500.000
10 VERDIEPING
Kenia wil de kampen
voor vluchtelingen in
Dadaab sluiten, maar
voor sommigen zijn
ze de kip met de
gouden eieren.
De gemiddelde Keniaan
reageert cynisch op de
bewogen pleidooien om
de vluchtelingenkam
pen bij het plaatsje Da
daab open te houden.
Weinigen verbazen zich
erover dat politici, handelaren en hulporga
nisaties tegen sluiting van de drie kampen
zijn, onder het mom van onveiligheid in
Somalië. Want Dadaab is een geldmachine
voor velen. „Niemand wil de kip met de
gouden eieren slachten", zo is de overtui
ging onder Kenianen. De Keniaanse rege
ring is echter vastberaden: alle Somalische
vluchtelingen worden de komende tijd ge
repatrieerd en Dadaab gaat dicht. De op
vangkampen zijn hierdoor inzet geworden
van een verbeten strijd tussen de autoritei
ten enerzijds en machtige zakenlui en loka
le volksvertegenwoordigers anderzijds.
De kampen bij Dadaab hadden twee jaar
geleden bijna 500.000 inwoners en vorm
den daarmee de grootste concentratie
vluchtelingen ter wereld. Volgens de laat
ste cijfers van VN-vluchtelingenorganisatie
UNHCR tellen ze op dit moment ruim
400.000 ingezetenen, merendeels Soma-
liërs die de strijd, honger en droogte in
hun land ontvluchtten.
Nairobi stelt dat de Somalische regering in
middels stabiel is en grote delen van het
land veilig zijn na de succesvolle interven-
tie van soldaten van AMISOM, de missie
van de Afrikaanse Unie in Somalië. Kenia
se strijdkrachten vervulden daarin een be
langrijke rol. Volgens Joseph Ole Lenku, Ke-
nia's minister van Binnenlandse Zaken,
zijn het afgelopen halfjaar al 80.000 Soma-
liërs naar huis teruggegaan.
De minister wil dat de parlementariërs uit
de regio de repatriëring steunen, maar de
politici hebben liever dat Dadaab voorlopig
openblijft, zo drukten ze Ole Lenku on
langs op het hart. Somalië is in hun ogen
nog veel te onveilig. De bewindsman ver
moedt andere motieven. „De situatie in So
malië is hoopvol. Degenen die tegen slui
ting zijn, zijn degenen die dik geld verdie
nen aan het lot van vluchtelingen en bang
zijn hun business te verliezen", aldus Ole
Lenku. Ook Kenianen die zich uitgeven
voor vluchteling om zo gratis voedsel en
andere hulpgoederen te krijgen, hinderen
volgens hem het sluitingsproces.
Ole Lenku's mening wordt gedeeld door
Badu Katelo, de commissaris voor vluchte
lingenzaken. „Vluchtelingen vormen een
omvangrijke industrie waarin heel veel
geld omgaat. Egoïstische, onpatriottische
individuen die hier de vruchten van pluk
ken verzetten zich nu tegen de repatrië
ringsplannen van de overheid."
In Dadaab gaat jaarlijks zo'n 22 miljoen eu
ro om. Geld dat deels terecht komt bij loka-
Ie bedrijfjes, maar voor een groot deel in de
zakken van meedogenloze zakenlieden en
politici verdwijnt. Dat geldt ook voor de
120 miljoen euro die de VN ieder jaar in de
vluchtelingenkampen pompen.
Het geld wordt verdiend met de levering
van levensmiddelen als melk, vlees en
groenten, kleding, schoenen, mobieltjes en
beltegoeden. Met transport van mensen en
goederen. Maar ook met mensenhandel en
de handel in qat, de licht verdovende plant
die op grote schaal geconsumeerd wordt
door Somaliërs. En hier komen de louche
kartels om de hoek kijken. Kartels die ei
gendom zijn van invloedrijke handelaren
in Eastleigh, een dichtbevolkte wijk van de
hoofdstad Nairobi, in de volksmond 'klein
Mogadishu' geheten.
Zij zijn het volgens vluchtelingencommis
saris Katelo ook die ambtenaren omkopen
om vluchtelingen voor grof geld van een
Keniaans paspoort te voorzien. Vaak gaat
dit via corrupte hulpverleners in de kam
pen zelf. Vervolgens worden ze voor nog
meer geld geholpen naar Zuid-Afrika, de
VS of Europa door te reizen.
Uit een VN-rapport uit 2010 blijkt dat we
kelijks vijftig vooral Somalische meisjes
vanuit Noordoost-Kenia naar Nairobi wor
den vervoerd, waar ze als huishoudelijke
hulp of prostituee worden uitgebuit. Uit
datzelfde rapport blijkt dat wapenhandela
ren Dadaab gebruiken als tijdelijke opslag
plaats voor wapens die van Somalië naar
Nairobi worden gesmokkeld. De autoritei
ten staan nu voor de haast onmogelijke
taak een eind te maken aan deze miljoenen-
business. Er zijn plannen om een speciale
commissie in het leven te roepen die het
proces in goede banen moet leiden en waar
in de regeringen van Kenia en Somalië en
de UNHCR vertegenwoordigd zijn.
Katelo is standvastig. „Wat er ook gebeurt,
eind van het liedje is dat de kampen dicht
gaan en de Somaliërs worden gerepatri
eerd. Dat besluit staat vast." Katelo hoopt
dat de vluchtelingen hun gezond verstand
gebruiken en meewerken. „Ze moeten in
zien dat het beter is terug te gaan om mee
te helpen aan de heropbouw van hun land.
Oost west, thuis best."
Wie niet direct opgevangen kan worden,
bouwt zelf een tent aan de rand van een van
de vluchtelingenkampen.
Een Somalisch jongetje wordt ingeënt door
medewerkers van Artsen zonder Grenzen in
het vluchtelingenkamp Ifo, een van de drie
kampen bij de Keniase plaats Dabaab.
foto's Dai Kurokawa/EPA
Geld versus vluchtelingen
door onze correspondent Frans van den Houdt
Kinderen leren op planken geschreven Koranverzen in een vluchtelingenkamp bij Dabaab.
Met 500.000 bewoners vormden
de drie opvangkampen bij het
Keniase Dabaab twee jaar
geleden de grootste concentratie
vluchtelingen ter wereld.
