justitie vervolgt nu mensen
die helpen bij de zelfdoding
van naasten, soms wel en
soms niet. De wet moet dus
duidelijkheid scheppen over
wanneer hulp bij zelfdoding
mag.
opinie
SPECTRUM 11
ken, zijn er ook mensen die de kracht
wél hebben maar er heel bewust voor
kiezen hun naasten daarmee niet te
belasten. Niet iedere geregistreerde
zelfdoding komt voort uit een wel
overwogen wens om te sterven, maar
er zijn verhalen bekend waarbij voor
de trein of van een gebouw springen,
als laatste redmiddel is gebruikt. Deze
gruwelijke methodes zijn niet alleen
alsnog traumatisch voor naasten,
maar bovenal voor getuigen, zoals
hulpverleners en treinmachinisten.
Redenerend vanuit de vaak levenslan
ge trauma's die dat hun oplevert, moe
ten wij ons in ieder geval de vraag stel
len of een wet die hulp bij zelfdoding
strafbaar stelt, de maatschappij niet
eerder schaadt dan beschermt.
Chabot gebruikt, net als filosoof Ton
Vink, de term 'zelfeuthanasie'. Letter
lijk betekent dat dus zoiets als 'de goe
de, zelf uitgevoerde dood'. De beteke
nis die Chabot en Vink aan deze term
geven is: zelf beschikken over je le
venseinde zonder afhankelijk te zijn
van een arts. Feitelijk komt dat neer
op een vorm van zelfdoding.
Dat maakt zelfbeschikking juridisch
gezien tot een eenzaam recht. Zelfdo
ding is namelijk niet strafbaar, maar
hulp daarbij is dat wel, zoals het in
schenken en aangeven van een drank
je, het mengen van medicijnen door
de yoghurt en het vasthouden van de
lepel bij het innemen. Volgens artikel
294, lid 2 uit het Wetboek van Straf
recht pleegt degene die hulp verleent
bij een geslaagde zelfdoding, daarmee
een misdaad waarvoor maximaal drie
jaar cel of een boete van maximaal
19.500 euro kan worden opgelegd.
Eén van de ooggetuigen in de film
van Chabot vertelt openlijk dat zij
voor haar man een dubbele dosis van
'het drankje' inschenkt en dat vervol
gens aangeeft. Hoewel zij een dag la
ter uitgebreid door de politie wordt
verhoord, blijft vervolging achterwe
ge. Op Kamervragen daarover luidde
de reactie van de minister van Justi
tie, Ivo Opstelten, dat de film niet de
feitelijke levensbeëindiging en strafba
re handelingen toont. Ook beweert
hij dat het Openbaar Ministerie op
treedt als zij strafbaar handelen onder
ogen krijgt of wanneer strafbaar han
delen kan worden bewezen. Wel stelt
hij dat de bewijsbaarheid in de mees
te gevallen moeilijk ligt. Dit verklaart
volgens hem waarom slechts in een
beperkt aantal zaken vervolging is in
gesteld.
Het proces tegen Albert Heringa op 3
en 24 september aanstaande bewijst
echter dat de stellingname van het
OM met betrekking tot vervolging
niet eenduidig is. Ook Albert Heringa
bekende in een film dat hij hulp bij
zelfdoding gaf. In tegenstelling tot de
vrouw in de film van Chabot, moet
hij zich echter wél voor de rechter ver
antwoorden.
Er moet duidelijkheid komen over in
welke gevallen hulp bij zelfdoding
wel en niet mag. In geval van euthana
sie en hulp bij zelfdoding door een
arts staat die duidelijkheid in de
euthanasiewet. In geval van hulp bij
4 6 Met een gezond lichaam kan
stoppen met eten en drinken
een barbaarse manier
van sterven zijn
r* n de film Sterven in eigen re
gie: Ooggetuigen van Boude-
wijn Chabot staat het recht
op zelfbeschikking centraal.
Dat houdt in dat ieder mens
met een weloverwogen ster-
venswens het recht heeft op
een waardige manier uit het leven te
stappen. Maar staat 'waardig' voor de
methode waarmee je zelf een einde
aan jouw leven maakt? Of staat 'waar
dig' ook voor de wetenschap dat je het
niet alleen hoeft te doen?
Al is de wens om te sterven nog zo
weloverwogen en het lijden nog zo
uitzichtloos en ondraaglijk, niet ieder
een heeft de macht of de kracht om
de laatste stap helemaal zelf te zetten.
Er zijn mensen die het fysiek niet al
leen kunnen. Er zijn mensen die het
niet alleen durven, uit angst dat de ge
kozen methode toch niet effectief of
pijnloos is. 'Stoppen met eten en drin
ken' klinkt bijvoorbeeld eenvoudig,
maar kan een lijdensweg betekenen,
die niet ieder kan of wil kiezen. Voor
mensen met een gezond lichaam en
zonder goede medische begeleiding is
het zelfs een barbaarse manier van
sterven. Een goede dood (de letterlij-
ke vertaling van euthanasie) is zacht
en zonder pijn. De angst om niet
zacht en pijnloos te sterven, heeft wel
degelijk invloed op het gevoel van
menselijke waardigheid.
Naast mensen die zelf niet de kracht
hebben een eind aan hun leven te ma-
zelfdoding door een niet-arts is die
duidelijkheid er echter niet. Volgens
de wet is het strafbaar, maar in de
praktijk wordt meestal niet vervolgd.
Waarom zouden we dan geen duide
lijkheid scheppen door de wet aan te
passen in plaats van een gedoogbeleid
te voeren? Het onderwerp is op zich
zelf al gevoelig genoeg.
Ieder mens heeft het recht om op een
waardige manier te sterven. Ieder
mens met een weloverwogen ster-
venswens hoeft dat niet per definitie
alleen te doen: waardig sterven is ster-
ven in eigen regie en in samenspraak
met je naasten. Hulp krijgen bij zelfdo
ding is geen misdaad, maar een recht,
net als zelfbeschikking.
ZATERDAG 17 AUGUSTUS 2013
Hulp bij zelfdoding
is ook een recht
Petra de Jong is
sinds 2008 di
recteur van de
Nederlandse
Vereniging voor
een Vrijwillig Le
venseinde
(NWE). Eerder
voerde zij twin
tig jaar praktijk
als longarts. De
NWE maakt
zich sterk voor
keuzemogelijk
heden aan het
einde van het le
ven.
door Petra de Jong
reageren?
W opinie@depersdienst.nl ■>-
illustratie Censuur
