I interview SPECTRUM 9 JUDITH KOELEMEIJER „Het was heel ongrijpbaar wat daar was gebeurd. Het was als een nacht merrie voorbij gegaan. Voor we het wisten, zaten we weer thuis. Ik had een natuurlijke drang het allemaal bij daglicht nog eens te zien." U was als enige van de vriendinnen bij Annette toen zij overleed. Dat moet een traumatische ervaring zijn geweest. „Dat weet ik niet. Ik denk nooit zo sterk in die psychologische termen. Ook voor een boek vind ik het eerlijk gezegd niet zo interessant, omdat je er dan van die etiketten opplakt, waar door het allemaal een naam heeft en te plaatsen lijkt. Het fascinerende van waargebeurde geschiedenissen, zoals deze, is nou juist dat ze grillig en onlo gisch zijn." Hoewel Koelemeijer zegt dit niet het belangrijkste te vinden, maakte An nettes dood in feite een schrijfster van haar. Vrijwel direct na thuis komst tekende ze 'uit pure noodzaak' de Griekse tragedie 'van a tot z en van z tot a' op, op dertig A4-multomapvel- letjes. „Het feit dat ik bij Annette was toen ze stierf, heeft mij schatplichtig gemaakt. Alsof haar leven toen een beetje in mijn handen is gegaan. Nee, dat klinkt te bombastisch, hoe moet ik het nou zeggen." Voor het eerst zoekt de schrijfster naar woorden. Ze was ooit journaliste en weet wat tijdens een interview wordt verwacht. Ze wil best persoon lijk zijn, maar „in de journalistiek is het onderscheid tussen persoonlijk en privé wel erg aan het vervagen." Koelemeijer houdt afstand, zoals ze dat ook in haar boek bij Annette deed. Ze bewaakt de privacy van haar vrien din. „Ik vertel geen dingen die zij zelf ook niet zou hebben prijsgegeven." Minutieus en nauwgezet zijn typerin gen die bij Koelemeijer passen. Ze spreekt haar zinnen zacht, maar doel bewust uit, daarbij zorgvuldig articu lerend. De auteur is succesvol in de populaire literaire non-fictie, waarbij zij de werkelijkheid in romanvorm vertelt. Nooit heeft ze overwogen - ook niet nu het om een pijnlijke her innering gaat - van de 'intrigerende' werkelijkheid af te wijken, want daar 'valt niet tegenop te verzinnen'. Koele meijer: „Tijdens mijn research en de interviews ben ik achter allerlei de tails gekomen die ik niet had durven verzinnen. Zo werd er vóór het ver trek van de terugvlucht omgeroepen dat we aan de grond bleven staan om dat er nog een passagier moest ko men. Dat is toch echt te bizar. Wij hadden namelijk wel de tas van An nette ingecheckt, maar waren in plaats van met zes met vijf meisjes aan boord gegaan..." U voelde zich schuldig aan de dood van uw vriendin, net als zeker drie anderen, zo blijkt uit uw boek. „Ja, we konden er werkelijk niets aan doen, maar je vraagt je af: 'waar had ik het kunnen voorkomen'. Dat is irra tionele schuld. We maken onszelf een stuk belangrijker dan dat we zijn. Uit onvermogen en uit frustratie dat het zo is gelopen." Er was destijds geen enkele vorm van slachtofferhulp. Uw vader, die een aan tal tuincentra runde met zijn broers, vond het heel gewoon dat u nog geen week na het ongeluk op kamers ging. „Hij bedoelde het goed. Hij sprak zijn vertrouwen in me uit. Je moet beden ken dat mijn ouders toen nog maar be gin 40 waren. Mijn moeder was 18 toen ze mij kreeg, mijn vader 23. Ik was een moetje, zoals veel kinderen in die tijd. Mijn ouders hadden het on gelooflijk druk met zichzelf. Ze waren een zaak aan het opbouwen." Judith Koelemeijer werd geboren in Wormer en groeide op in een familie waarin nauwelijks over essentiële za ken werd gesproken. Ze beschrijft het in haar succesvolle debuut Het zwijgen van Maria Zachea. Zelfheeft ze met die familietraditie gebroken en ze ver telt iedereen die in haar leven kpmt over Annette. Ook haar man, filmma ker Vuk Janic. Hij is haar 'strenge leer meester', die