Ambtenaren die op de stoel van het college zitten,
raadsleden die spelen voor ambtenaar en bestuur
ders die steeds maar worden weggestuurd. Het
blijft onrustig in Vlissingen, de stad die worstelt
met tegenslag en veranderingen.
2 SPECTRUM
achtergrond
Er was een tijd waarin alles kon. Niet
dat er geld was, want de economie
stond er even slecht voor als nu,
maar er werd tenminste wel geïnves
teerd. En gewerkt. Zowel door ons,
ambtenaren, als door bestuurders.
Had de stad nieuwe winkels nodig,
dan stapte ik bij Bruinooge in de auto en reden we
naar de Brenninkmeijers. De C&A was voor elkaar.
Stond de bioscoopdirecteur op de stoep met een
plan voor uitbreiding, dan regelden we dat. Dertien
maanden later werd CineCity geopend. Bestuur
ders haalden ondernemers gewoon zelf binnen en
ambtenaren zorgden dat plannen snel konden wor
den uitgevoerd. Zelf had ik niet zo veel respect voor
procedures, op de financiële en juridische afdeling
kwam ik niet. Ik werkte er al zo lang; ik wist alles
al. En was er geen plan, dan bedacht ik dat zelf wel.
In Vlissingen was genoeg te doen."
'De vijfde wethouder' werd )an Schroevers ook wel
genoemd. En hij is de laatste om die bijnaam te be
strijden. Schroevers is hét voorbeeld van een be
stuurscultuur waarin wethouders en ambtenaren
samen machtig waren. Die regelden het wel, buiten
de managers en buiten de documenten om. Infor
matie noteren en archiveren, dat werd niet nauwge
zet gedaan. „Ze vergelijken Vlissingen wel met Rot
terdam: niet lullen, maar poetsen. Mouwen opstro
pen, aan de slag. Dat was vroeger inderdaad zo en
dat werkte fijn", zegt een oud-collega van Schroe
vers. „Maar het damescollege vond die cultuur niet
meer van deze tijd en wilde er van af."
Dat werd echter, om het maar eufemistisch uit te
drukken, niet erg subtiel aangepakt. Op 3 juli 2007
haalden 'mannen in witte pakken' bureaus over
hoop en werden twaalf ambtenaren naar huis ge
stuurd. Ze mochten het stadhuis niet meer in. Het
college vermoedde dat de twaalf informatie over
bouwproject Scheldekwartier hadden achtergehou
den. Onterecht, zo bleek later, waarna de ambtena
ren mochten terugkomen en het voltallige college
werd weggestuurd.
Schroevers was één van die twaalf. „We waren gere
habiliteerd, maar het vertrouwen is nooit helemaal
hersteld. Niet in de laatste plaats vanwege de nieu
we organisatiestructuur die werd ingevoerd.
Voortaan moest je je overal voor verantwoorden. Al
les werd genoteerd en overleg vond voortaan op
een vast moment plaats. Even binnenlopen bij een
wethouder zat er niet meer in. Dat ontnam ons niet
alleen onze vrijheid, het belemmerde ons ook in
ons werk. Zoiets als Britannia, dat zou in onze tijd
nooit vijftien jaar zijn doorgeëmmerd. Dat had Brui
nooge al lang opgelost. Zaken verzandden. Ik kon
zo niet werken en was blij dat mijn pensioen nader
de."
De parafencultuur, zeggen ambtenaren, is in Vlis
singen totaal doorgeschoten. „Zes handtekeningen
voor iets eenvoudigs als een visitekaartje, telkens
een week moeten wachten op het stafoverleg - dat
geeft stroperigheid. Het gebeurt dat burgers die
zich melden om een stuk grond te kopen, al lang ge
vlogen zijn op het moment dat er een voorstel ligt.
Vlissingen kan zich die stroperigheid niet permitte
ren, laat staan op grote dossiers als het Scheldekwar
tier. Dat kost geld. Geld dat de stad nodig heeft."
Dat dacht Henk van Koeveringe ook, toen hij als
projectontwikkelaar al in 1996 werd gevraagd een
plan te maken voor het Scheldekwartier. „Dus wij
tekenen en rekenen, een mooi plan ingediend en
wat denk je? Geen reactie. Geen briefje of niks. Dus
toen we in 2003 weer gevraagd werden, deden we
niet meer zo ons best. We formuleerden wat uit
gangspunten en stuurden dat op. Maar opnieuw
geen reactie. Later werden we voor een derde keer
benaderd, maar toen hebben wij maar eens niets
van ons laten horen. Ja daag."
