk was geadresseerd, uitgebreid.
De Hongaar vindt dat Nederland niet zo
moet klagen over de Oost-Europese ar
beidsmigranten, want Nederland heeft
meer voordeel dan nadeel van arbeidsmi
gratie. Van compassie voor hen die hun
baan in de bouw of transport verloren
door goedkopere concurrentie vanwege Eu
ropa's open grenzen, rept hij vanuit zijn
kantoor in Brussel met geen woord. De
kloof tussen de demonstrerende Neder
landse vrachtwagenchauffeur en de euro
commissaris in Brussel lijkt enorm.
Volgens uw agenda wilt u vooral de 'obstakels
wegnemen die het vrije verkeer van werkne
mers belemmeren'. Maar staan de dijken in
Nederland niet al op doorbreken door de grote
toestroom van Polen en andere migranten?
„De waarheid is dat oude lidstaten als Ne
derland economisch gigantisch profiteren
van arbeidsmigranten uit nieuwe lidstaten.
Migranten werken in banen die anders on
vervuld zouden blijven. Ze komen om te
werken. Als ze geen werk vinden, gaan ze
meestal terug naar huis. Ze doen veel min
der dan burgers uit het land zelf een be
roep op sociale uitkeringen. Ook fiscaal le
veren ze daardoor netto een positieve bij
drage aan de economie. De crisis heeft de
verschillen in Europa vergroot. Er zijn re
gio's met extreem hoge werkloosheid en
landen met tekorten aan arbeidskrachten
met bepaalde vaardigheden. We moeten
vraag en aanbod bij elkaar brengen."
U verwacht dat de crisis tot nog meer arbeids
migratie zal leiden
„Zeker. Nu woont en werkt maar zo'n 3
procent van de Europese beroepsbevolking
in het buitenland. We moeten ons voorbe
reiden op meer mobiliteit in Europa. Dat
heeft positieve effecten."
Dus minister Asscher overdrijft?
„Mensen ervaren de plotselinge veranderin
gen als een schok. Soms trekken ze dan bui
tenproportionele conclusies. Soms leidt
het tot xenofobie. Lokale politici reageren
daarop. In crisistijd zoeken ze aansluiting
bij de angst van hun electoraat."
Is die vreemdelingenhaat ook niet het gevolg
van onderliggende problemen?
„Het onderliggende probleem is dat er te
veel arme mensen zijn in Europa. Migratie
is het probleem niet, armoede wel. Die
moeten we aanpakken. De kansen die de
EU biedt, zijn voor iedereen. Niet alleen
tandartsen en filosofen moeten de kans
hebben om over de grens te werken."
Heeft migratie volgens u überhaupt een keer
zijde?
„Ja, maar vooral in de landen waar mensen
vertrekken. Als bijvoorbeeld de dokters
massaal uit een land wegtrekken, is dat een
probleem. Dat land heeft in hun opleiding
geïnvesteerd. Als die dokter in het buiten-
land vervolgens ook nog als verpleger gaat
werken, tegen een hoger salaris, gaan vaar
digheden verloren."
Migratie leidt niet tot problemen in de ontvan
gende landen?
„Bij een plotselinge toestroom kan het lei
den tot druk op voorzieningen als huisves
ting en openbaar vervoer. Zo kampt Zwit
serland met volle bussen in wijken waar
veel migranten wonen. Maar geen zitplaats
in de bus weegt niet op tegen de economi
sche voordelen. Als het om arbeidsmigratie
gaat, moet je kijken naar the big picture.
Niet naar kleine ongemakken."
Geen zitplaats in de bus is een andere catego
rie ongemak dan het gevoel dat je baan is in
gepikt door een Pool.
„Dat veronderstelt dat de stijgende
werkloosheid wordt veroorzaakt door de
komst van migranten. Dat is niet zo. Het is
crisis, er is minder vraag naar producten.
Concurrentie en verdringing op de arbeids
markt is er ook zonder migratie. Als werk
in Slowakije goedkoper gedaan kan wor
den, verliest een Fransman misschien zijn
baan."
Dat is 'the big picture'. Maar in de Eemsha-
ven in Groningen bijvoorbeeld werken amper
Nederlandse bouwvakkers. Wel een paar dui
zend Midden- en Oost-Europeanen. Terwijl de
werkloosheid in die regio hoog is.
„Zij leveren blijkbaar goed werk voor wei
nig geld."
Ja, omdat ze als schijn-zzp'er of uitzendkracht
van een Bulgaarse postbusfirma werken voor
een fractie van het Nederlandse cao-loon.
„Het is de verantwoordelijkheid van de Ne
derlandse overheid om dit te controleren
en te zorgen dat de wet wordt opgevolgd."
Dat is niet zo gemakkelijk. Als zo'n malafide
constructie via het buitenland loopt, kan Ne
derland geen boete opleggen.
„Daarom ligt er in Brussel nu een voorstel
dat landen de mogelijkheid geeft om sa
men te werken bij controles en bedrijven
over de grens te vervolgen (Een wens van
Asscher, red). Ook worden bedrijven daar
in verantwoordelijk voor hun aannemers.
Een bouwbedrijf dat werk uitbesteedt, kan
zich straks niet meer verschuilen als de on
deraannemer werknemers te weinig be
taalt of premies ontduikt."
'Vertel eerlijk verhaal
door Annemieke van Dongen
en Cyril Rosman
Eurocommissaris Laszló Andor. „Migratie is het probleem niet, armoede wel." foto Javier Lizon/EPA
f?
