0
De VS staan op het punt in te
grijpen in de burgeroorlog in
Syrië. President Obama moet
wel, wil hij geloofwaardig blij
ven. Maar het regime-Assad
mag niet vallen.
1
SPECTRUM 11
opinie
Stel, je hebt je hele leven
niet verder gereisd dan
het drielandenpunt. En
stel dat je eigenlijk al
leen bij de kapper
spreekt over de toestand
in de wereld. Hoe zou je
dan denken over de Syrië-crisis?
Je hebt niet zo veel informatie nodig
om te walgen van de mensonterende
beelden van kinderen die stikken
door de inzet van chemische wapens.
Of je nu kranten leest en veel bereisd
bent of niet, de emotie blijft hetzelf
de. Waarom stoppen wij deze mens
onterende ellende niet?
Nu de Amerikaanse president Obama
en de Britse premier Cameron zeggen
dat de inzet van chemische wapens ge
straft dient te worden, kunnen zij re
kenen op de steun van de publieke
opinie. Chemische wapens zijn ver
schrikkelijk en om deze reden interna
tionaal verboden. Obama en Cameron
hebben dus gewoon gelijk: Assad
moet boeten, want anders gebruikt
hij die vreselijke wapens misschien
nog een keer.
Maar dan lees je in de krant dat Oba
ma op het punt staat een exportver
gunning te geven om voor 6oo mil-
joen dollar clustermunitie aan Sau-
di-Arabië te verkopen. Dat land onder
drukt op bloedige wijze de eigen sjiiti-
sche minderheid en de sjiitische meer
derheid in Bahrein. Kennelijk meet
Obama met twee maten: Assad mag
geen chemische wapens gebruiken
maar het Saudische vorstenhuis wel
clustermunitie. Vreemd.
Hoe is die dubbele moraal te verkla
ren? In buitenlandse politiek gaat het
zelden om de moraal maar zijn meest
al nationale belangen doorslaggevend.
De VS onderhouden nauwe banden
met Saudi-Arabië vanwege de strategi
sche positie van dat land in het Mid
den-Oosten. Nationale belangen zijn
dus cruciaal, maar het is verstandig ze
te verpakken in het algemene belang.
Daarmee bereik je immers meer.
Kijk maar naar de Syrië-crisis. Het
klinkt verheven wanneer de Russi
sche president Poetin zegt dat Obama
het internationaal recht dient te res
pecteren en alleen mag aanvallen in
dien hij over een VN-mandaat be
schikt. Rusland lijkt een keurig land
dat graag wil dat het volkenrecht al
tijd wordt geëerbiedigd. In werkelijk
heid kan het volkenrecht Poetin geen
bal schelen, maar gebruikt hij het als
argument om een aanval op zijn Syri
sche bondgenoot te voorkomen.
Voor Obama geldt iets soortgelijks.
Hij heeft vorig jaar gezegd dat het Syri
sche regime gestraft zal worden als
het chemische wapens inzet. Nu zal
Obama dit ook echt moeten doen, wil
hij geloofwaardig blijven. Doet hij het
niet, wie zal Washington dan nog se
rieus nemen? Met andere woorden:
grijpt Amerika in, dan speelt de
machtspositie van de VS in de wereld
een grotere rol dan morele veront
waardiging.
De vraag is natuurlijk of dat slecht is.
Het is natuurlijk schokkend dat
machtsoverwegingen een grotere rol
spelen dan morele. Zo voeden wij on
ze kinderen niet op. Maar de wereld
zit anders in elkaar dan een liefdevol
gezin. In de boze grote mensenwereld
kan moraal pas tot bloei komen als er
sprake is van ordening. En die orde
ning is een gevolg van machtseven
wicht.
Een voorbeeld. Inwoners van kleine
staten zonder macht vinden vaak dat
grote staten goed moeten doen. Hun
eigen woorden hebben weinig in
vloed en verplichten tot niets. Kleine
staten zijn eraan gewend dat zij hoog
dravende morele oordelen kunnen vel
len zonder dat daar een prijskaartje
aan hangt. Echter, legitimiteit zonder
macht leidt al snel tot holle retoriek.
Obama's positie als vertegenwoordi
ger van een grote mogendheid is een
heel andere. Hij bezit macht en er
wordt altijd gelet op wat hij zegt.
Macht brengt verantwoordelijkheid
met zich mee. Als de VS Assad niet
straffen wanneer deze een rode lijn
overschrijdt, dan ondermijnt laatstge
noemde de ordenende kracht van de
VS in de wereld. Dat treft ook de klei
nere staten. Europa heeft immers ern-*»
stig bezuinigd op defensie en in het
geval van een crisis in het Mid
den-Oosten is het afhankelijk van de
machtsuitoefening van de VS. Bedenk
daarbij ook dat Europa afhankelijker
is van de arabische olie dan de VS.
Intussen heeft Obama zich in de nes
ten gewerkt. Om zijn geloofwaardig
heid te behouden, moet hij Syrië met
kruisraketten bestoken, maar hij weet
niet zeker of Assad de gifgasaanval
heeft laten uitvoeren. De VN inspec
teurs mogen zich immers niet over
die vraag uitlaten. Hij zal dus andere
bronnen moeten gebruiken, maar
worden die internationaal geloofwaar
dig geacht?
Obama weet ook dat er geen alterna
tief is voor het regime van Assad. Het
liefst wil hij dat Assad blijft zitten an
ders komen er nare jihadisten in Syrië
aan de macht. Vandaar Operatie Spel
denprik. Een symbolische aanval met
kruisraketten redt de geloofwaardig
heid van Obama zonder dat Assads re**
gime instort. Diplomatie is een nutti
ge vorm van georganiseerde hypocri
sie. Als we die niet hadden, zouden
we haar vandaag nog moeten uitvin
den.
ZATERDAG 31 AUGUSTUS 2013
Spel rond Syrië is
niet wat het lijkt
door Arend Jan Boekestijn
Arend Jan Boe
kestijn is histo
ricus en docent
internationale
betrekkingen
aan de Universi
teit Utrecht.
Vanaf eind
2006 tot eind
2009 was hij
buitenland
woordvoerder
voor de
WD-fractie in
de Tweede Ka
mer.
reageren?
opinie@depersdienst.nl
illustratie Censuur