haar voorhield dat de fo cus van dit derde boek niet allereerst bij haarzelf moest liggen, maar bij haar verloren vriendin, die altijd 20 bleef. Koelemeijer leefde intussen verder, met een 'zwarte spin', die in haar 'borst kruipt en er langzaam zijn po ten uitslaat'. En met astma: „Ik heb nog steeds inhalers. In welke mate het verdriet om Annette heeft bijgedra gen aan het gebruik ervan, is onduide lijk. Wel is het zo dat haar dramati sche dood mijn astma heeft getrig- gerd. Of schrijven helpt? Er is geen methode, geen les. Bij een volgend on verhoopt verdriet, begin je weer ge woon opnieuw." Annettes dood heeft een aantal besluiten behoorlijk beïnvloed. „Ja, op een aantal momenten in mijn leven heb ik heel duidelijk een keuze gemaakt. Bijvoorbeeld om te stoppen met mijn opleiding tot inrichtings werker. Om te gaan reizen en terug te gaan naar Griekenland. En later om weg te gaan bij de Volkskrant en mijn eerste boek te gaan schrijven. Een on gewisse stap, ingegeven door het ge voel: 'Ik moet het nu doen, want wie weet over welk later we het anders hebben'." Koelemeijer oogt frêle, maar ze blijkt verre van fragiel tijdens het gesprek in het tuinhuis achter het pand van haar uitgever. „Ik ben tijdens het schrijven af en toe wel heel erg ver drietig geweest. Maar het idee dat mensen hebben dat je dat eerst moet verwerken - het woord alleen al - het dan een plekje geeft en dat het dan klaar is: echt onzin", zegt ze veront waardigd. Haar sprekende ogen von ken. „Verdriet kun je altijd terughalen en dat is ook helemaal niet erg. Giste ren nog. Er was een proefexemplaar van het boek, met de foto van Annet te op de omslag. Ik had die in de kast gezet, maar toen toch weer neerge legd. Om haar midden in de kamer te hebben, dat is een beetje veel. Dan blijf ik maar denken; het blijft eeuwig zonde." Ze is even aangedaan. „Ik kan dan het verdriet in mijn keel navoe len, maar dat vind ik niet erg. Dat is niet meer alles overheersend, onder mijnend of ontregelend, op wat voor manier dan ook." En toen bleek u vorig jaar, terwijl u zo met de dood bezig was, zwanger. „Dat had ik ook niet kunnen beden ken, dat ik op mijn 45e nog een doch ter zou krijgen. Het is vrij bizar zo in tensief met de dood bezig te zijn en dan weer nieuw leven in de schoot ge worpen te krijgen. Ja, dat is dan weer één van die wonderlijkheden. Daar gaat dit boek ook over. We proberen overal een verhaal van te maken en een reden voor te verzinnen. Maar heel veel dingen gebeuren gewoon." Durft u uw dochter en zoon nog op va kantie te laten gaan na hun examen „Ja, hoor. Ik gun ze die ervaring. An nette had nooit mogen sterven, maar met haar dood heeft ze mij het leven ingeschopt. Ik ben dankbaar dat ik dit allemaal heb meegemaakt. Door de ge boorte van Jana speelt mijn leven zich nu op de vierkante centimeter af. Ik heb daar geen moeite mee. Ik kan rus tig mijn rondjes wandelen met baby en hond en werken aan een nieuw boek; ik ben er allemaal al geweest en hoef nergens spijt van te hebben." Fascinerend aan waar gebeurde geschiede nissen, zoals deze, is dat ze grillig en onlogisch zijn ZATERDAG 31 AUGUSTUS 2013 Bi volgend erdnet begin je weer opnieuw reageren? spectrum@depersdienst.nl Geboren op 8 april 1967 Samenlevend met filmmaker Vuk Janic Zoon Milan (10) en dochter Jana (11 maanden) 1994-2000: Verslaggever bij de Volkskrant 2001Het zwijgen van Maria Zachea 2008: Anna Boom 2009: Start eigen cursus voor literaire non-fictie 2013: Hemelvaart, op zoek naar een verloren vriendin Tijdens een vakantie in Griekenland overlijdt haar vriendin Annette, na 28 jaar durft Judith Koelemeijer het aan te schrijven over deze dramatische gebeurtenis. in?

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2013 | | pagina 41