Wat drijft Oost-Europeanen naar Nederland? Deze zomer volgen we
vijf weken lang arbeidsmigranten. Vandaag het laatste deel.
Stelian sliep in
het bos en in
een lekke cara
van. Alles voor
een eigen huis
in Hartop,
Roemenië.
VERDIEPING 9
Kom maar langs in Roeme
nië, zei Stelian Irinel Tri
fan in mei. Deze zomer
ging hij zijn huis bouwen,
vertelde hij. Met een brede
lach: „Dan kunnen jullie
zelf zien dat mjjn salaris
goed terecht komt."
Het was op de boomkwekerij in Rijsbergen
waar hij de helft van het jaar werkt. Daar
woont hij op een provisorisch ingerichte
verdieping in de schuur, die hij deelt met
vijf andere Roemenen. Op papier zijn ze in
dienst van een Roemeens bedrijf, want
zonder werkvergunning mogen Roemenen
pas vanaf 1 januari in Nederland werken.
Daglicht is er amper in hun schuur. Maar
wat deert dat als je lange dagen op de akker
maakt?
Als we twee maanden later door de
glooiende heuvels in het district Suceava
het dorpje Hartop in rijden, zien we al snel
waar we moeten zijn. Nummer 51 van de
hoofdstraat is een bouwplaats waar in rap
tempo een huis verrijst. En inderdaad: daar
loopt Stelian, met een kruiwagen vol ste
nen. Hij zwaait, veegt het zweet van zijn
voorhoofd en komt ons snel tegemoet.
Het gaat uitstekend, vertelt hij als we kof
fie hebben gekregen van zijn vrouw Adria-
na. Een huis bouwen vindt hij veel leuker
dan het monotone werk op de boomkweke
rij. De bouw schiet lekker op en het gaat
goed met hun vijf maanden oude zoontje
Andrei, geboren toen Stelian in Nederland
was. We zitten in de woonkamer van het
nieuwe huis naast zijn bouwproject. De la-
minaatvloer ligt vol speelgoed en de tv
staat op een Roemeens popmuziekkanaal.
Dit huis is van Adriana's broer die in Italië
werkt. Zelf bivakkeert het stel deze zomer
in een soort caravan.
Leven in een caravan is Stelian wel ge
wend. Acht jaar geleden stapte hij met 500
euro op zak in een minibus naar Neder
land. Van een vriënd had hij gehoord dat je
daar goed kon verdienen. „Het buskaartje
kostte 160 euro en bij de Hongaarse grens
moest ik 120 euro betalen aan de douane.
In Nederland heb ik drie nachten in het
bos geslapen voor ik een caravan vond die
ze aan een Roemeen wilden verhuren. Ik
moest 150 euro vooruit betalen en mijn pas
poort inleveren. De caravan was lek en vies
en kostte 50 euro per week. Ik was blij dat
ik een plek had om te slapen. Voor 25 euro
kocht ik een fiets om klusjes te zoeken.
Plantte ik 's morgens drie uur prei in Zun-
dert en ging ik 's middags bijvoorbeeld
aardbeien plukken in België voor 5,25 euro
s~
per uur." Met de precisie van iemand die
gewend is elk dubbeltje om te keren, diept
hij alle kosten en verdiensten moeiteloos
uit zijn geheugen op. Zijn Engels is door
spekt met Nederlandse woorden zoals
'fiets' en 'boomkwekerij'.
Stelian vertelt zijn verhaal nuchter, zonder
emotie of wrok. Hij weet dat zijn verhaal
niet uniek is. Veel Roemenen, Bulgaren en
Polen hadden in Nederland een soortgelij
ke start.
Maar net als veel van zijn medemigranten
had Stelian in die eerste moeilijke maan
den haarscherp voor ogen waar hij het alle
maal voor deed: een eigen huis, van liefst
drie verdiepingen, dat hij nu trots laat zien.
„Daar komt de badkamer, daar het balkon.
En daar de slaapkamer voor Adriana's moe
der." Door zuinig te leven slaagt hij erin 90
procent van zijn salaris te sparen, vertelt
hij. Zo'n 10.000 euro per seizoen. Op die
manier verdiende hij zijn huis in zes jaar
bij elkaar. Over een jaar of drie hoopt hij ge
noeg te hebben gespaard om een eigen be
drijf te beginnen. Hij droomt van een
schuur met koeien. Want Stelian ziet zijn
toekomst hier, in Hartop. „Dit is mijn land,
hier ben ik bij mijn familie."
Hoeveel arbeidsmigranten uiteindelijk
naar hun thuisland terugkeren, is onduide
lijk. Meer dan de helft van de Polen die
zich inschrijven in Nederland, ziet zijn toe
komst in eigen land. Van de Bulgaarse
nieuwkomers is dat ongeveer driekwart, zo
blijkt uit twaalfhonderd interviews die het
Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP)
hield met migranten. Die verwachtingen
zeggen ook niet alles, waarschuwt sociaal
geograaf Despina Vasilcu van de universi
teit van Suceava.
„Veel migranten zijn aanvankelijk van plan
om een tijdje te blijven. Maar een deel ver
andert na verloop van tijd van mening. Zij
blijven bijvoorbeeld voor de studie van
hun kinderen."
Het is overigens beslist niet zo dat alle jon
ge mensen in Roemenië een huis of zelfs
maar een auto bij elkaar willen werken in
het buitenland. Neem juf Eva Peter (27) uit
Odorheiu Secuiesc. Zij moet er niet aan
denken om tomaten te plukken in een Hol
landse kas. Laat haar maar lesgeven aan
haar kleuters. Dan maar geen auto. Met de
.fiets komt ze ook overal.
Of neem Ioanna Dirtu (22) uit Hangu. De j
studente wil het hotel van haar ouders
overnemen. Maar haar ambitie reikt ver
der: het toerisme stimuleren in het prachti
ge berggebied rond het meer van Bicaz.
Ook haar dorpsgenoot Lucian Popa (24)
wil in Roemenië blijven. Hij woont bij zijn
grootouders. Zijn ouders, die al tien jaar in
Italië werken, ziet hij één of twee keer per
jaar. Hij is dankbaar dat ze daar geld verdie
nen zodat hij een studie automatisering
kan doen, daar niet van. Maar zelf ziet hij
zijn toekomst hier. „Roemenië heeft veel
problemen. De oude garde die nu de
macht heeft, lost niets op. Mijn generatie
heeft de taak om het land te veranderen."
Stelian is minder idealistisch. Hij gaat na
de zomer gewoon terug naar Rijsbergen.
Met zijn Dacia Logan vol met Roemeens
eten. Zo hoeft hij in Nederland minder
geld uit te geven en kan hij nog sneller spa
ren voor zijn toekomstdroom.
DONDERDAG 1 AUGUSTUS 2013
...want veel migranten willen terug
en sparen voor een eigen huis
door Annemieke van Dongen
Boekarest
Stelian Irinel Trifan (links) werkte
in Rijsbergen zijn huis bij elkaar.
Boven: Eva Peter en Lucian Popa
willen niet in Nederland werken.
/plukkers
De toekomst van migratie in Nederland? Na de
Roemenen komen de Moldaviërs.
