BUITEN 17
De randen van Zeeland krijgen meestal
niet veel aandacht. Ten onrechte, want
het zijn uiterst interessante en prettige
gebieden. Zo ook Koewacht en omgeving. De
grond is zanderig en de mensen zijn ook wat
lichter van hart en zeker plezant. Zo ervaar ik
dat althans. Dat de grond er anders is dan de
vette klei, zie je direct als je let op de planten
groei. Je ziet meer eiken, beuken en hulst, en
minder kastanjes en liguster. De grond is er
niet alleen zandig, een deel van Koerwacht
heet ook '"t Zand". Een eind verder dan dat "t
Zand tref je zelfs duinen - nou ja, duintjes -
aan. Dan moet je richting Heikant gaan, via
Tragel en de Emmalaan. Een jaar of tien gele
den heb ik via mijn onvolprezen natuurgids
Daniel (Broer) Haak die duintjes beklommen,
en daar staan oreren ten behoeve van Omroep
Zeeland die toen een aantal uitzendingen aan
historische boerderijen in Zeeland wijdde (Op
't Hof)- Op die mooi met hoge dennen begroei
de duintjes aan de andere kant van de weg,
kun je duidelijk zien dat daar vroeger nog een
hele duin(dek)zandrug lag. Die is in de loop
van de jaren/eeuwen afgegraven. Zand is altijd
in trek in een provincie die over veel kleigrond
beschikt. Als je een weg of een pad wilt aanleg
gen dan heb je immers zand nodig. Die hele
dekzandrug waar je vanaf de duintjes op uit
kijkt is zo ongeveer verdwenen. De duintjes
zelf zijn inmiddels beschermd, en dat is maar
goed ook. Duinen, zover in het land, en een
heel eind van de zee, hoe kan dat? De conclu
sie kan niet anders zijn dan dat Koewacht ooit
aan zee lag, en dat er op de gebruikelijke wijze
duinvorming heeft plaatsgevonden. Da's lang
geleden natuurlijk, zo'n kleine 10.000 jaar te
rug in de historie. In het laatste van de ijstijd
(de "jonge Dryastijd") spoelde de zee tegen de
wat hogere - 2 a 3 m, boven NAP) - gronden
die nu ongeveer de grens tussen Nederland en
België vormen. Da's voor mij de meest aanne
melijk theorie. Dat zou ook de reden kunnen
zijn dat vooral daar in de buurt hogere plaats
ten zijn (oude zandbanken e.d.) waarop al snel
nederzettingen zijn ontstaan, bv. op de plaat
sen waar nu Hulst en Axel zijn gelegen. Koe
wacht zeifis overigens een jong dorp. Pas rond
1650 komt op een kaart de naam Koyewert
voor. "Wacht" moet eigenlijk weerde zijn, of
waarde. Dat is een laaggelegen stuk land, aan
of vlakbij het water. In de praktijk kon je daar
alleen maar 's zomers terecht omdat in het in
het najaar en de winter onder water liep. Al
leen geschikt dus om schapen en koeien te la
ten weiden - onder begeleiding van een jon
gen die ze hoedt en leidt - de bekende koeie-
wachter. Nog steeds herinneren de Wildelan-
den en de Rietpolder (pas laat ingedijkt) aan
die oude waarden aan de rand van de samenle
ving.
Ondertussen zijn het zand en de duintjes on
derdeel geworden van vaak intensieve teelten
die de boeren hier toepassen. Asperges en sier
planten gedijen hier voortreffelijk. Langs de
weg liggen ook enkele mooi in stand gebleven
Zeeuwse boerderijen met hun voor Zeeland
unieke erven- vooral door de bijzondere plan
ten en bomen die alleen daar voorkomen: Koe
wacht is een plek om zuinig op te zijn.
WOENSDAG 4 SEPTEMBER 2013
door Gerard Smallegange
'i/f/u.
Het domein van de boerenzwaluw, foto's Chiel Jacobusse
Boerenzwaluw met jong.
