I
g
h
3
1
Jb
al
BUITEN 5
m
_L
Helemaal op de westkop van het eiland Tholen ligt
Stavenisse, Zo èrgens, dan is hier de term 'nisse'
van toepassing. Die term betekent immers land
tong, neus, stuk land dat vooruitsteekt in zee of in wa
ter. Een mooi stukje Zeeland met prachtig licht en te
vens gevaarlijk, want een vooruitstekende punt op het
westen net op of net onder de zeewaterspiegel is vaak
een prooi van het water bij storm. Zo ook in 1953, en al
veel vaker daarvoor. Heel lang was Stavenisse een ei
land, aan alle kanten omgeven door zee en geulen. Die
geulen zijn één voor één omdijkt, zodat de veiligheid
wel toenam, maar het gevaar vanuit het westen (de gro
te Oosterschelde) kon nooit beteugeld worden - tot het
Deltaplan kwam. In de 16e eeuw heeft Stavenisse bijna
een eeuw gedreven. Pas in 1599 is er opnieuw ingedijkt
en kwam de Stavenisse polder - vruchtbaarder dan vroe
ger - weer boven water. De (ambachts)heren van Stave
nisse waren de Van Tüylls van Serooskerken, een roem
rucht Zeeuws adellijk geslacht, dat oorspronkelijk (ong.
1350) uit Deil in de Betuwe kwam, maar al vroeg tijdens
de Hoekse en Kabeljauwse twisten naar Zeeland trok
en via Schouwen en Tholen zich overal in Zeeland ves
tigde en ambten en land verkreeg. De Stavenisse polder
is onder hun leiding net voor 1600 weer ingedijkt. Ze
hebben er ook een prachtig landgoed met grote tuinen
aangelegd - net achter de haven. Met, zoals het hoort,
een hoeve er vlakbij. Die zorgde voor het eten en drin
ken, voor de zuivel en het nodige klein wild. Het land
goed is verdwenen, er zijn alleen nog wat fundamenten
in een dorps parkje; de boerderij is er nog steeds en
wordt door de nieuwe eigenaren (familie Buys-Baks)
driftig en goed gerestaureerd.
De hoeve, die met een hint naar de historie en de lief
hebberij van de eigenaren tegenwoordig 'Roosentuyll'
heet, is generaties lang bewoond geweest door de fami
lie Droogendijk. Die laatste naam is al heel lang bekend
in landbouwkringen omdat de Droogendijks al vroeg
hun knapste zonen naar de toenmalige Landbouwhoge
school in Wageningen stuurden. Zodoende werd een
Droogendijk leraar en later directeur aan de land
bouwschool in Goes (de eerste in Zeeland). Honderden
toekomstige boeren werden door hem ingewijd in de
moeilijk te vatten beginselen van de erfelijkheidsleer.
Bij de boerderij - het boerenhuis heeft nog een vloed
deur (die wijst op permanent overstromingsgevaar) -
staat ook nog steeds een klein arbeidershuisje uit 1883,
nog bijna geheel in authentieke dus armoedige staat.
Terug naar de ambachtsheren, de Van Tüylls. In de 16e
en 17e eeuw behoorde de familie tot de belangrijke
Zeeuwse adel.
Rond 1550 was Hieronimus Van 1\iyll luitenant-admi
raal van Zeeland, tevens fungerend burggraaf van onze
provincie.
Zijn zoon en opvolger Philibert was aan het begin van
de Tachtigjarige Oorlog een vurig aanhanger van de
Spaanse koning Philips II. Hij heeft een Spaans leger
door het eiland Tholen geleid in 1575, en bij Philipsland
laten oversteken (bij zeer laag water kon dat) naar Dui-
veland en Schouwen. Mondragon, de Spaanse generaal,
heeft daarna Zierikzee veroverd, na een langdurig beleg.
Dat was niet voor lang; een jaar later was Zierikzee en
het hele eiland weer van Oranje. Daarna keerden de
Spaanse kansen voorgoed; heel Zeeland boven de Wes-
terschelde koos voor Oranje. (Bijna) alle adel die op
Spaanse hand was geweest hingen hun huik naar de
wind, en kozen voor Willem van Oranje. Zo ook de Van
Tüylls. Hendrik, de zoon van Philibert, werd namens de
Republiek ambassadeur in Engeland. Dat was een mak
kelijke reis. Hij stapte bij de haven van Stavenisse in het
schip, en stapte in Londen weer uit.
WOENSDAG 28 AUGUSTUS 2013
door Gerard Smallegange
Brede wolfsmelk
foto Chiel Jacobusse
Drie soorten wolfsmelk; kleine-, en tuinwolfsmelk en kroontjeskruid in een fraai mozaiek.
Kleine wolfsmelk
12
