Smokkelverhalen zijn er genoeg. Gebundeld in boeken en vastgelegd
in films. Vaak in een romantisch jasje gestoken en een tikkeltje aangedikt.
Arend Stoffels wil voor het nageslacht de echte smokkelverhalen
vastleggen. 'Ontdaan van romantiek. Zonder opsmuk.'
2 SPECTRUM
reportage
De angst staat nog
in zijn ogen als
Arend Stoffels ver
telt over een ach
tervolging in dik
ke mist. „Het zat
potdicht en het
was donker. We waren op weg naar
huis toen we bij Gent merkten dat we
gevolgd werden door de douane. Mijn
maat Theo reed. Man, met 175,180
langs het kanaal. Met zo'n Citroen ID,
een snoek. Ik dacht echt: dit overleef
ik niet."
Pas in de buurt van Sluiskil raakten
ze de douane kwijt. „Bij Driekwart
was toen nog een klapbrug. We kon
den er net overheen en toen ging de
brug omhoog..."
Nee, ze hadden niets bij zich. Geen
grammetje boter. „We waren leeg, dat
klopt. Maar we hadden geen zin in de
confrontatie. We stonden natuurlijk
wel geregistreerd. De douane kende
ons maar al te goed."
Het is een verhaal zonder franje, ver
zekert de 81-jarige Stoffels. Zonder op
smuk. „Die smokkelverhalen wil ik
op film vastleggen. Er wordt heel veel
verteld en rond de smokkel hangt
altijd de geur van romantiek.
Verhalen worden aangedikt.
Dat willen we niet. We wil
len een film waarin uitge
legd wordt hoe het er
echt aan toe ging. Zon
der romantiek."
„Zo romantisch was het
allemaal niet", zegt ook
Roman Hemelsoet,
ooit de smokkelprins
van Zeeuws-Vlaande-
ren. „Ik heb heel veel
meegemaakt en in
derdaad, niet alles
was zo leuk. Neem de
film De Zwarte Rui
ter, waarvoor mijn leven
model stond. Dat was de werke
lijkheid niet. Allemaal geromanti
seerd. Nee jongen, het was een
harde strijd en natuurlijk ging het
om veel geld. Heel veel geld."
Samen met Jaap Overdulve uit
Zaamslag verzamelt Arend Stof
fels smokkelverhalen. Het liefst
uit de eerste hand. „Want straks
zijn de smokkelaars van toen over
leden en wij willen de echte verha
len voor het nageslacht bewaren."
Ze zijn al in het museum De Vier
hebben we hem weer. Die is voor
ons."
Een eerste zoektocht leverde niets op.
Stoffels: „Werd er in het stro geprikt.
Met van die grote stokken. Niets. Daar
na werd de hele wagen gelost. Al het
stro werd er af gedonderd. Ze vonden
niets. Kon ook niet, want er was geen
boter. Man, heel de weg was geblok
keerd. Moest er iemand van een lo
kaal loondorsbedrijf komen om alles
weer op te laden. Dat heeft een aardig
centje gekost."
Roman Hemelsoet is inmiddels 76 en
brengt zijn vrije tijd nu deels zingend
door. Bij verschillende koren en vol
trots praat hij over succes in Gent
waar hij met zijn vrouw Rosita (met
True Love) en ook solo met het Wolga-
lied in de prijzen viel.
Als smokkelaar had Roman Hemel
soet ook succes. Hij hoorde in het ca
feetje van zijn oma in de buurt van
Hulst de smokkelverhalen en die vie
len bij de toen nog piepjonge Roman
in goede aarde. „In 1958 begon het.
Eerst met een motor. Later deed ik in
Amerikaanse auto's en had ook in Bel
gië klanten. Reed ik zo een drie, vier
keer op een dag over de grens. De
kommiezen kenden me en lieten me
meestal rijden."
Ook met de boter die hij in de
soms gigantische bolides stopte.
„Daar had je veel werk aan. Je-
moest net als een metselaar goed
kunnen 'klassen'. Deed ik een
mooi pak aan en in de auto rook
te ik een dure havanna. Roken
deed ik eigenlijk niet, maar de
geur van die sigaren verdreef de
geur van de boter."
Hij vertelt het met glinsterende
ogen. Bij hem thuis in de woonka
mer. Buiten is het druilerig. Goed
smokkelweer, ja toch? „In het be
gin, toen het nog om kleinere hoe
veelheden ging, speelde dat wel een
rol. Guur en slecht weer was goed als
je te voet de grens overging. Later,
toen het menens werd met auto's en
zo, was dat minder belangrijk. Weet
je jongen, inzicht dat moest je heb
ben. Goed opletten, altijd. Wanneer
zijn er aflossingen van de wacht, wie
staat waar. Dat soort zaken. Contac
ten, ook belangrijk. Ie kunt niet zo
maar met 5000 kilo boter de grens
Ambachten in Hulst geweest waar tot
begin september een tentoonstelling
over het smokkelen te zien is.
Verhalen uit de periode tussen de ja
ren '40 en '70 van de vorige eeuw. Je
loopt er langs vitrines vol voorwer
pen en foto's uit die tijd en kunt er
luisteren naar spannende videoverha-
len. Arend Stoffels komt er ook aan
het woord en hielp het museum aan
smokkelverhalen en foto's.
Foto's van een vrachtwagen die bij
Koewacht door de douane compleet
uitgekleed werd. Stoffels met een bre
de grijns: „Dat was een vrachtwagen
vol stro, van Van Ham.
I I Mijn broer werkte
daar. Van Ham
was al eens ge
pakt met bo
ter en de zoge
heten vliegen
de douane
dacht: ha, daar
'Op zoek naar de echte
smokkelverhalen'
De toen 62-jarige Roman Hemelsoet bij een grenspaal
voor televisie-opnames van De Stoel van Rik Felderhof.
Arend Stoffels met een boek over het smokkelen. Hij wil
een film met de echte smokkelverhalen maken.
In het Belgische De Klinge staat het
beeld van De Smokkelaar.
door
Romain van Damme
romain.vandamme@bndestem.nl
