66 Ouwerkerk was
het laatste gat,
maar het gat bij de
Schelphoek was
veel groter"
ZEELAND 25
in enorme hoeveelheden aangevoerd en ver
werkt. Bij de sluiting van het Schelphoekgat
werden Phoenix-caissons gebruikt; betonnen
kolossen in verschillende maten. De grootste
was 62 meter lang, 19 meter breed en 18 meter
hoog. Van der Maas: „Die werden dan met sleep
boten naar hun plaats gesleept. Dan werden er
kleppen opgezet zodat het zeewater binnen kon
stromen en zo werden ze afgezonken."
Bijna gaat het nog mis met het sluiten van de
Gemene geul. De kentering van het water komt
40 minuten vroeger dan normaal. Bliksemsnel
le actie is geboden en die komt er, blijkt uit het
levendige verslag in Contactblad nr. 5. „De bo
ten voeren achter de caisson en drukten die op
het allerlaatst mogelijke moment dicht. De vul-
kleppen van de Phoenix werden geopend en on
der ademloze spanning zakte het gevaarte op de
drempel. De Gemene geul was gesloten."
Van der Maas: „Later werd dan zand in de
caissons gestort. In Ouwerkerk hebben ze later
vergelijkbare caissons gebruikt en toen in de
caissons het watersnoodmuseum kwam hebben
ze eerst al dat zand er weer uit moeten halen."
De sluiting van de geulen bij de Schelphoek
was, zo blijkt uit het verslag in het contactblad,
een continue strijd met de elementen. Vooral
de sterke stroming speelde de techneuten par
ten. Uiteindelijk werden alle problemen over
wonnen en zegevierde de techniek. En de vruch
ten van noeste arbeid. „Want er zat heel veel
handwerk bij, zoals het maken van de zinkstuk-
ken", weet Van der Maas.
„De Schelphoek stroomvrij! jubelt de aanhèf
van Contactblad nr. 6. „Donderdag 27 augustus
wapperde in Zierikzee en Brouwershaven van
elk huis waar men uit de ramp nog een vlag had
overgehouden de nationale driekleur. En de
stadsmuziek maakte in beide plaatsen een rond
wandeling. Het beste bewijs dat de bevolking
meeleeft en dankbaar is." Toenmalig voorzitter
van het waterschap J. Klompe beschrijft in Con
tactblad nr. 6 zijn persoonlijke beleving van het
dichten van het Schelphoekgat en blikt terug op
eerdere - kleinere - dijkdichtingsoperaties. Hij
spreekt van een heroïsche strijd. „Een operatie
die gelukt is, doch met een nog zeer zwakke pa
tiënt, die uiteraard versterkingen behoeft."
Klompe voegt daar aan toe dat het resultaat niet
zonder ongelukken bereikt is. „Zo moeten we
met grote eerbied gedenken Thonus Speelman
die door verdrinking zijn leven heeft moeten of
feren." Klompe besluit zijn overpeinzing met
de loftrompet: „Een resultaat waarmede de Ne
derlanders weer hun naam als 'waterbouwers'
hebben bevestigd tot ver over de grenzen. Ja
over de gehele wereld.
Van der Maas, geboren en opgegroeid in Zierik
zee maar nu woonachtig in 's-Heer Abtskerke -
koestert warme herinneringen aan zijn tijd bij
de dienst dijkherstel. „Nee, ik heb eigenlijk toen
geen schokkende dingen gezien of meege
maakt. Voor mij als ventje van 16 was het wer
ken bij dienst dijkherstel gewoon een mooi
avontuur. En later, toen ik bij de PZC kwam te
werken, heb ik nog veel geschreven over de Del
tawerken. Er zijn veel films en documentaires
gemaakt. Maar er zijn er maar weinig die het
complete verhaal vertellen."
DINSDAC 27 AUGUSTUS 2013
l
de
de
dijk bij
Schelphoek
De situatie bij de grote Phoe-
nix-caisson in de Gemene Geul in
de Schelphoek, uit de lucht gefoto
grafeerd op 29 september 1953.
Duidelijk is het landhoofd te zien.
Een maand eerder stonden er kra
nen om de kleine caissons die de
basis voor het landhoofd vormden
te 'ballasten'
WATERPOMPEN
Van alle tijdens de watersnood
ramp getroffen gebieden werd
Schouwen-Duiveland het zwaarst
getroffen. Er waren tientallen ga
ten in de dijken geslagen.
De totale oppervlakte van het ei
land bedroeg in 1953 19.200 hec
tare, waarvan op 1 februari 16.000
hectare werd overstroomd.
Vier maanden na de ramp waren
wat kleinere dijkgaten gedicht,
maar stond nog steeds 13.000 hec
tare grond onder water.
De sluiting van het grootste dijk-
gat - dat bij de Schelphoek - was
een feit op 27 augustus 1953.
Op 29 september dat jaar - bijna 5
weken na de sluiting - werd het
sein voor droogmaling gegeven.
Daarvoor werden enkele tientallen
pompen ingeschakeld. Als alle
pompen draaiden werd per dag
bijna vier miljoen kubieke meter
water weggepompt.
Door het wegpompen zakte het
water in het overstroomde land
met zo'n vier centimeter per dag.
Toen het water voldoende gezakt
was werden uitwateringssluizen in
bedrijf gesteld.
Kees van der Maas, journalist
