Topbestuurders onderwijs zijn gevoelig voor moreel appel
Accountants laatste jaren
voortdurend mikpunt kritiek
66 Derivaten blijken
achteraf een
bancaire
kanker te zijn
geweest
ECONOMIE 15
Gedupeerden in de
Vestia-afFaire
kunnen schade gaan
claimen omdat de
accountant grote
fouten maakte.
ZWOLLE - Huurders en ontslagen
werknemers van Vestia, de groot
ste woningcorporatie van Neder
land, kunnen schade claimen nu
de Accountantskamer een accoun
tant van KPMG heeft berispt om
dat hij de jaarrekening van 2010
onvoldoende heeft gecontroleerd.
Ook woningcorporaties die nood
gedwongen samen 700 miljoen
euro bij hebben gedragen aan de
redding van Vestia kunnen gaan
claimen. Vestia herhaalde giste
ren 'de schade die het deriva
ten-debacle teweeg heeft ge
bracht te zullen verhalen op de
veroorzakers ervan'.
Vestia (89.000 woningen) ging be
gin 2012 bijna kopje onder door
het nemen van onverantwoorde
risico's met derivaten. Redding
van Vestia kostte 2 miljard euro
en heeft tot gevolg dat de huren
van de Rotterdamse corporatie
extra stijgen en 260 werknemers
hun baan verliezen. Er lopen scha
declaims van Vestia en onderzoe
ken van justitie tegen oud Ves-
tia-directeur Erik Staal, de kasbe
heerder van de woningcorporatie
en de tussenpersoon die deriva
ten afsloot bij negen banken.
Vestia had voor 23 miljard euro
aan derivaten uitstaan op een le
ningportefeuille van 6 miljard. De
derivaten waren bedoeld om het
risico van stijgende rente af te
dekken, maar toen de rente vanaf
2008 daalde, werd Vestia door de
banken verplicht geld bij te stor
ten tot 1,3 miljard euro, eind 2011.
Begin 2012 bleek dat Vestia door
de oplopende risico's op deriva
ten dreigde te bezwijken.
De Accountantskamer in Zwolle
heeft gisteren bepaald dat
KPMG-accountant Marco Noorlan-
der berispt wordt, omdat hij de
bewuste jaarrekening 'met onvol
doende diepgang en met onvol
doende professioneel kritische in
stelling' heeft gecontroleerd.
Noorlander is inmiddels geen ac
countant meer en heeft gezegd
dit beroep nooit meer te willen
uitoefenen.
Deloitte-accountant Pieter Klop,
die eerdere jaarrekeningen van
Vestia controleerde, ontspringt de
dans. Volgens de Accountantska
mer zijn de klachten tegen Deloit-
te verjaard en ongegrond. De
klachten waren ingediend door
de stichting SOBI, AFM en Vestia
zelf. „Deze uitspraak is een waar
schuwing aan alle accountants
die te maken krijgen met jaarreke
ningen met derivaten. Dat blijkt
achteraf een bancaire kanker te
zijn geweest", aldus directeur Pie
ter Lakeman van SOBI.
Volgens hem zijn mkb-bedrijven
'volgeplempt met derivaten'. Dat
Vestia zelf schade claimt bij
KPMG' vindt hij 'onlogisch'. „Ze
hebben er zelf aan bijgedragen
dat de jaarrekening op onjuiste
wijze tot stand is gekomen."
AFM zegt zich door de uitspraak
van de Accountantskamer 'ge
steund te voelen' in haar
toezichtstaak. KPMG zegt vorig
jaar al maatregelen te hebben ge
troffen om de boekencontroles te
verscherpen. KPMG gaat het von
nis bestuderen en laat zich niet
uit over mogelijke schadeclaims.
AMSTERDAM - Accountants staan
de laatste jaren voortdurend bloot
aan kritiek van met name de
AFM, de toezichthouder op de fi
nanciële markten. In september
2013 verweet de AFM de vier gro
te accountantskantoren (Deloitte,
KPMG, Ernst Young en PWC)
'een onvoldoende professionele
instelling' bij uitvoering van ac
countantscontroles. Vorig jaar de
cember kregen de vier ervan
langs omdat ze onvoldoende toe
zicht hadden uitgevoerd bij de
woningcorporaties waar ze de
jaarstukken voor opstellen. In
maart verweet de AFM de grote
accountantskantoren regels te om
zeilen die advisering verbiedt van
klanten waarvoor ook de jaarstuk
ken worden opgemaakt. In juni
kreeg KPMG twee boetes van teza
men bijna 9 ton wegens tekort
schietend kwaliteitsbeleid en on
juiste interne procedures. Eerder,
in januari, kreeg Ernst 8c Young
een boete van bijna 55.000 euro
wegens het 'niet naleven van de
zorgplicht". Vorige maand consta
teerde AFM dat ook de kleinere ac
countantskantoren tekortschie
ten. Van de onderzochte kantoren
voerde 80 procent de wettelijke
controles niet goed uit.
ABN, zo meldde het FD gisteren,
is door De Nederlandsche Bank
beboet omdat de witwasregels in
de Vestia-zaak niet zijn nageleefd.
