De wereld gaat ten
8 ZEELAND NAZOMER FESTIVAL
i
Escorial is een tragische farce over macht en
verveling, geweld en onverschilligheid. Een
verhaal ook over liefde en wraak.
Voor Escorial van Muziekthea
ter Transparant bundelt thea
termaker Josse De Pauw op
nieuw de krachten met Colle
gium Vocale Gent, waarmee
hij eerder het bejubelde Ruhe maakte.
Escorial werd als eenakter geschreven
door Michel de Ghelderode. Josse De
Pauw is er sinds zijn studententijd door
gefascineerd. Hij heeft het initiatief geno
men Escorial tot een avondvullende mu-
ziekvoorstelling te maken.
Het verhaal speelt zich af in het paleis
waar de dood rondwaart. De koning
heeft zijn koningin vergiftigd. Zijn nar,
die haar minnaar was, gaat kapot van ver
driet. De honden blaffen en janken onop
houdelijk, de klokken luiden de sterven
de uit. De koninklijke beul sluipt door de
gangen van het paleis en de monnik bidt
voor zielenrust van de koningin. De ko
ning zit met zijn vingers in zijn oren op
de troon en wil vermaakt worden door
de nar. De Pauw speelt de koning, Dirk
Roofthooft vertolkt de rol van de nar.
'Een troon in wankel evenwicht', luidt
een zin in de tekst. Dat komt in de impo
nerende vormgeving letterlijk tot uiting:
een steile helling. Met alle gevolgen van
dien?
„Ik heb tijdens de première, in mei in
Antwerpem, mijn meniscus gescheurd
en de knie moest worden geopereerd.
Dat maakte dat we verplicht waren de
voorstellingen te annuleren. Dat is niet
prettig, maar het was niet anders", vertelt
De Pauw. Hij zegt zelf om die steile hel
ling te hebben gevraagd. Hij wilde dat de
klim naar de troon moeizaam zou zijn. Er
moest fysieke moeite voor worden ge
daan. Zijn gescheurde meniscus heeft
overigens niet geleid tot aanpassing van
het decor.
„Dat hoeft ook niet. Bij premières is een
mens al eens wat overmoedig. Ik zal in
het vervolg iets bedachtzamer op het hel
lend vlak staan en iets gezapiger dansen."
De fragmenten uit de tekst van Michel
de Ghelderode die De Pauw al in zijn stu
dententijd bracht, zijn hem sindsdien
blijven bezighouden. Hij ziet het stuk
vooral als een sfeer. Die wil hij op de
planken zetten. De oude muziek van Or-
landus Lassus speelt daar nu een belang
rijke rol in, evenals de nieuwe muziek
van George Alexander van Dam. Zo is
een aantal van de sacrae lectiones van Job
gebruikt. Ook het gek makend hondenge
blaf en klokgelui worden bijvoorbeeld
muzikaal en door het koor vertolkt. De
Pauw: „De muziek is mede bepalend
voor het stuk dat ik gemaakt heb. Ik
maak graag voorstellingen die deels ook
concert zijn. Maar het is zeer goed moge-
f r* L
lijk het stuk met bijvoorbeeld realistisch
geblaf en klokkengelui te ensceneren. Je
zou dan dichter bij het marionettenthea
ter komen, waar de schrijver zo van
hield. Misschien zou je dat dan ook in de
manier van spelen moeten doortrekken.
Ook tijdens het maken van mijn versie
heb ik altijd gewerkt met het marionet
tentheater in het achterhoofd."
Hij benadrukt hoe belangrijk het creëren
van een totaalcompositie is bij Escorial.
„Dat moet van twee kanten komen: van
de spelers en de zangers. Iedereen moet
zich concentreren op het ritme en de ca
dans van de totale compositie. Het stuk
moet één groove hebben. Daarom was het
zo jammer dat we de reeks aansluitend
op de première moesten annuleren. Tij
dens een première is iedereen zich wel
bewust van de opdracht, maar de echte
groove wordt doorgaans gevonden en
doorvoeld tijdens de eerstvolgende voor
stellingen. Dat zal nu in Zeeland moeten
gebeuren."
De Pauw noemt zichzelf eerder een 'ma
ker' dan een regisseur. Hij wil wel een ve
to bij het doorhakken van knopen. Heeft
hij daar veelvuldig gebruik van gemaakt
in dit repetitieproces? „Ik maak daar de
hele tijd door gebruik van. Ik werk met
mensen die heel goed zélf kunnen naden
ken over wat ze aan het doen zijn en het
zou dom zijn niet naar hun voorstellen
en inzichten te luisteren, maar uiteinde
lijk maak ik de voorstelling en draag er
de volle verantwoordelijkheid voor."
h
e
a,
n
n
ei
w
ki
o
d
c<
u
d
v:
e professor is merk
baar uit zijn doen.
Geagiteerd loopt
hij rond, terwijl
zijn assistente Kootje de rust
probeert te bewaren. „Slecht
geslapen, misschien", ver
trouwt ze het publiek toe.
Maar geleidelijk wordt duide
lijk dat hem iets anders dwars
zit: de koe. Of beter gezegd:
de gassen die het dier produ
ceert. „Geen levend wezen
heeft ons van zo veel leed
voorzien", doceert de prof.
„Er komt iets wat ons fataal
wordt. De wereld zal vergaan
door de koeienscheet."
Ziedaar, het hoge woord is er
uit. Daarmee is het vertrek
punt van de jeugdvoorstelling
Project: Scheet van het Drentse
locatietheatergezelschap Peer-
GrouP helder. De kinderen rea
geren aanvankelijk lacherig op
het weinig welriekende onder
werp, maar het vervolg stemt
toch tot nadenken. Eenvoudig
maar doeltreffend wordt uitge
legd dat de koeienscheten me
thaangas bevatten. Die dragen
bij aan het broeikaseffect en
daarmee aan de opwarming
van de aarde en uiteindelijk
aan de stijging van de zeespie
gel, met het gevolg dat laagge
legen gebieden onder water ko
men te staan.
Macht maakt
onverschillig
door Ali Pankow
Vi
Saskia Driessen en Steven Stavast in Project: Scheet, foto Gwen Mustamu
door Rolf Bosboom