Inmiddels is het goed gekomen. Niet op het Schel
dekwartier, wel op de boulevard. Van Koeveringe
heeft vorig jaar de Zeevaartschool gekocht, om er
een zorghotel van te maken. „Die onderhandelin
gen verliepen uitermate constructief. We voelden
ook een soort waardering die we in Vlissingen niet
eerder hadden ervaren. Ik hoef echt niet, zoals in
Duitsland, tot ereburger te worden gekroond, maar
een beetje wederzijds respect kan geen kwaad. Ik
merk dat Vlissingen worstelt. De stad maakt tel
kens te grote transities door. Belangrijke werkge
vers weg, steeds andere bestuurders; dan weer ie
mand uit Amsterdam, dan weer iemand uit
Utrecht. Dat werkt niet."
„Steeds weer crisis, waardoor bestuurders niet aan
tafel zitten bij belangrijke overleggen", vult een col
lega-investeerder aan. „Ze vallen terug op veel te du
re adviseurs zonder binding met Vlissingen en niet
zelden zonder geheime en dubbele agenda. En op
ambtenaren die al zoveel colleges hebben overleefd,
dat men steeds op hen terugvalt. De macht is niet
goed verdeeld. Wij werken in veel gemeenten,
maar nergens hebben ambtenaren zoveel vrij spel
als hier. En als die ambtenaren niet achter een be
paald initiatief staan, dan gaat dat dus ook niet
door. Men wacht steeds maar op de kip met de gou
den eieren, flirt met grote projectontwikkelaars die
geen cent in de stad steken. En intussen gebeurt er
niks. Vlissingen ligt stil, telkens weer. Goes en Mid
delburg hebben veel consistentere besturen. Je kon
van Albert de Vries zeggen wat je wil, hij gaf wél
richting aan."
Dat had De Vries geleerd in Vlissingen, waar hij op
de afdeling stadsontwikkeling werkte. Naar eigen
zeggen de mooiste periode uit zijn ambtelijke loop
baan. De Vries: „Daar lag uitdaging en we kregen za
ken nog voor elkaar ook."
Samen met wethouder Cees de Keijzer, maar ook
met Henk de Haas, die de bestuursstijl van Bruinoo
ge voortzette. „Wij wisten wat we wilden, hadden
vaste ambtenaren die dat uitvoerden en verder
geen geneuzel. We waren weliswaar niet transpa
ranter, maar wel toegankelijker. De deuren stonden
open. Dan liep er ook wel eens een ontevreden
klant van de sociale dienst binnen, die met asbak
ken begon te smijten, maar a la. We kregen zaken
wel voor elkaar en iedereen kende z'n plek."
En toen, in 2002, kwam het dualisme. Voortaan
stonden wethouders los van de gemeenteraad en
had ieder zijn eigen ambtenaren. „Zogenaamd om
de rollen beter te verdelen en de politiek dichter bij
de burger te brengen", zegt De Haas. „Het tegen
deel gebeurde echter. Iedereen bemoeide zich met
iedereen, daar kwam niks meer uit, en de burger za
gen we helemaal nooit meer. Het teamgevoel, en
dus het onderling vertrouwen, was verloren. Toen
kwam de bestuurscrisis van 2007 daar nog eens
overheen. Eigenlijk is het nooit meer goed geko
men. Dat zie je nu wel. Met als triest dieptepunt be
stuurders die hun ambtenaren publiekelijk afvallen.
Dat is een doodzonde."
Een affaire zoals nu speelt, met de bonne
tjes van burgemeester Roep, kan vol
gens velen alleen plaatsvinden in een
sfeer van wantrouwen en bij een zwak
bestuur. „De laatste jaren worden be
stuurders overal vandaan ingevlogen", zegt voorma
lig raadslid Jaap Koppejan, die aardig wat termijnen
heeft meegedraaid. „Mensen zonder binding met
de stad, met de inwoners en vaak niet eens met een
part
bevt
Hoe
wor
Iem
Koo
kleii
Maa
Dijk
200;
wiei
gain
je 01
tard
nooi
dan
gem
dat t
maa
ene
kant
legg
mer
nen
ZA"
Intussen ligt Vlissingen s
door Wendy Wagenmakers
Voormalig burgemeester Wim Dijkstra: „Wat ik vaak
merk is dat de gunfactor in gemeenten niet groot is."