De bewindslieden deden hun op
roep in februari, nadat de Wet
Normering Topfunctionarissen
(WNT) was ingegaan. De 26 be
stuurders zitten qua salaris boven
de toen gestelde normen. Aange
zien lopende contracten niet
opengebroken kunnen worden,
deden Bussemaker en Dekker een
klemmend beroep op de bestuur
ders om te matigen. Het gaat om
vier bestuurders in het weten
schappelijk onderwijs, elf in het
hbo, vijf in het mbo, twee in het
voortgezet onderwijs, een in de
cultuur en drie personen in de
media.
Van hen weigerden er vier om
vrijwillig een stap terug te doen.
Het kwartet wordt nu door de be
windslieden uitgenodigd voor
'een gesprek'. Volgens de woord
voerder van Bussemaker zal hen
'in overweging worden gegeven
alsnog te matigen'. Van drie is het
antwoord nog onbekend.
De WNT legt vast dat een top
functionaris, zoals een bestuurder
van een universiteit, maximaal
228.599 euro mag verdienen. Voor
het hbo en mbo ligt de norm op
198.279 euro en bij het voortgezet
onderwijs geldt een maximum
van 182.948 euro.
Paul de Beer, hoogleraar arbeids
verhoudingen aan de Universiteit
van Amsterdam, noemt het 'be
grijpelijk' dat de meerderheid van
bestuurders akkoord is met salaris
verlaging. „Het zijn toch meestal
mensen die gemotiveerd zijn om
bij een publieke organisatie te
werken. Het gaat hen minder om
In dat gesprek wordt
het morele appel
nog een beetje moreler
het hoge salaris. Deze mensen
zijn niet wat in de volksmond
'graaiers' worden genoemd."
Volgens De Beer konden Busse
maker en Dekker weinig meer
doen dan een appel aan de be
stuurders, 'die meer verdienen
dan de nieuwe norm'.
Toch verwijt hij de overheid een
dubbele houding bij het op af
stand zetten van semi-publieke
instellingen. „De overheid wil zo
weinig mogelijk taken hebben. Te
gelijkertijd zie je dat als zo'n in
stelling niet precies doet wat die
zelfde overheid wil, er meteen
wordt ingegrepen. Dat wringt."
Verder, zegt De Beer, moet de
overheid oppassen met het opleg
gen van al te strikte inkomensei
sen. „Natuurlijk verdienen die top
bestuurders in het onderwijs een
hoog salaris. Maar de overheid
moet waken dat het verschil tus
sen de publieke sector en de
markt niet te groot wordt. Je wilt
de beste bestuurders in allerlei
grote, complexe organisaties. Daar
moet je wel wat voor over heb
ben. Als het verschil met de
marktsector te groot is, dan kan je
als topbestuurder misschien wel
idealen hebben, maar op een be
paald moment wordt ook het sala-
ris een factor die zwaar meetelt."
De Beer verwacht overigens dat
de vier die tot nu toe weigeren tij-
dens het komende gesprek ('dan
gaan ze de druk nog een beetje
extra opvoeren, dan wordt het
een nóg moreler appel') uiteinde
lijk wel overstag zullen gaan.
DINSDAG 20 AUGUSTUS 2013
Weg naar
schadeclaim is open
Waarde derivaten Vestia
x miljoen euro
2008 2009 2010 2011
■762 -149 -558 -1.700
Stortingen Vestia bij banken
door waardeverandering
derivaten x miljoen euro
2008
255
Begin 2012 komt Vestia, de
grootste woningcorporatie
van Nederland, in grote
financiële problemen door
extreem riskante derivaten
waarmee rente-risico's zijn
afgedekt De van fraude ver
dachte kasbeheerder zou
miljoenen aan deze transac
ties hebben verdiend.
Vestia is met noodsteun van
700 miljoen euro van andere
corporaties overeind gehou
den. Vestia bereikte akkoord
met elf banken over een af
koopsom van 2 miljard euro.
Om schulden terug te betalen
moet Vestia 15.000 woningen
verkopen en bouwprojecten
staken.
Tot en met 2016 schrapt
Vestia circa 2.350 sociale
huurwoningen, 2.170 koop
woningen, 270 grootscha
lige renovatiewoningen en
50 andere complexen zoals
een zorghotel, een school,
een zwembad een 'kinder
campus' en 160 groepswo
ningen.
Oud-voorzitter van de raad
van commissarissen Peter
Noordanus (boven) mag van
de rechtbank door Vestia
worden verhoord over ver
trekpremie van 3,5 miljoen
euro die topman Erik Staal
(onder) vorig jaar meekreeg
na zijn gedwongen vertrek bij
Vestia.
Vestia legt beslag op de villa
op Bonaire van oud-topman
Staal. Hij wordt aansprake
lijk gesteld voor de geleden
schade van 1,9 miljard euro.
De voormalige accountant
van KPMC is nu berispt van
wege het goedkeuren van
de jaarrekening van Vestia
over 2010.
door Chris van Alem
Pieter Lakeman, SOBI
door Wilko Voordouw
DEN HAAC - Negentien van 26 top
bestuurders in het onderwijs, de
cultuur en de media leveren vrijwil
lig salaris in. Dat doen ze na een
moreel appel op hen door minister
Jet Bussemaker en staatssecretaris
Sander Dekker van Onderwijs. Vier
bestuurders weigeren vooralsnog
loon in te leveren.
Professor Paul de Beer
